Μόλις μάθατε ότι είσαστε έγκυος. Συγχαρητήρια, θα πρέπει να είστε ενθουσιασμένη. Πρόκειται άλλωστε, να φέρετε στον κόσμο ένα παιδί, ένα καινούργιο μωρό, που περιμένετε με αγωνία για να γεμίσει με ευτυχία τη ζωή της οικογένειας σας. Ένα μωρό, με το οποίο αρχίζετε να νιώθετε ήδη «δεμένη», θα ζήσει και θα μεγαλώσει 9 ολόκληρους μήνες στο σώμα σας. Εκτός και… αν κάποιοι λόγοι το κάνουν να έρθει στον κόσμο λίγο νωρίτερα, αν δηλαδή έχετε έναν πρόωρο τοκετό, πράγμα όχι τόσο σπάνιο, αφού σύμφωνα με τους γυναικολόγους ένα παιδί στα δέκα γεννιέται πριν η μέλλουσα μητέρα προλάβει να συμπληρώσει και τους 9 μήνες της εγκυμοσύνης της. Είναι πιθανό ένα τέτοιο ενδεχόμενο να σας προκαλεί αγωνία και ανασφάλεια γιατί έχετε ακούσει ότι τα πρόωρα μωρά αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα πρέπει να σας πιάσει άγχος!
Παρακάτω θα διαβάσετε για τις αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν σε έναν πρόωρο τοκετό (πχ οι συνθήκες της εγκυμοσύνης, πιθανές ανωμαλίες του εμβρύου, η κληρονομικότητα, ανατομικά ζητήματα, προβλήματα υγείας της εγκύου, ή «κακές» συνήθειες της μέλλουσας μητέρας), αλλά και τα προληπτικά μέτρα που θα πρέπει να πάρετε για να τον αποτρέψετε (μπορεί να είναι φαρμακευτικά ή χειρουργικά, ή να περιορίζονται σε συμβουλές, όπως η διακοπή του καπνίσματος και η ξεκούραση).
Πρόωρο τοκετό κάθε παιδί που γεννιέται πριν ξεκινήσει ο 9ος μήνας της κύησης. Τι σημαίνει όμως αυτό; Είστε έγκυος, επισκεφτήκατε το γυναικολόγο σας και σας έδωσε την ημερομηνία στην οποία αναμένεται ότι θα γεννήσετε και η οποία είναι περίπου 40 εβδομάδες μετά την τελευταία σας περίοδο. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόωρο θεωρείται κάθε παιδί που γεννιέται πριν την 37η εβδομάδα της κύησης και όχι όποιο μωρό γεννηθεί με ιδιαίτερα χαμηλό βάρος (μικρότερο των 2,5 κιλών), όπως θεωρούνταν στο παρελθόν.
Τι πρέπει να προσέξετε στον τρόπο ζωής σας.
Η αλήθεια είναι ότι ο πρόωρος τοκετός και το γιατί τελικά συμβαίνει είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ τους γυναικολόγους. Οι παράγοντες που τον προκαλούν είναι συχνά περίπλοκοι και χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση. Οι γυναικολόγοι όμως γνωρίζουν-και αυτό έχει επιβεβαιωθεί και από σχετικές έρευνες-ότι υπάρχουν κάποιες «κακές» συνήθειες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό. Αυτές είναι:
• Το κάπνισμα
• Η κατανάλωση αλκοόλ
• Η κακή διατροφή
• Η υπερβολική κούραση
• Η χρήση ναρκωτικών
Προσέξτε, όμως, να μην παρανοήσετε τις συμβουλές του γυναικολόγου σας και θεωρήσετε ότι πρέπει να φέρεστε σαν άρρωστη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας. Εφόσον δεν αντιμετωπίζετε ειδικά προβλήματα, που τα απαγορεύουν, μπορείτε να λειτουργείτε φυσιολογικά, να εργάζεστε, να ταξιδεύετε, να κάνετε μπάνιο στη θάλασσα, κλπ. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν υπερβάλλετε, όταν-για παράδειγμα-δεν γυμνάζεστε ή δεν κολυμπάτε απλώς αλλά κάνετε πρωταθλητισμό.
Ποιες είναι οι παθολογικές αιτίες.
Το ζήτημα του πρόωρου τοκετού είναι περίπλοκο και απασχολεί πολύ τους γυναικολόγους, κι αυτό επειδή υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αιτίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν ένα μωρό στο να γεννηθεί νωρίτερα από το κανονικό. Οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε έναν πρόωρο τοκετό είναι:
Αποκολλήσεις ή ανωμαλίες στη θέση του πλακούντα.
