Τα δικαιωματα του μικρου



Το παιδί είναι η ελπίδα της κοινωνίας, και γι' αυτό πρέπει οπωσδήποτε να μεγαλώνει με τις καλύτερες συνθήκες. Παιδί θεωρείται κάθε άνθρωπος μικρότερος των δεκαοκτώ χρονών, εκτός κι αν σε κάποια χώρα-σύμφωνα με τη νομοθεσία της-η ενηλικίωση έρχεται νωρίτερα.
Τα βασικά δικαιώματα των παιδιών αφορούν την επιβίωση τους και όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις που τους εξασφαλίζουν μια ασφαλή ζωή και στέγη σε ένα κατάλληλο μέρος, όπου θα μπορούν να τρέφονται και να έχουν ιατρική φροντίδα όταν τη χρειάζονται. Έχουν δικαίωμα όμως και στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη. Είναι δικαίωμα τους δηλαδή να εκπαιδευτούν, να διασκεδάσουν και να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε πολιτιστικές δραστηριότητες. 
Πόσο σημαντικά θα ήταν όλα αυτά, αν δεν μπορούσαν τα ίδια τα παιδιά να συμμετέχουν στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωής του, αν δεν προστατευόταν η ελευθερία του λόγου και της σκέψης τους; Υπάρχουν, όμως, και παιδιά που απειλούνται από δυσάρεστες καταστάσεις όπως είναι η εγκατάλειψη από τους γονείς, η κακομεταχείριση και η εκμετάλλευση. Επίσης, υπάρχουν παιδιά τα οποία έχουν πνευματικά και σωματικά προβλήματα και χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αφορά και αυτές τις ομάδες των παιδιών και περιέχει άρθρα για την ιδιαίτερη προστασία τους.


ΠΡΩΤΟ ΜΕΛΗΜΑ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Τα παιδιά δεν μπορούν να διεκδικήσουν μόνα τους τα δικαιώματα τους. Οι μεγάλοι είναι εκείνοι που πρέπει να κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να τα προστατεύσουν. Η σύγχρονη κοινωνία νιώθει πράγματι πολύ βαθιά την ανάγκη να προστατεύσει τα δικαιώματα των παιδιών. Μετά από δύο παγκόσμιους πολέμους αλλά και πολλούς εμφυλίους, μετά από περιστατικά παιδικής εκμετάλλευσης, η κοινωνία έχει κατανοήσει ότι πρέπει να δώσει στα παιδιά μια θέση αντάξια τους και να τους κατοχυρώσει τα αναφαίρετα δικαιώματα τους: για ζωή, υγεία, ευημερία, ευτυχία, ειρήνη, ελευθερία. Έτσι, το παιδί είναι σήμερα  το επίκεντρο ενός μεγάλου μέρους των δραστηριοτήτων των ενηλίκων. Υπάρχουν ιατρικά σωματεία, ειδικευμένοι επιστήμονες, εκλεκτά πρόσωπα και ένα σωρό οργανώσεις με μοναδικό σκοπό την προστασία των παιδιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Το παιδί έχει γίνει πια αποδεκτό ως "δραστήριο μέλος" της κοινωνίας, οι ανάγκες του αναγνωρίζονται και γίνονται προσπάθειες για την ικανοποίηση τους. Όλες οι κοινότητες, ανεξάρτητα από το βαθμό ανάπτυξης τους, αισθάνονται την ανάγκη, μέσω της εκπαίδευσης και της σωστής διαπαιδαγώγησης, να προφυλάξουν τα παιδιά από την άγνοια αλλά και να τα ενημερώσουν για το δικαίωμα τους στη ζωή και την παιδεία. Θεσμοθετώντας παράλληλα και νομικά δεσμευτικά όργανα για την προστασία των παιδικών δικαιωμάτων-Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1989 για τα Δικαιώματα του ΠαιδιούΕυρωπαϊκή Σύμβαση για την Άσκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών του Συμβουλίου της Ευρώπης της 25ης Ιανουαρίου 1996-θέτουν τις προϋποθέσεις για να προφυλάξουν όλα τα παιδιά από άσχημες συνθήκες διαβίωσης.

