"Ασπίδα" για τα παιδιά στην κρίση ο διάλογος

Κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση

Του Γιάννη Φώσκολου



"Τους λέμε την αλήθεια και τους δίνουμε λογικές εξηγήσεις ανάλογα με την ηλικία τους", λένε οι ειδικοί, οι οποίοι τονίζουν ότι το παιδί πρέπει να στηριχτεί από τους γονείς και να αισθανθεί ασφάλεια και όχι να νιώσει πως χάνεται ο κόσμος γύρω του.



"Πως να κρυφτείς απ' τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα".... Επίκαιροι όσο ποτέ φαντάζουν ξανά σήμερα, 31 χρόνια μετά την πρώτη ηχογράφηση τους, αυτοί οι στίχοι του Διονύση Σαββόπουλου. Στο μάτι ενός σφοδρού οικονομικού κυκλώνα και ενώ η Ελλάδα βιώνει-όπως πολλοί υποστηρίζουν-"μαζική κατάθλιψη", με ποιον τρόπο προστατεύουμε τα παιδιά μας.

"Τους λέμε την αλήθεια και τους δίνουμε λογικές εξηγήσεις ανάλογα με την ηλικία τους", λένε οι ειδικοί. Έτσι κι αλλιώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει, δεν μπορείς να τα κοροϊδέψεις ωραιοποιώντας καταστάσεις. Την ίδια στιγμή, όμως, τα προστατεύουμε από συναισθηματικούς τραυματισμούς και αγωνίες που δεν μπορούν να διαχειριστούν, φιλτράροντας τη θλίψη, τις πικρίες, το πένθος ή ακόμη και την απόγνωση που μπορεί να προκαλέσει μια απόλυση ή ολική ανατροπή στον προϋπολογισμό της οικογένειας.



"Το παιδί πρέπει να περιστοιχηθεί από τους γονείς και να αισθανθεί ασφάλεια. Δεν πρέπει να νιώσει πως χάνεται ο κόσμος γύρω του. Για αυτό οι γονείς οφείλουν να παλέψουν τις δικές τους αγωνίες για χάρη των παιδιών τους", τονίζει η καθηγήτρια Σχολικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φρόσω Μόττη. Οι γονείς είναι το φίλτρο, συνεχίζει η ίδια. Ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστούν την πραγματικότητα, τις όποιες αλλαγές στην καθημερινότητα της οικογένειας, αλλά και τα συναισθήματα τους είναι κρίσιμος για την επίδραση που θα έχει η κατάσταση στην ψυχική υγεία του παιδιού και τη γενικότερη προσαρμογή του.

Είναι σημαντικό, λέει η κ. Μόττη, οι γονείς να ελέγξουν τα συναισθήματα άγχους και αγωνίας και να δώσουν στο παιδί την εικόνα πως έχουν τον έλεγχο της κατάστασης, πως δεν είναι παθητικοί αποδέκτες των προβλημάτων, αλλά προσπαθούν να διαχειριστούν την κρίση και να βρουν λύσεις. "Αν οι γονείς καταρρεύσουν ή αποδιοργανωθούν, θα αποδιοργανωθούν και τα παιδιά τους. Τα παιδιά δεν αντέχουν τον γονιό σε κατάσταση αποσύνθεσης" τονίζει η καθηγήτρια του Παν. Αθηνών και συνεχίζει: "Τα παιδιά δεν χρειάζονται πλούτη και φανταχτερά παιχνίδια, αλλά να έχουν δίπλα τους την οικογένεια τους, να νιώθουν σιγουριά και να εισπράττουν αγάπη".