Τα προβλήματα αυτά δεν προκύπτουν επειδή εσείς κάνατε κάτι «κακό». Αντίθετα, οφείλονται σε κάποιο τυχαίο γεγονός που προέκυψε κατά τη σύλληψη ή στη διάρκεια της κύησης και το οποίο δεν περνάει από το χέρι σας να προλάβετε ή να αντιμετωπίσετε. Ο γυναικολόγος θα σας συστήσει κατά πάσα πιθανότητα ακινησία, ώστε να αποφύγετε, καταρχήν, το ενδεχόμενο αποβολής αλλά και το ενδεχόμενο ενός πρόωρου τοκετού στη συνέχεια.
Ανεπάρκεια του πλακούντα.
Αν ο γιατρός σας πει ότι ο πλακούντας στην εγκυμοσύνη σας παρουσιάζει ανεπάρκεια, αυτό σημαίνει ότι δεν δίνει στο έμβρυο τη δυνατότητα να τραφεί επαρκώς από αυτόν. Θα σας συστήσει, λοιπόν, να ξεκουράζεστε και να παραμένετε ξαπλωμένη, ώστε να πηγαίνει στον πλακούντα η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα αίματος για να τρέφεται καλύτερα το έμβρυο. Αν εσείς, αντίθετα, κινείστε πολύ ή κουράζεστε, το αίμα θα χρειάζεται για τα άλλα συστήματα του οργανισμού (πχ το μυϊκό σύστημα), με αποτέλεσμα να μην αιματώνεται ικανοποιητικά ο πολύτιμος για το μωρό σας πλακούντας.
Φλεγμονές του αμνιακού υγρού.
Θα τις καταλάβετε επειδή θα έχετε συσπάσεις καθώς το έμβρυο προσπαθεί να απομακρυνθεί από το μολυσμένο αμνιακό υγρό στο οποίο βρίσκεται. Η καλύτερη λύση είναι να προλάβετε το πρόβλημα: Να κάνετε προληπτικά καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος και αν βρεθούν μικρόβια, να τα αντιμετωπίσετε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας, ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα στην εγκυμοσύνη.
Μεγάλη ποσότητα αμνιακού υγρού.
Η λύση που θα σας προτείνει ο γυναικολόγος σας σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να είναι είτε η παρακέντηση, για να βγει το παραπανίσιο υγρό, είτε απλώς η στενή παρακολούθηση σας καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ανεπάρκεια του τραχήλου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αιτίες για το πρόβλημα-που είναι ότι ο τράχηλος σας είναι χαλαρός και δεν μπορεί από μια φάση και μετά να κρατήσει το παιδί-μπορεί να είναι πολλές και να βρίσκονται σε επεμβάσεις, αμβλώσεις κλπ που είχατε κάνει στο παρελθόν. Η λύση που θα σας συστήσει ο γυναικολόγος σας θα είναι να είστε προσεκτική. Όσον αφορά στην περίδεση (ράμμα) στον τράχηλο-για την οποία έχετε ίσως ακούσει, αφού στο παρελθόν γινόταν πολύ συχνά-γίνεται πλέον μόνο όταν υπάρχει ακριβής ένδειξη.
Ανωμαλίες της μήτρας.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ο γυναικολόγος σας μπορεί να σας μιλήσει για ένα ινομύωμα, κυρίως αν βρίσκεται μέσα στη μήτρα, ή για κάποια ανωμαλία της μήτρας, όπως είναι η διθάλαμος μήτρα (η μήτρα είναι χωρισμένη στη μέση) ή η δίκερος μήτρα (η μήτρα έχει διαφορετικό σχήμα από το κανονικό). Τι μπορείτε να κάνετε; Η καλύτερη λύση είναι να μάθετε αν υπάρχει ένα τέτοιο πρόβλημα πριν αποφασίσετε να μείνετε έγκυος και, αν υπάρχει, να το διορθώσετε με χειρουργική επέμβαση.
Κληρονομικές αιτίες.
Αν η μητέρα σας και η γιαγιά σας είχαν πρόωρους τοκετούς, μπορεί να υπάρχει μια κληρονομική προδιάθεση για κάτι τέτοιο, για αυτό και θα πρέπει να γνωρίζετε το ιστορικό σας, να ενημερώσετε σχετικά το γιατρό σας και να ακολουθήσετε τις συμβουλές του.
Ανοσολογικές αιτίες.
Πρόκειται για ένα περίπλοκο ζήτημα που μπορεί απλοϊκά να σας περιγράψει ο γυναικολόγος σας ως εξής: Σημαίνει ότι υπάρχουν αντισώματα κατά του παιδιού, τα οποία σχετίζονται είτε με το δικό σας οργανισμό, είτε σε συνδυασμό με τον οργανισμό του συζύγου σας, ή αλλιώς ότι πρόκειται για θρομβοφιλία. Πως θα αντιμετωπιστεί; Με τη χορήγηση ειδικής φαρμακευτικής αγωγής.
Σοβαροί τραυματισμοί.
Αν υποστείτε ένα σοβαρό τραυματισμό (πχ βρεθείτε σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα), μπορεί αυτό να σας οδηγήσει στο να έχετε έναν πρόωρο τοκετό.