Μια σύντομη ανασκόπηση στην ιστορία δείχνει ότι κάποτε το παιδί αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες στο να γίνει αποδεκτό ως ένα πρόσωπο με ορισμένα δικαιώματα. Σήμερα, όμως, αναγνωρίζεται ως το ελπιδοφόρο μέλλον της κοινωνίας και έχει γίνει κοινή συνείδηση η αναγκαιότητα να αποκτήσει νομικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα. Από την άλλη, οι μεταβολές του τρόπου ζωής έχουν αλλάξει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γεννιούνται και μεγαλώνουν τα παιδιά. Τα νέα κοινωνικά μοντέλα δεν πρέπει να στερήσουν τα παιδιά από κανένα του δικαίωμα, αντίθετα πρέπει να επεκτείνουν ακόμη περισσότερο τη δραστηριότητα τους και να δώσουν στο παιδί αυτό που πραγματικά του αξίζει.


ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού δεν θα είχε κανένα λόγο ύπαρξης αν δεν μπορούσε να τηρηθεί και εφαρμοστεί από τα κράτη που την έχουν επικυρώσει αλλά και από τους ίδιους τους πολίτες, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους ειδικούς επιστήμονες. Για αυτό το λόγο, το δεύτερο μέρος της Σύμβασης αποτελείται από τα άρθρα που αναφέρονται στον τρόπο που γίνεται ο έλεγχος για την εφαρμογή της Σύμβασης σε όλα τα συμβαλλόμενα κράτη (δηλαδή τα κράτη που την έχουν επικυρώσει). Ελάχιστα είναι τα κράτη που δεν έχουν επικυρώσει και δεν εφαρμόζουν τη Σύμβαση αυτή, και τα οποία καλούνται αρκετά τακτικά από τους αρμόδιους φορείς να την επικυρώσουν. Μέσα από τη Σύμβαση, λοιπόν, θεσμοθετείται ένα όργανο, το οποίο ασκεί αυτόν τον έλεγχο και ονομάζεται η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελείται από 10 εμπειρογνώμονες, εκλεγμένους από τα κράτη-μέλη με μυστική ψηφοφορία. Ο ρόλος της Επιτροπής είναι να ελέγχει αν τα κράτη-μέλη τηρούν τις υποχρεώσεις τους από τη στιγμή που επικυρώνουν τη συνθήκη, και να ελέγχει επίσης ποια μέτρα λαμβάνουν για την προστασία των παιδιών. Για αυτό το λόγο, τα κράτη μέλη πρέπει να παρουσιάζουν κάθε χρόνο τις ετήσιες εκθέσεις τους στη γενική συνέλευση.
Οι συνθήκες διαβίωσης των παιδιών και οι ανάγκες τους μεταβάλλονται, όμως, καθημερινά. Οι δομές της οικογένειας αλλάζουν, οι σχέσεις των παιδιών με τους ενήλικες δεν είναι οι ίδιες και οι νέες τεχνολογίες που εμφανίζονται αλλάζουν τις βασικές παραμέτρους της καθημερινής ζωής. Για αυτό και το τρίτο μέρος της Σύμβασης αποτελείται από διατάξεις που αφορούν πως θα μπορούσαν ενδεχομένως να τροποποιηθούν κάποια άρθρα της Σύμβασης. Έτσι, κάθε κράτος έχει τη δυνατότητα να καταθέσει τροπολογία και να προτείνει τις μεταβολές που θεωρεί απαραίτητες για την ουσιαστική εξέλιξη της Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. 


Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού ψηφίστηκε και επικυρώθηκε από την ελληνική Βουλή και σήμερα αποτελεί νόμο του κράτους. Η πιστή εφαρμογή, όμως, των επιμέρους άρθρων αφορά πολλούς εμπλεκόμενους φορείς και επαγγελματίες και, φυσικά, τους γονείς και τα ίδια τα παιδιά. Η συνεργασία όλων αυτών των μερών είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των παιδιών, και ειδικά εκείνων των οποίων τα βασικά δικαιώματα παραβιάζονται.
  • Την κύρια ευθύνη για την εφαρμογή της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού την έχει η ίδια η οικογένεια. Εκεί βρίσκεται ο πυρήνας απ' όπου θα ξεκινήσει η αναγνώριση των κυριοτέρων δικαιωμάτων του παιδιού: η ικανοποίηση των βασικών του αναγκών για να ζήσει και να αναπτυχθεί, το ενδιαφέρον για την εκπαίδευση και την πνευματική του ανάπτυξη, η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος όπου δεν θα υπάρχει ο κίνδυνος για άσκηση βίας ή για κακοποίηση και, τέλος, η ικανοποίηση της ανάγκης για ενεργή συμμετοχή στις οικογενειακές αποφάσεις-που αφορούν το παιδί-και στις υπόλοιπες δραστηριότητες.
  • Το δεύτερο επίπεδο ευθύνης αφορά τη συνεργασία γονιών και Πολιτείας για τη δημιουργία των κατάλληλων μέτρων κοινωνικής πολιτικής, που θα μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των παιδιών.
  • Το τρίτο και τελευταίο επίπεδο ευθύνης αφορά την προστασία του παιδιού από το ίδιο το κράτος. Όταν οι γονείς δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να αναλάβουν την ευθύνη απέναντι στο παιδί, τότε η Πολιτεία πρέπει να πάρει τα κατάλληλα μέτρα για να το προστατεύσει.
  • Σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των παιδιών από τα ίδια τα παιδιά παίζουν και οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι μέσω ειδικών προγραμμάτων μπορούν να δώσουν στους μαθητές τους να καταλάβουν τι δικαιούνται σε ορισμένους σημαντικούς τομείς όπως, για παράδειγμα, η υγεία. Μέσα από τα μαθήματα αυτά μπορούν να καλλιεργηθούν συναισθήματα αυτοεκτίμησης και αλληλεγγύης ανάμεσα στα παιδιά, ώστε σιγά σιγά να μπορούν να αναλάβουν και τα ίδια την ευθύνη των δικαιωμάτων τους.

ΟΙ 4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Ας γνωρίσουμε, όμως, από κοντά τα δικαιώματα των παιδιών και ας φροντίσουμε να τα εφαρμόσουμε και εμείς, τουλάχιστον σε όσους τομείς περνούν από το χέρι μας. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού μπορεί να χωριστεί σχηματικά σε τέσσερις ενότητες, η καθεμία από τις οποίες αφορά και έναν διαφορετικό αλλά εξίσου σημαντικό κλάδο της παιδικής φροντίδας και προστασίας. Ακολουθώντας αυτή τη σειρά, θα δούμε με ποιον τρόπο η Σύμβαση καλύπτει τις πιο ουσιαστικές και θεμελιώδεις ανάγκες των παιδιών και ποιες παραμέτρους περιλαμβάνει για την ευημερία, την υγεία και την πνευματική τους ανάπτυξη.

1. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη ζωή. Η σωστή ιατρική περίθαλψη και οι δυνατότητες πρόσβασης στα ιατρικά κέντρα και τα νοσοκομεία είναι αδιαμφισβήτητο δικαίωμα κάθε παιδιού. Η σωστή και επαρκής για τις ανάγκες του σίτιση και το ικανοποιητικό επίπεδο ζωής είναι απαραίτητα για να του καλύψουν τις άμεσες ανάγκες επιβίωσης. Τέλος, κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε ένα όνομα και μια εθνικότητα.


-Κάθε παιδί, ανεξάρτητα από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γεννήθηκε, έχει το δικαίωμα άμεσης πρόσβασης σε υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να τρέφεται επαρκώς και να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα και προτεραιότητα σε βοήθεια στις περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε επαρκή στέγαση.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε όνομα και εθνικότητα.

2. ΟΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΙΑ ΥΓΙΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε μια χωρίς εμπόδια πνευματική και σωματική ανάπτυξη. Η πολιτεία πρέπει να παρέχει στα παιδιά τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ολοκληρωμένη εκπαίδευση και τα ερεθίσματα για να αναπτύξουν τις ικανότητες και τις κλίσεις τους. Πρέπει επίσης να τους παρέχει τη δυνατότητα για παιχνίδι και ψυχαγωγία-απαραίτητοι παράγοντες για τη δημιουργία μιας υγιούς προσωπικότητας.
Η ξεκούραση, τέλος, είναι δικαίωμα κάθε παιδιού που μεγαλώνει.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην υγιή πνευματική και φυσική ανάπτυξη.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη βασική εκπαίδευση.

