Αγαπημένο μου παιχνίδι...

Για τα πιτσιρίκια γιορτές=δώρα και δώρα=παιχνίδια.... πολλά παιχνίδια! Εσείς πάλι ετοιμάζεστε για την.... επέλαση των παιχνιδιών. Πολύχρωμα αντικείμενα που ναι μεν κάνουν το μικρούλι να πετάει από τη χαρά του, αλλά γεμίζουν και κάθε γωνιά του σπιτιού και αυξάνονται με.... ασύλληπτους ρυθμούς. Τελικά τα χρειάζεται πράγματι όλα αυτά τα παιχνίδια το μικρό σας;

Τα παιχνίδια είναι η..... περιουσία του παιδιού. Κάθε χρόνο στις γιορτές το δωμάτιο του γεμίζει με ότι νεότερο κυκλοφορεί στην αγορά. Τι γίνεται, όμως, μόλις τελειώσουν οι γιορτές; Παρόλο που όταν ξαναρχίζει ο ρυθμός της καθημερινότητας κάνετε κάποια εκκαθάριση αποθηκεύοντας ορισμένα, συνεχώς διαπιστώνετε ότι τα παιχνίδια έχουν τη.... μαγική ικανότητα να καταλαμβάνουν όλο το χώρο του παιδικού δωματίου, να αυξάνονται με απίστευτους ρυθμούς. Ένα μαζεύετε, χίλια εμφανίζονται και πάλι ως δώρο, σχηματίζοντας πολύχρωμα βουναλάκια!

Παιχνίδι... η εύκολη λύση;
Έτσι λοιπόν κάθε χρόνο τέτοια εποχή αναρωτιέστε: Τι τα χρειάζονται τελικά όλα αυτά τα παιχνίδια τα παιδιά; Μήπως δεν υπάρχουν ένα σωρό απλά αντικείμενα με τα οποία μπορούν να παίξουν μια χαρά; Να, για παράδειγμα, θυμάστε ότι τα μικρά σας έπαιζαν για εβδομάδες με το χάρτινο κουτί της τηλεόρασης. Το ζωγράφισαν, έκαναν ανοίγματα σαν παράθυρα, το μεταμόρφωσαν σε σπιτάκι, χάρηκαν ατελείωτο δημιουργικό παιχνίδι.
Μόνο που.... ένα χαρτόκουτο δεν είναι και το πιο κατάλληλο χριστουγεννιάτικο δώρο για ένα παιδί. Ακόμα κι εμείς οι γονείς πολλές φορές προτιμάμε να προσφέρουμε ένα εντυπωσιακό παιχνίδι στα παιδιά από το να χαρίσουμε ένα πιο χρηστικό δώρο. Γιατί όμως;

