Εργοθεραπεία: Βελτιώστε τις δεξιότητες του!

Είναι υπερκινητικό; Δεν μπορεί να συγκεντρώσει την προσοχή του; Ο γραφικός του χαρακτήρας... δεν διαβάζεται; Η εργοθεραπεία μπορεί με δημιουργικό και ευχάριστο τρόπο να βοηθήσει το παιδί σας να καλύψει τις αδυναμίες του και να ενισχύσει τις καθημερινές του δεξιότητες.

Συνήθως, νομίζουμε ότι η εργοθεραπεία έχει να κάνει είτε με παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρή νοητική καθυστέρηση ή αυτισμό, είτε με ενηλίκους που έχουν ψυχιατρικά, ορθοπεδικά ή άλλα προβλήματα. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Η εργοθεραπεία μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα ωφέλιμη για παιδιά που αντιμετωπίζουν πολύ λιγότερο σοβαρά προβλήματα. Ορισμένα παιδιά, που όχι μόνο είναι φυσιολογικά αλλά ενδέχεται να είναι και ιδιαίτερα έξυπνα, τυχαίνει να συναντούν δυσκολίες (πχ στο σχολείο) και χρειάζονται βοήθεια. Η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να ενισχύσουν την ικανότητα τους να οργανώνουν την καθημερινή τους ζωή.

Δύο παραδείγματα
Η εργοθεραπεία δεν είναι και δεν λειτουργεί ως μάθημα, για αυτό άλλωστε και αρέσει πολύ στα παιδιά που έρχονται σε επαφή μαζί της. Με ειδικά επιλεγμένες δραστηριότητες οι εργοθεραπευτές προσπαθούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες που δεν έχουν καταφέρει αυτά τα παιδιά να αναπτύξουν: Την ικανότητα για συντονισμένες κινήσεις και για έλεγχο των κινήσεων, τη σωστή αντίληψη του σώματος, τη διευθέτηση του χρόνου, τη συγκέντρωση της προσοχής, τον προσανατολισμό, τη μνήμη κλπ. Ας δούμε όμως μερικά παραδείγματα, για να αποκτήσουμε μια ιδέα για το πως μπορεί να βοηθήσει η εργοθεραπεία τα παιδιά μας:

1. Δεν κάνει "καλά" γράμματα;
Αν, για παράδειγμα, έχουμε ένα παιδί που δεν κάνει "καλά" γράμματα ο εργοθεραπευτής δεν θα προσπαθήσει να του μάθει να κάνει ωραία γράμματα. Αντίθετα, θα ψάξει την αιτία του προβλήματος: Μπορεί να μην έχει καλό προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο, καλή μνήμη ή αντίληψη της σωστής "κατευθυντικότητας" των γραμμάτων, δηλαδή ένα παιδί μπορεί να μην έχει στο νου του ότι η κατεύθυνση για την ανάγνωση είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, και για αυτό μπορεί να μη γράφει καλά. Για να του μάθει ο εργοθεραπευτής την κατεύθυνση της ανάγνωσης και της γραφής θα δουλέψει μέσα από ειδικά παιχνίδια-δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά, ίσως χρειαστεί να δουλέψει μαζί του τη λεπτή κίνηση, που χρειάζεται για να κρατάμε το μολύβι και να γράφουμε, να το βοηθήσει να κατανοήσει ότι χρησιμοποιούμε μόνο το ένα χέρι όταν γράφουμε, να του μάθει τον αμφίπλευρο συντονισμό, που σημαίνει ότι με το ένα χέρι γράφουμε και με το άλλο κρατάμε το χαρτί, κλπ.

2. Είναι υπερκινητικό ή δεν συγκεντρώνεται;
Ο εργοθεραπευτής θα προσπαθήσει να βοηθήσει το παιδί αυτό να ρυθμίσει την υπερκινητικότητα του και να συγκεντρώνεται, να οργανώνει το χρόνο του, να κάνει συχνά διαλείμματα ώστε να μην κουράζεται ή να καλύψει την ανάγκη του για συνεχή κίνηση (πχ βάζοντας το να κάθεται σε μία μπάλα ώστε να κινείται συνεχώς) και έτσι να μπορεί να συγκεντρωθεί ώστε να κάνει κάτι άλλο.
Προσοχή: Όλα αυτά δεν γίνονται μόνο από τον εργοθεραπευτή, χρειάζεται και η συνεργασία των γονιών. Έτσι, μετά τη συνεδρία στο θεραπευτήριο θα πρέπει και οι γονείς, ακολουθώντας τις οδηγίες του εργοθεραπευτή, να συνεχίζουν την πρακτική αυτή εξάσκηση στο σπίτι.

Πού, πώς και πόσο;
Αφού δώσαμε ορισμένα παραδείγματα για το πως η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει, τώρα ας προσπαθήσουμε να "εξοικειωθούμε" με την ίδια τη διαδικασία της εργοθεραπείας και κάποιες λεπτομέρειες της.

• Το θεραπευτήριο.