3. Η ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Η οικογένεια είναι ο φυσικός προστάτης κάθε παιδιού, είναι η φωλιά που του προσφέρει φροντίδα και αγάπη, προστασία και ασφάλεια. Υπάρχουν όμως παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο που δεν απολαμβάνουν το δικαίωμα αυτό, είτε γιατί είναι ορφανά είτε γιατί έχουν αποχωριστεί τους γονείς τους είτε γιατί ζουν και μεγαλώνουν κάτω από δύσκολες συνθήκες (πχ πόλεμος).



-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα από κατανόηση και φροντίδα.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα από μια ζωή ελεύθερη, χωρίς διακρίσεις, από ίση μεταχείριση και ίσες ευκαιρίες.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώσει σε ένα πνεύμα ειρήνης, αξιοπρέπειας και αλληλεγγύης, όπου θα το σέβονται.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε ένα καθαρό και υγιεινό περιβάλλον, απαλλαγμένο από ρύπους και τοξικά απόβλητα.

-Κάθε παιδί με ειδικές ανάγκες έχει ανάγκη από ειδική φροντίδα.

4. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στα ζητήματα που τα αφορούν. Για να το πετύχουν αυτό, πρέπει απαραίτητα να εξασφαλίζεται το δικαίωμα τους στην ελευθερία της έκφρασης αλλά και να έχουν πρόσβαση σε όλα τα Μέσα Ενημέρωσης, τα οποία πρέπει να εφοδιάζουν τα παιδιά με το κατάλληλο υλικό που ανταποκρίνεται στις δυνατότητες και την ηλικία τους.
Επίσης, κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας, για να μπορέσει να εξελιχθεί σε έναν ελεύθερο ενήλικα, ικανό να ασκεί τα δικαιώματα του.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση.

-Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ


Η ανάγκη που έχουν τα παιδιά για ειδική προστασία δεν είναι καινούργια διαπίστωση. Για πρώτη φορά, εξαγγέλθηκε στη ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ το 1924, μια ημερομηνία-σταθμό για την προστασία των παιδιών του κόσμου. 
Η πρώτη ιδέα, όμως, για μια σύμβαση που θα επικυρωνόταν από τα κράτη και που θα είχε δεσμευτική ισχύ διατυπώθηκε αρχικά τον Ιανουάριο του 1979, κατά τη διάρκεια του Εορτασμού του ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΟΥ, όταν η Πολωνία κατέθεσε ένα προσχέδιο για τα δικαιώματα των παιδιών.
Μετά από μια δεκαετία διαπραγματεύσεων, η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου 1989. Ως σήμερα έχει επικυρωθεί σχεδόν από όλες τις χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. 


ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
-Ίδρυμα για το Παιδί και την Οικογένεια "Σώστε τα παιδιά"
Παπαδιαμαντοπούλου 54, Ζωγράφου, Τηλ: 210 7758732

Νοσοκομείο Παίδων Αγ. Σοφία, Τηλ: 210 7700111

- Διεύθυνση Οικογενειακών Σχέσεων
Φωκίδος 7, Αθήνα, Τηλ: 210 7715791

Λεωφόρος Δημοκρατίας 65, Τηλ: 21302015700

Σκουφά 75, Τηλ: 210 3623626

-Ίδρυμα Ερευνών για το Παιδί
Λεωφ. Αμαλίας 42, Τηλ: 210 3238807

-Εταιρεία Πρόληψης Κακοποίησης και Παραμέλησης Παιδιού
Μεσογείων 24, Τηλ: 210 7484233

Κυρίλλου Λουκάρεως 14, Αθήνα, Τηλ: 210 6404755

Αρίστωνος 6-8 & Πιερίας 5, Κολωνός-Μεταξουργείο, Τηλ: 210 5239402

Λυκαβηττού 7Γ, Αθήνα, Τηλ: 210 3637455

Ανδρ. Δημητρίου 8 & Τζ. Κέννεντυ 37, Καισαριανή, Τηλ: 210 7255555

Πηγή: περιοδικό Το παιδί μου κι εγώ