• Ο καταναλωτισμός είναι η κύρια αιτία. Η τηλεόραση ήδη ένα μήνα πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων μας βομβαρδίζει με διαφημίσεις παιχνιδιών. Όλα τους παρουσιάζονται με εντυπωσιακό, λαμπερό και ελκυστικό τρόπο. Τι να πρωτοδιαλέξει το παιδί; Όλα! Τα θέλει όλα.
• Τα παιδιά έχουν συνηθίσει να δέχονται πολλά παιχνίδια, έχει γίνει πια ένα "κεκτημένο" δικαίωμα, επομένως ένα χαρτόκουτο θα τους φανεί ασήμαντο δώρο. Άλλωστε, όπως λένε οι ειδικοί, η περιέργεια των παιδιών χρειάζεται συνεχώς "τροφή". Και τα παιχνίδια προσφέρουν πολλά ερεθίσματα.
• Τα παιδιά που έχουν ήδη αρχίσει να πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο συζητούν μεταξύ τους για τα δώρα που πρόκειται να τους φέρει ο Άγιος Βασίλης και επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό το ένα από το άλλο. Πολλές φορές θα ακούσουμε ή έχουμε ήδη ακούσει να λέει το παιδί μας με παραπονιάρικο ύφος "στον Γιάννη ο Άγιος Βασίλης θα φέρει.... ". Σε αυτή την ηλικία αυτό που μετράει είναι το "τι έχει" και "πόσα έχει" ο άλλος και όχι "τι είδους" είναι αυτό που αγοράζουμε. Και πολλές φορές βλέπουμε ότι τα παιδιά θαυμάζουν εκείνο που έχει τα περισσότερα και ακριβότερα παιχνίδια.
• Και εμείς οι γονείς νιώθουμε συχνά ανησυχία μήπως το παιδί μας απομονωθεί από τους συνομηλίκους του ή μήπως το κοροϊδέψουν που δεν έχει ένα ή περισσότερα παιχνίδια "της μόδας". Έτσι, σπεύδουμε να αγοράσουμε ότι καινούργιο κυκλοφορεί στην αγορά και να ικανοποιήσουμε κάθε απαίτηση του.
• Με το να χαρίζουμε απλόχερα παιχνίδια μπορεί να καλύπτουμε ένα κενό της δικής μας παιδικής ηλικίας. Ίσως όταν ήμασταν παιδιά δεν είχαμε τόσες ευκαιρίες για πολλά παιχνίδια και δεν θέλουμε να λείπουν από τα παιδιά μας.
• Η πολύωρη απουσία μας από το σπίτι έχει κι αυτή το δικό της μερίδιο ευθύνης. Νιώθουμε τύψεις, επειδή λείπουμε καθημερινά πολλές ώρες από κοντά τους και θέλουμε να τα αποζημιώσουμε για αυτό. Έτσι, για παράδειγμα, η μεγάλη χαρά και η έκπληξη που θα σχηματιστεί στο προσωπάκι του παιδιού, όταν αποκτήσει είτε ένα εντυπωσιακό δώρο είτε κάτι που ζητούσε με επιμονή καιρό τώρα, θεωρούμε ότι θα αναπληρώσει το κενό που αφήνει στο παιδί η καθημερινή απουσία μας.

Η πίεση, επομένως, είναι μεγάλη. Βέβαια, όλοι ξέρουμε ότι η μόδα αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς και ότι τα φετινά "in" παιχνίδια τον επόμενο χρόνο θα φαντάζουν ντεμοντέ. Τι κάνουμε, λοιπόν; Εάν ακολουθήσουμε τις επιταγές του καταναλωτισμού κι αρχίσουμε να αγοράζουμε αδιακρίτως ότι καινούργιο κυκλοφορεί στην αγορά, το μήνυμα που θα δώσουμε στο παιδί είναι ότι αυτό που έχει σημασία είναι η ποσότητα κι όχι η ποιότητα. Θα του δείξουμε με τον τρόπο μας ότι είμαστε ανίσχυροι απέναντι στα δελεαστικά διαφημιστικά μηνύματα, ότι δεν έχουμε δυνατότητα επιλογής και ότι δεν μπορούμε να αντισταθούμε σε αυτά. Επίσης, όσο περισσότερο το παιδί καταφέρνει να μας πείθει να του αγοράζουμε ότι νέο κυκλοφορεί, τόσο λιγότερο ικανοποιημένο θα είναι και συνεχώς θα θέλει κάτι παραπάνω.

Εάν όμως επιλέξουμε να πάρουμε την  κατάσταση στα χέρια μας και να χαρίσουμε στο παιδί με μέτρο παιχνίδια της "μόδας" συνδυάζοντας τα με παιχνίδια που έχουν εκπαιδευτική αξία και τροφοδοτούν τη φαντασία και την περιέργεια του, σίγουρα αργότερα το παιδί θα εκτιμήσει και θα καταλάβει τη στάση μας και-το σημαντικότερο-του δείχνουμε πως να αντιμετωπίζει κι εκείνο τα διαφημιστικά μηνύματα.

