Δώστε χρόνο στα παιδιά.....

Τι κάνουν τα παιδιά τόσες ώρες στο σπίτι; Γιατί δεν είναι έξω να παίζουν και να γελάνε όπως παλιότερα;

Αν δεν είναι στο σπίτι, θα είναι σε κάποιο φροντιστήριο ξένων γλωσσών.... κι αν δεν είναι εκεί, μπορεί να είναι σε κάποιον αθλητικό σύλλογο και να αθλούνται.... κι αν δεν είναι ούτε εκεί, θα είναι σίγουρα στο σχολείο. Είναι πολύ περίεργο να μη βλέπεις και να μην ακούς παιδιά στις γειτονιές κι αυτό σε κάνει να αναρωτιέσαι: "Τι κάνουν τα παιδιά με τον ελεύθερο χρόνο τους;"





Η έρευνα....
Μία πρόσφατη έρευνα του παιδιατρικού τμήματος του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Νίκαιας με παιδιά από 6 έως 12 ετών μας δίνει μια μικρή γεύση για το τι περίπου συμβαίνει στην Ελλάδα. Μόνο το 9% των παιδιών που κατοικούν στην Αθήνα αθλείται καθημερινά και το μισό από αυτό το ποσοστό σε οργανωμένο σύλλογο. Από την άλλη μεριά, το 74% έχει ήδη ξεκινήσει να μαθαίνει κάποια ξένη γλώσσα (από τα 7 χρόνια) και σχεδόν τα μισά παιδιά έχουν στην κατοχή τους προσωπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή. Στην επαρχία οι αριθμοί διαφέρουν λίγο, αλλά δίνουν μια παρόμοια εικόνα. Περισσότερα παιδιά αθλούνται, ακόμα και εκτός οργανωμένων συλλόγων, αλλά και πάλι πολύ λιγότερα από ότι θα περίμενε κανείς. Λιγότερα επίσης είναι τα παιδιά που ξεκινούν μια τουλάχιστον ξένη γλώσσα από μικρή ηλικία και ακόμη λιγότερα έχουν προσωπικό υπολογιστή.
Φαίνεται, τελικά, ότι τα παιδιά σήμερα έχουν πολύ περισσότερες "δουλειές" από ότι φανταζόμαστε. Έχουν να πάνε στο σχολείο, μετά στο φροντιστήριο είτε για ξένη γλώσσα είτε για τον υπολογιστή και βέβαια να πάνε στο σύλλογο για κάποιο άθλημα. Μάλλον δεν υπάρχει και πολύς χρόνος για παιχνίδι, εκτός αν κάποιος θεωρεί την οργανωμένη άθληση παιχνίδι. Σίγουρα δεν υπάρχει χρόνος για το παιχνίδι με την έννοια που το έχουμε συνηθίσει, το ελεύθερο δηλαδή παιχνίδι που δίνει στο παιδί την ευκαιρία να κάνει φίλους, να τρέξει, να αυτοσχεδιάσει, ακόμα και να.... πέσει, αλλά όλα αυτά να τα κάνει μόνο του, χωρίς επίβλεψη και έξω από τα οργανωμένα γήπεδα και γυμναστήρια.

Ούτε οι γονείς είναι ευχαριστημένοι....
Είναι αλήθεια ότι ακόμα και οι γονείς δεν φαίνεται να είναι τόσο ευχαριστημένοι ούτε με τη συχνότητα άθλησης, ούτε με την ποιότητα. Στην έρευνα που αναφέραμε παραπάνω το 78% των γονιών δεν είναι ικανοποιημένοι με το πόσο συχνά αθλείται το παιδί τους. Ο βασικότερος λόγος είναι βέβαια και πάλι ο χρόνος. Όχι μόνο ο χρόνος που δεν έχουν οι γονείς για να συνοδέψουν τα παιδιά, αλλά ο χρόνος που δεν έχουν τα παιδιά λόγω των πολλών υποχρεώσεων (79%). Το πρόγραμμα των παιδιών είναι τόσο φορτωμένο, που δεν προλαβαίνουν ούτε να αθληθούν όσο θα ήθελαν, πόσο μάλλον να παίξουν.