Ανωμαλίες του εμβρύου.
Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες, στις οποίες ουσιαστικά προκύπτει μια «αποβολή», συνέπεια της πρόνοιας της φύσης να μη γεννηθεί ένα παιδί με σοβαρές ανωμαλίες.
Άλλες παθήσεις.
Μπορεί να πρόκειται για υπέρταση (αυτό που παλαιότερα, όταν έφτανε σε ακραίες καταστάσεις, λεγόταν εκλαμψία, προεκλαμψία ή τοξιναιμία) ή και για διαβήτη της εγκυμοσύνης, που δεν είναι όμως τόσο συχνή αιτία για πρόωρο τοκετό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γιατρός θα σας συστήσει ειδική φαρμακευτική και διαιτητική αγωγή.
Το βάρος των πρόωρων.
Αυτό που θα πρέπει να έχετε υπόψη σας είναι ότι δεν είναι όλα τα πρόωρα παιδιά το ίδιο. Είναι τελείως διαφορετικό για τους γιατρούς να έχουν να αντιμετωπίσουν από τη μια ένα παιδί που γεννιέται, για παράδειγμα, την 36η εβδομάδα της κύησης και ζυγίζει 2.300 γραμμάρια και από την άλλη, ένα παιδί που γεννιέται την 26η εβδομάδα και ζυγίζει μόνο 800 γραμμάρια. Παρ’ όλα αυτά, οι σύγχρονες μέθοδοι της τεχνολογίας και της επιστήμης μπορούν να υποστηρίξουν ακόμα και τα πολύ πρόωρα παιδιά, βοηθώντας τουλάχιστον κάποια από αυτά να επιβιώσουν.
Ποια προβλήματα εμφανίζουν τα πρόωρα βρέφη….
Τα πρόωρα βρέφη εμφανίζουν, συνήθως, αναπνευστικά προβλήματα καθώς και προβλήματα λοιμώξεων, ενώ αν έχουν γεννηθεί πολύ νωρίς, μπορεί να έχουν και νευρολογικά προβλήματα. Αυτό που είναι εύλογο είναι ότι όσο περισσότερο χρόνο μείνει στη μήτρα ένα βρέφος, τόσο καλύτερη αναμένεται να είναι η κατάσταση του όταν γεννηθεί, αφού θα έχει μεγαλύτερο σωματικό βάρος και θα έχουν αναπτυχθεί καλύτερα τα διάφορα συστήματα του οργανισμού του.
…Και πως τα αντιμετωπίζουμε.
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι αν αντιμετωπιστούν σωστά και ξεπεραστούν τα προβλήματα που εμφανίζουν τα πρόωρα παιδιά, τότε μπορούν και εκείνα αργότερα να είναι απολύτως υγιή. Τα πρόωρα παιδιά, γενικά, αντιμετωπίζονται, ανάλογα με τα προβλήματα που τυχόν έχουν, είτε σε ένα απλό νεογνικό τμήμα, είτε σε μια μονάδα αυξημένης φροντίδας, είτε ακόμα και σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Σύμφωνα με στατιστικές πάντως, τα πρόωρα κορίτσια φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης και καλύτερης διαβίωσης από ότι αντίστοιχα τα αγόρια.
Προληπτικές ενέσεις κορτιζόνης όταν υπάρχουν ενδείξεις για πρόωρο τοκετό.
Αν ο γυναικολόγος σας έχει ενδείξεις (εξαιτίας της ύπαρξης κάποιου από τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν) ότι μπορεί να γεννήσετε πρόωρα, θα προσπαθήσει να μειώσει αυτές τις πιθανότητες (με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, συμβουλές για ξεκούραση, περίδεση κλπ) και φυσικά θα σας παρακολουθεί στενά για να γνωρίζει την ακριβή πορεία της εγκυμοσύνης σας, ώστε αν χρειαστεί, να παρέμβει.
Από την άλλη πλευρά, θα βοηθήσει το μωρό που μπορεί να γεννηθεί πρόωρα. Θα προσπαθήσει, λοιπόν, να ενδυναμώσει το αναπνευστικό του σύστημα, κάνοντας σας (ανάλογα με την περίπτωση και τις συνθήκες) σε τακτά χρονικά διαστήματα ενέσεις κορτιζόνης, που θα βοηθήσουν το παιδί, ακόμα κι αν γεννηθεί πρόωρα, να έχει πιο γερούς πνεύμονες. Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και την «τελευταία στιγμή», αν έχετε πρόωρες ωδίνες, τις οποίες και θα αναστείλει ο γυναικολόγος με τη χορήγηση τοκολυτικών φαρμάκων (ειδικά φάρμακα που αναστέλλουν τον τοκετό) για ένα διάστημα, ώστε να προλάβει να σας κάνει επαρκή αριθμός ενέσεων κορτιζόνης.
Πρόωρος τοκετός