Η νέα γενιά των γκάτζετ

Τα νέα παιχνίδια που κατακλύζουν την αγορά φαίνεται να διαχωρίζουν ξεκάθαρα τα παιχνίδια που προορίζονται για τα κορίτσια από εκείνα που απευθύνονται στα αγόρια. Από τη μία έχουμε κούκλες-μωρά και κούκλες-μοντέλα με όλα τα αξεσουάρ τους για τα κορίτσια. Από την άλλη, όλων των ειδών τα τροχοφόρα, ρομπότ, στρατιωτικά παιχνίδια, φουτουριστικά όντα με εξαιρετική δύναμη και σκληρή μορφή, καθώς και παιχνίδια που μεταμορφώνονται προορίζονται για τα αγόρια. Πόσο σωστό όμως είναι να αποκλείουμε το ένα ή το άλλο φύλο από το να παίζουν με όλων των ειδών τα παιχνίδια;

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι καλό να ενθαρρύνουμε τα μικρά αγόρια να παίζουν με κούκλες ή με παιχνίδια-ζωάκια, για να μάθουν να τα φροντίζουν. Όταν το αγόρι θα γίνει πέντε ή έξι χρονών, θα έχει ξεπεράσει το παιχνίδι με τις κούκλες, αλλά η αίσθηση της φροντίδας θα είναι ένα μάθημα που θα το ακολουθεί σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Δυστυχώς, η αγάπη των αγοριών για τα κουκλάκια έχει παρερμηνευθεί ως αγάπη για τα φουτουριστικά παιχνίδια και τα ρομπότ. Και αυτό είναι κάτι που έχει ενισχυθεί από τη βιομηχανία των παιχνιδιών, με αποτέλεσμα οι γονείς να ανησυχούν μήπως αυτή η σχέση με την επιθετικότητα και τη βία επηρεάσει το παιδί με αρνητικό τρόπο. Για αυτό, πολλοί γονείς στην προσπάθεια τους να αποφύγουν τα παιχνίδια βίας αναζητούν ενδιάμεσες λύσεις αγοράζοντας "ήπια" παιχνίδια, όπως είναι τα παιχνίδια που αλλάζουν μορφή. Δικαιολογούν μάλιστα την επιλογή τους λέγοντας ότι τα παιχνίδια αυτά αναπτύσσουν τη φαντασία με το να μετατρέπουν ένα ρομπότ σε ένα στρατιωτικό αεροπλάνο ή σε ένα ελικόπτερο και πάλι από την αρχή. Οι δύο αυτές απλές μετατροπές, όμως, δεν είναι αρκετές για να δώσουν τροφή και να διεγείρουν τη φαντασία του παιδιού Αυτό θα μπορούσε να συμβεί με μια άλλη μορφή παιχνιδιού, το συμβολικό παιχνίδι, όταν δηλαδή τα παιδιά χρησιμοποιούν αντικείμενα τα οποία παριστάνουν κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι: πχ ξύλα για όπλα, μία μπογιά για φλογέρα κλπ.

Τα κορίτσια μένουν έξω από τον κύκλο των στρατιωτικών παιχνιδιών. Αυτά έχουν να αντιμετωπίσουν  τη μόδα με τις κούκλες που μοιάζουν με μεγάλες γυναίκες, που μεταφέρουν κι αυτές το δικό τους μήνυμα:  είναι σαν να λένε στα μικρά κορίτσια "έτσι θα γίνει όταν μεγαλώσεις". Χαρίζοντας στα κοριτσάκια αυτά τα δώρα είναι σαν να εγκρίνουμε κι εμείς αυτού του είδους το γυναικείο πρότυπο.