Είναι θέμα επιλογών και προτεραιοτήτων....
"Όπως φαίνεται, το πρόβλημα δεν είναι ο φόβος των γονιών να αφήσουν τα παιδιά να παίξουν μόνα τους, αλλά οι επιλογές και οι προτεραιότητες που θέτουν για το παιδί τους", μας είπε ο κ. Διονύσης Καρακάιδος, παιδίατρος και επιμελητής της έρευνας. Στην προσπάθεια τους να χτίσουν το μέλλον του παιδιού προσφέροντας του πολλαπλές ευκαιρίες μάθησης, αφήνουν τα απλά-αλλά αναγκαία-πράγματα, όπως το παιχνίδι, στην άκρη. Ξεχνούν τα ευεργετικά αποτελέσματα που έχει το ελεύθερο παιχνίδι στην ψυχολογία και την προσωπικότητα του παιδιού. Βέβαια και οι ίδιοι αισθάνονται συχνά εγκλωβισμένοι από τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής κι έτσι προσπαθούν να προετοιμάσουν το παιδί τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Το ελεύθερο παιχνίδι

• Αρχίζει να παίρνει αποφάσεις

Το παιχνίδι όμως είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία το παιδί αρχίζει να παίρνει πρωτοβουλίες. Αρχίζει να παίρνει αποφάσεις και, κατά συνέπεια, αρχίζει να αντιμετωπίζει για πρώτη φορά μόνο του τις συνέπειες αυτών των αποφάσεων. Οι συνέπειες μπορεί να είναι τόσο θετικές, όσο και αρνητικές. Μπορεί να δημιουργήσουν ευφορία (ένα ευχάριστο παιχνίδι) αλλά κάποιες φορές και πόνο (να χτυπήσει ή να αποτύχει σε κάτι) αλλά κάποιες φορές σιγά-σιγά μαθαίνει από τα λάθη και τις επιτυχίες του και αποκτά εμπειρίες, αυτονομία και αυτοπεποίθηση. Αντίθετα, το παιχνίδι στους οργανωμένους χώρους άθλησης στερεί από το παιδί την ευθύνη είτε της επιτυχίας, είτε της αποτυχίας. Κάποιος θα το φροντίσει, αν γίνει κάποιο λάθος και σίγουρα κάποιος άλλος θα αναλάβει την ευθύνη για ότι συμβεί.

• Γίνεται πιο δημιουργικό

Στο ελεύθερο παιχνίδι το παιδί μπορεί να κάνει πράξη κάθε του σκέψη. Ψάχνει και βρίσκει τρόπους εξερευνώντας το περιβάλλον και από μόνο του δημιουργεί και αναδημιουργεί το χώρο, ανάλογα με τη θέληση και τη φαντασία του. Έτσι αρχίζει να γίνεται δημιουργικό και μαθαίνει να προσαρμόζεται στο χώρο, χωρίς πολλές και συγκεκριμένες απαιτήσεις. Μαθαίνει από μόνο του ότι είναι στο χέρι του να πλάσει το χώρο γύρω του και να τον προσαρμόσει ανάλογα στις ανάγκες του. Μαθαίνει να χειρίζεται τα πράγματα που έχει στην κατοχή του. Αντίθετα, όταν όλα είναι έτοιμα και προσαρμοσμένα στις ανάγκες του παιδιού, αυτό δεν έχει λόγο να σκεφτεί, δεν έχει λόγο να είναι δημιουργικό. Όταν υπάρχει πάντα κάποιος να του υποδείξει τους τρόπους με τους οποίους θα κάνει κάτι, δεν νιώθει την ανάγκη να ψάξει αν το βρει μόνο του. Και αυτή η διαδικασία είναι ίσως η πιο όμορφη για το παιδί, ακόμα και για ένα μεγαλύτερο.