Το θεραπευτήριο, όπου γίνεται η εργοθεραπεία, είναι ένας χώρος εκμάθησης και βελτίωσης δεξιοτήτων. Στη διαδικασία αυτή χρησιμοποιούνται πολλά παιχνίδια, όπως μπάλες, πλαστελίνη, υλικά για κατασκευές και ζωγραφική, παζλ, κούνιες, σχοινάκια, υπολογιστές κλπ. Το παιδί, λοιπόν, το οποίο θα παρατηρήσει ο δάσκαλος, ο γιατρός του ή οι γονείς του ότι έχει κάποιες δυσκολίες ή προβλήματα, θα συναντήσει τη διεπιστημονική ομάδα του θεραπευτηρίου και, ανάλογα με τις ανάγκες του, ένας εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, ψυχολόγος, ειδικός παιδαγωγός, ψυχίατρος ή νευρολόγος θα αξιολογήσουν το παιδί, τις ελλείψεις και τις ανάγκες του μέσα από την παρατήρηση και κάποια ειδικά τεστ (που περιλαμβάνουν δραστηριότητες). Ο εργοθεραπευτής θα προσπαθήσει να προσεγγίσει το παιδί, να του προκαλέσει το ενδιαφέρον και, στη συνέχεια, να του δώσει τα κίνητρα που χρειάζεται για να κάνει τις διάφορες δραστηριότητες που θα το βοηθήσουν να συμπληρώσει τις ελλείψεις του και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του.

• Πόσο διαρκεί;

Η κάθε συνεδρία εργοθεραπείας διαρκεί 3/4 της ώρας και τα "μαθήματα" γίνονται μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Το πόσο διάστημα θα χρειαστεί το κάθε παιδί να κάνει εργοθεραπεία είναι κάτι που εξαρτάται από τη δυσκολία που αντιμετωπίζει καθώς και κάτι που εκτιμά ο εργοθεραπευτής.

• Που γίνεται και πόσο κοστίζει;

Τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν μέρος από τα έξοδα της εργοθεραπείας και, συνήθως, η κάθε συνεδρία κοστίζει περίπου 25 ευρώ. Εργοθεραπεία μπορεί να κάνει ένα παιδί σε ένα ειδικό τέτοιο κέντρο ή σε ιδιαίτερα μαθήματα με ένα εξειδικευμένο εργοθεραπευτή. Συνήθως, στα κέντρα όπου γίνεται η εργοθεραπεία γίνεται επίσης λογοθεραπεία, ψυχοπαιδαγωγικά μαθήματα ή ειδικά μαθήματα, που στοχεύουν στο να βοηθήσουν παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Πότε πρέπει να πάμε το παιδί σας σε εργοθεραπευτή;
Με βάση τον Αμερικανικό Σύλλογο Εργοθεραπευτών, αν το παιδί μας παρουσιάζει 3 ή περισσότερες από τις παρακάτω δυσκολίες, θα πρέπει να ζητήσουμε μία εργοθεραπευτική αξιολόγηση:

• Δεν παίζει με τα παιχνίδια της ηλικίας του, πράγμα που σημαίνει ότι ένα παιδί μπορεί να μην ενδιαφέρεται για τα εν λόγω παιχνίδια (πχ να αντιμετωπίζει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα) ή να μην τα καταφέρνει (πχ να είναι λίγο πιο πίσω αναπτυξιακά σε σχέση με την ηλικία του).
• Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί. Δεν έχει δηλαδή, ανάλογα με την ηλικία του, τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να φάει μόνο του, να βάλει τα ρούχα ή τα παπούτσια του, να πάει στην τουαλέτα κλπ.
• Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο (μοιάζει αδύναμο). Πρόκειται για ένα παιδί που φαίνεται να μην έχει αντοχή, να είναι χαλαρό-πλαδαρό.
• Δυσκολεύεται να υπολογίσει τη θέση του σώματος του στο χώρο (χτυπάει εύκολα). Σπάει συχνά τα παιχνίδια του.
• Πέφτει εύκολα κάτω.
• Είναι υπερκινητικό και δεν μπορεί να ησυχάσει.
• Υπάρχει εμφανής καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας τους ή η ομιλία του είναι δυσνόητη και δεν αρθρώνει σωστά.
• Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους ή αγγίγματα.
• Αποφεύγει την παιδική χαρά.
• Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα στο πλαίσιο (ένα παιδί πριν γράψει θα πρέπει να μπορεί να συντονίσει την κίνηση του χεριού του, ώστε να ζωγραφίσει μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο), να φτιάξει παζλ (η δυσκολία καθορίζεται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού), να κόψει με το ψαλίδι στο νηπιαγωγείο.
• Έχει δυσκολίες στον ύπνο.
• Έχει δυσκολίες στο φαγητό, λερώνεται υπερβολικά ή δεν τρώει κάποιες βασικές τροφές. Μπορεί, για παράδειγμα, το παιδί να μην έχει τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να χρησιμοποιήσει το πιρούνι για να μπορεί να φάει.
• Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε μία δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συνεχίζει σε άλλη. Για παράδειγμα, μπορεί να πρόκειται για ένα παιδί του οποίου διασπάται εύκολα η προσοχή του και έτσι δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί.
• Χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθει καινούργια πράγματα.
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διαστήματα μεταξύ των γραμμάτων και των λέξεων που γράφει. Μπορεί να μην έχει, για παράδειγμα, καλή αντίληψη στο οπτικό του σύστημα. Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός.
• Κουράζεται εύκολα κατά τη σχολική του εργασία. Μπορεί, για παράδειγμα, να πρόκειται για ένα παιδί που είναι υπερκινητικό, έχει διάσπαση προσοχής, είναι υποτονικό κλπ.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες. Μπορεί, για παράδειγμα, να μην έχει καλή ακουστική αντίληψη.
• Δυσκολεύεται να κάνει φίλους της ίδιας ηλικίας και προτιμά να παίζει με μικρότερα ή με μεγαλύτερα παιδιά. Μπορεί να πρόκειται για ένα παιδί που είναι πίσω αναπτυξιακά, είναι πολύ ντροπαλό, έχει κάποια ψυχολογικά προβλήματα κλπ.

Πηγή: περιοδικό "Το παιδί κι εγώ"

Posted in γονείς, εργοθεραπεία, εργοθεραπευτής, θεραπευτήριο, λογοθεραπεία, οικογένεια, παιδιά