Σημασία έχει η ποιότητα

Ναι, σίγουρα τα παιδιά έχουν ανάγκη συνεχώς από καινούργια παιχνίδια. Ποια είναι όμως τα κατάλληλα; Είναι αυτά που ναι μεν θα τους δώσουν χαρά αλλά ταυτόχρονα και τα κατάλληλα ερεθίσματα ανάλογα το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται. Σε γενικές γραμμές είναι αυτά που τους επιτρέπουν να "ξεδιπλώνουν" τις πνευματικές του δυνατότητες, να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα και να επεξεργάζονται τα δεδομένα της πραγματικότητας. Επειδή λοιπόν τα παιδιά διαρκώς εξελίσσονται, για αυτό πρέπει και τα παιχνίδια τους να προσαρμόζονται στην ανάπτυξη τους και να αλλάζουν ύστερα από κάποιο διάστημα. Άρα, λοιπόν, τα χαρτόκουτα δεν μπορούν να καλύψουν όλες τις ανάγκες του παιδιού και δεν κρατάνε...... για πάντα. Πριν, λοιπόν, διαλέξετε ένα παιχνίδι για το παιδί σας ή για τα παιδιά του συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος, καλό είναι να έχετε στο νου σας τα εξής:

• Είναι σημαντικό να δίνουμε τα σωστά παιχνίδια στη σωστή στιγμή. Για παράδειγμα, ένα τηλεκατευθυνόμενο αυτοκίνητο μπορεί να εντυπωσιάσει για λίγο ένα μικρό παιδί, όπως βέβαια και κάθε κουρδιστό ή με μπαταρίες παιχνίδι που κινείται, αλλά δεν θα του προσφέρει τίποτα περισσότερο. Αντίθετα, το ίδιο παιχνίδια για ένα μεγαλύτερο παιδί θα αποδειχθεί πολύ ενδιαφέρον, αφού θα νιώθει ιδιαίτερα ικανοποιημένο που μπορεί να το κατευθύνει όπου το ίδιο επιθυμεί.
• Σημασία έχει η ποιότητα. Πολύ συχνά στα παιδιά αρέσουν παιχνίδια που δεν ανταποκρίνονται στη δική σας αισθητική ή στις παιδαγωγικές σας αντιλήψεις. Αν σε εσάς δεν αρέσει πχ μια κούκλα τύπου Μπάρμπι, δεν χρειάζεται να την αγοράσετε στην κόρη σας, αλλά μπορεί να της τη χαρίσει η γιαγιά. Ή αν το παιδί είναι αρκετά μεγάλο, μπορεί να αγοράσει μόνο του το αγαπημένο του παιχνίδι είτε μαζεύοντας χρήματα είτε πουλώντας στο χριστουγεννιάτικο παζάρι ένα παλιό του παιχνίδι.
• Η αντοχή του παιχνιδιού και η εμφάνιση του καθώς και το αν αφήνει ελεύθερη τη φαντασία του παιδιού είναι στοιχεία που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας, όταν διαλέγουμε παιχνίδια. Για παράδειγμα, μια κούκλα που μιλάει και μπορεί να πει δύο διαφορετικές φρασούλες, περιορίζει-χωρίς λόγο-το διάλογο ανάμεσα στο κοριτσάκι-μαμά και στο παιδί-κούκλα.
• Το ίδιο το παιδί θα μας καθοδηγήσει σχετικά. Εάν το παρακολουθούμε προσεκτικά όταν παίζει, θα δούμε τις προτιμήσεις του και θα του χαρίσουμε ένα παιχνίδι ταιριαστό με την προσωπικότητα και τις κλίσεις του. Όμως, αφήνετε το να παίζει ελεύθερα. Μην το περιορίζετε κάνοντας του συνεχώς υποδείξεις.

Ποια παιχνίδια να διαλέξω;

Είναι βασικό να διαλέγετε τα παιχνίδια του παιδιού ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξης του και τις ανάγκες του. Και να πως:

0-9 μηνών

Τους πρώτους μήνες το μωρό παίζει βασικά με τον... εαυτό του, με το σώμα του. Συγκεντρώνει αισθητικές εμπειρίες με το στοματάκι, τα χέρια και τα αφτάκια, ανακαλύπτει τα ποδαράκια του. Μόλις το μικρό αρχίζει να πιάνει σφιχτά τα αντικείμενα, τότε μπορείτε να του δώσετε κάποιο παιχνίδι.