• Γνωρίζει καλύτερα τους φίλους και τον εαυτό του

Σε συνθήκες ελευθερίας, το παιδί μπορεί να εξερευνήσει και να γνωρίσει πολύ καλύτερα τόσο τους φίλους του όσο και τον ίδιο του τον εαυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι τους παιδικούς μας φίλους τους θυμόμαστε για τις τρέλες που κάναμε κάποτε, για τις δυσκολίες και τις όμορφες στιγμές που περάσαμε μαζί, χωρίς επίβλεψη ή κρυφά από αυτή. Ακόμα και οι τσακωμοί ή οι ζαβολιές έχουν τη θέση τους στην ανάπτυξη της προσωπικότητας. Είναι εμπειρίες που η θύμηση τους και μόνο θα είναι τόσο γλυκιά όσο και χρήσιμη. Στην καθημερινότητα των παιδιών σήμερα όλα αυτά δεν έχουν θέση. Υπάρχει πάντα κάποιος μεγαλύτερος να δίνει τις λύσεις που χρειάζονται-ακόμα κι εκεί που δεν χρειάζονται!-και όπου υπάρχει διαφωνία. Έτσι το παιδί δεν μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του. Δεν μπορεί να δει πως αντιδρά σε διάφορες καταστάσεις και γίνεται εξαρτημένο από ένα τεχνητό περιβάλλον και από τους μεγαλύτερους.

Για τους γονείς.....
Από την άλλη μεριά αυτό που ονομάζουμε ελεύθερο παιχνίδι δεν είναι το ίδιο με την απόλυτη ελευθερία. Κάθε παιδί έχει ανάγκη από επίβλεψη και προσοχή. Σίγουρα δεν έχει την αίσθηση του κινδύνου, όπως την έχουν οι μεγαλύτεροι. Η επίβλεψη από κάποιον μεγαλύτερο είναι και αυτή αναγκαία στο παιχνίδι, αλλά καλό θα ήταν να παραμένει διακριτική. Είναι καλό και για το γονιό να νιώθει ότι το παιδί του δεν κινδυνεύει, αλλά και για το παιδί να ξέρει ότι δεν είναι εντελώς μόνο του. Είναι όμως εξίσου καλό το παιδί να νιώθει αυτόνομο και ο γονιός κάποια σιγουριά και εμπιστοσύνη για το παιδί του. Είναι αλήθεια ότι αυτή η ισορροπία επιτυγχάνεται με πολλή προσπάθεια και κόπο, αλλά είναι ότι καλύτερο για τη φυσιολογική ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και της σχέσης με το γονιό.
Οι γονείς μπορούν και οι ίδιοι να μπουν σε αυτό που ονομάσαμε ελεύθερο παιχνίδι, μαζί με τα παιδιά τους. Μπορούν μαζί τους να φτιάξουν πράγματα από το τίποτα, να κάνουν "τρέλες" και να φτιάξουν δικά τους παιχνίδια χωρίς προκαθορισμένους κανόνες και περιορισμούς. Να δώσουν την πρωτοβουλία στο παιδί να θέσει αυτό τους όρους για μια φορά και απλά να το ακολουθήσουν.
Δεν είναι, λοιπόν, τόσο ο φόβος ούτε η έλλειψη του χώρου για παιχνίδι ο λόγος που στερούμε από τα παιδιά το ελεύθερο παιχνίδι. Αυτά μπορούμε να τα βρούμε ακόμα και στη μεγαλούπολη ή ακόμα και να τα δημιουργήσουμε (βόλτες στην εξοχή, παιχνίδια στο μπαλκόνι του σπιτιού). Είναι η έλλειψη του χρόνου. Η καλοπροαίρετη αλλά λανθασμένη κατανομή του χρόνου του παιδιού και οι υπερβολικές απαιτήσεις. Ας δώσουμε λίγο χρόνο στο παιδί να παίξει. Είναι εξίσου σημαντικό για το μέλλον του.

Πηγή: περιοδικό "Το παιδί μου κι εγώ"

Posted in αθλητισμός, γονείς, δραστηριότητες, ελεύθερο παιχνίδι, παιδιά, παιχνίδι, φροντιστήριο, χρόνος