• Θα επιλέξετε παιχνίδια ασφαλή, πρακτικά και μικρού μεγέθους.
• Όσο για τον αριθμό τους, αρκούν τρία διαφορετικά, τα οποία μπορείτε να τοποθετήσετε σε ένα οριζόντιο ράφι. Δεν χρειάζονται περισσότερα, γιατί τα μωρά δεν μπορούν να συγκεντρωθούν συνειδητά σε ένα αντικείμενο και έτσι διαρκώς θα αποσπάται η προσοχή τους αν βλέπουν πολλά παιχνίδια.
• Με τα παιχνίδια που μπορεί να πιάσει με τα χεράκια του από διάφορα υλικά (δέρμα, ύφασμα, ξύλο ή πλαστικό) βιώνει καινούργια ερεθίσματα με την αφή.
• Με τις κουδουνίστρες μπορεί να κάνει μόνο του ήχους.
• Για το μπανάκι η ιδανική του παρέα είναι οι πλαστικές πάπιες και τα κουβαδάκια.
• Τα λούτρινα ζωάκια είναι μια καλή συντροφιά για τον ύπνο και μάλιστα μπορεί να εξασκεί τα χεράκια του με αυτά πετάγοντας τα ψηλά. Το καλύτερο είναι να διαλέξετε λούτρινα ζωάκια που πλένονται.
• Θα εφοδιάσετε το μωράκι με μπαλίτσες υφασμάτινες και κατά προτίμηση μονόχρωμες γιατί έτσι μπορεί το μικρό να αναγνωρίσει καλύτερα το στρογγυλό σχήμα τους.

10-18 μηνών

Σε αυτό το διάστημα το μωρό γίνεται πιο κινητικό, μπουσουλάει, περπατάει και αρχίζει να μιλάει. Το ενδιαφέρον του για τα συνομήλικα του μεγαλώνει και αρχίζει να κάνει τις πρώτες επαφές με άλλα παιδάκια, πχ στον παιδότοπο ή στην παιδική χαρά. Βέβαια, πολλές φορές αυτό καταλήγει σε καβγάδες για τα παιχνιδάκια. Και αυτό γιατί οτιδήποτε δει το πιτσιρίκι θέλει να το αποκτήσει και εκείνο. Έτσι δημιουργούνται προβλήματα!

• Σε αυτή τη φάση ιδανικά είναι τα παιχνίδια που μπορεί να τα κινεί το ίδιο, κατά προτίμηση μικρού μεγέθους και πλατιά, ώστε να μην πέφτουν. Μπορείτε πχ να του πάρετε ένα αυτοκινητάκι, το οποίο θα είναι χρήσιμο και στα επόμενα χρόνια, καθώς και οτιδήποτε μπορεί να σπρώξει μόνο του το μικρό πχ καροτσάκια για την κούκλα, μικρά καρότσια για τα ψώνια, φορτηγά κλπ.
• Εφοδιάστε το με ξύλινους κύβους με τους οποίους θα μπορεί να χτίζει πύργους και να τους γκρεμίζει μετά.
• Τα κουνιστά αλογάκια και οι κούνιες βοηθούν το παιδί να εξελίξει τις κινητικές του δεξιότητες.
• Χαρίστε του τα πρώτα του βιβλία από χαρτόνι ή ύφασμα, αλλά και μαρκαδόρους για να φτιάξει τις πρώτες του ζωγραφιές.

19-36 μηνών

Τώρα το παιδί είναι πιο επιδέξιο και δραστήριο και αρχίζει να μιμείται τους ενηλίκους ή τα ζωάκια. Πχ μπορείτε να το δείτε να τρέχει στα τέσσερα στο διαμέρισμα γαβγίζοντας ή να παίζει παιχνίδια ρόλων αντιγράφοντας καθημερινές καταστάσεις πχ μαγείρεμα, ψώνια, οδήγηση. Το κοινό παιχνίδι με άλλα παιδάκια εξελίσσεται παράλληλα με τις ολοένα και μεγαλύτερες δυνατότητες που έχει πια το παιδί στην ομιλία.

• Οι κούκλες είναι μια καλή παρέα στις δραστηριότητες του και μπορεί να κάνει πολλά πράγματα με αυτές.
• Με τους μεγάλους κύβους, τα διάφορα "οικοδομικά" υλικά και τις φιγούρες ανθρώπων ή ζώων το παιδί μπορεί να φτιάξει χωριά ή αγροκτήματα.
• Με τα αυτοκινητάκια, τα φορτηγά και τα καροτσάκια μπορεί να κάνει ότι ψωνίζει ή ότι είναι χτίστης.
• Εφοδιάστε το με βιβλία με μεγάλες εικόνες και απλές ιστοριούλες.

3-4 ετών

Το παιδί σε αυτή την ηλικία μπορεί να συμμετέχει σε εύκολα επιτραπέζια παιχνίδια όπως το Μέμορι, το Ντόμινο, αλλά συνήθως αλλάζει τους κανόνες όπως το βολεύει. Εξάλλου τα περισσότερα δυσκολεύονται ακόμη πολύ να δεχτούν ότι έχασαν.

• Μεγάλη βοήθεια μπορούν να προσφέρουν τα επιτραπέζια παιχνίδια ομάδων και όχι μεμονωμένων ατόμων.
• Τώρα τα μικρά παίζουν πιο σύνθετα παιχνίδια ρόλων. Μπορείτε να τα εφοδιάσετε με το βαλιτσάκι του γιατρού ή με σύνεργα παιδικού μακιγιάζ.
• Όσο για τις κούκλες τώρα πια συνοδεύονται από πάρα πολλά αξεσουάρ, πχ ρούχα, μπιμπερό, πάνες, παπούτσια, κοκαλάκια για τα μαλλιά.
• Προμηθευτείτε υλικά για χειροτεχνίες, πχ πλαστελίνη, ψαλιδάκι, πολύχρωμα χαρτιά, νερομπογιές, μαρκαδόρους κλπ.
• Τα πατίνια και οι μεγάλες πλαστικές μπάλες με τις οποίες μπορεί να χοροπηδάει του δίνουν την αίσθηση της ισορροπίας.
• Χαρίστε του ένα τρενάκι με όλα του τα εξαρτήματα.

5-6 ετών

Το παιδί καταλαβαίνει και ακολουθεί τους κανόνες στα ομαδικά παιχνίδια, όπως πχ το "Χαμένο θησαυρό" κλπ. Τα πιτσιρίκια αυτής της ηλικίας, άλλωστε, μπορούν να παίξουν μόνο με μεγαλύτερα παιδιά ή ενηλίκους.

• Φυσικά είναι ακόμη νωρίς για παιχνίδια που απαιτούν στρατηγική ή προγραμματισμό. Προτιμήστε παιχνίδια με κατασκευές που επιτρέπουν στο παιδί να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του και να κάνει πράξη τις ιδέες του.
• Ιδανικά είναι τα παιχνίδια που απαιτούν κίνηση, όπως το ποδήλατο, το σκοινάκι, τα πατίνια, η στεφάνη κλπ.
• Τα παιχνίδια με μικρά κομμάτια, πχ lego, επιτρέπουν στο παιδί να κάνει συνέχεια καινούργιους συνδυασμούς.

Πηγή: περιοδικό "Το παιδί μου κι εγώ"

Posted in γιορτές, γονείς, δώρα, παιδιά, παιχνίδια, ποιότητα, ποσότητα, Χριστούγεννα