Το "κλειδί" για τον Γιάννη Κούρο, πρόεδρο της Εταιρείας Ψυχολογικής-Ψυχιατρικής Ενηλίκου και Παιδιού, είναι η λογική εξήγηση του τι συμβαίνει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. "Η προστασία κλιμακώνεται όσο απευθυνόμαστε σε μικρότερα παιδιά, ώστε να αποφύγουμε ψυχοτραυματισμούς και απογοητεύσεις που θα επηρεάσουν την ωρίμανση της προσωπικότητας τους", λέει ο ίδιος. Αν δεν δίνουμε  εξηγήσεις στο παιδί και μείνει με την εντύπωση ότι αδικείται (δεν του παίρνουν παιχνίδια κλπ), μπορεί να νιώσει παραμελημένο. Το αίσθημα "συχνής αδικίας" μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας οργανωμένης νεύρωσης. "Οι νευρώσεις προκύπτουν από την επανάληψη αρνητικών εμπειριών χωρίς το μαξιλάρι των εξηγήσεων" σχολιάζει ο κ. Κούρος και προσθέτει: "Λέμε την αλήθεια, αλλά δεν τα βάζουμε στη δική μας θλίψη, που δεν μπορούν εύκολα να διαχειριστούν. Τα προστατεύουμε από συναισθηματικούς τραυματισμούς και εκτονώνουμε τις πικρίες μας με φίλους".





Τι ρωτούν οι μαθητές τους δασκάλους τους.

Οι αγωνίες των παιδιών αποτυπώνονται καθημερινά μέσα στις τάξεις.



"Κύριε, ποιος θα μας ανοίξει τώρα να πούμε τα κάλαντα με τέτοια κρίση που υπάρχει;"

Η απορία αυτή εκφράστηκε πριν από λίγες μέρες σε τάξη δημόσιου σχολείου της Χαλκίδας, από παιδιά της Πέμπτης Δημοτικού. Για τον δάσκαλο δεν αποτέλεσε έκπληξη. Τους τελευταίους μήνες πολλοί δάσκαλοι σε σχολεία όλης της χώρας ακούνε παρόμοιες φράσεις.



"Κυρία να κλείσουμε τα φώτα, επειδή υπάρχει κρίση", "Κύριε, ευτυχώς που δεν κάνει κρύο, επειδή υπάρχει κρίση...."



Εκτός από τους προβληματισμούς υπάρχουν και τα αστεία.

"Κύριε, η τρόικα, η τρόικα!" φώναξαν γελώντας πριν από λίγες μέρες οι 10χρονοι μαθητές του Βασίλη Θέμελη, βλέποντας δύο κουστουμαρισμένους κυρίους με χαρτοφύλακες; να βγαίνουν από κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας.

Τα παιδιά είχαν έρθει από τη Χαλκίδα στην Αθήνα για να επισκεφτούν το Πλανητάριο. "Με το ζόρι συμπληρώσαμε τον απαιτούμενο αριθμό μαθητών για να κάνουμε την επίσκεψη", λέει ο κ. Θέμελης, προσθέτοντας πως "φέτος είναι η πρώτη χρονιά που δεν πήγαμε ημερήσια εκδρομή, επειδή δεν συγκεντρώθηκαν τα νούμερα των μαθητών που απαιτούνται".

Αντίστοιχη εικόνα μας μεταφέρουν κι άλλοι δάσκαλοι από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι εκπαιδευτικές εκδρομές έχουν περιοριστεί, ενώ με τον ίδιο ρυθμό συρρικνώνονται και οι ουρές στα κυλικεία.



Ενημέρωση.

"Τα παιδιά βλέπουν πολλή τηλεόραση και ειδήσεις", λένε η Ελένη Σπανοπούλου, δασκάλα στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης και Μαρία Ψύχα, συνάδελφος της στη Νέα Σμύρνη Αττικής.

"Τα παιδιά αντιλαμβάνονται την κρίση και ανησυχούν. Μιλάνε συχνά για αυτό. Έχουν περιέργεια να μάθουν τι είναι το ΔΝΤ. Πολλά είναι μπερδεμένα στο κεφάλι τους και συχνά παρερμηνεύουν πράγματα".

Αυτό που ανησυχεί τους δασκάλους είναι συλλήβδην απαξίωση του πολιτικού συστήματος και των αξιών από τα παιδιά. "Δεν γίνεται τίποτε, όλοι κοιτάζουν το συμφέρον τους. Κι αν μιλήσουμε ποιος θα μας ακούσει;", ακούνε συχνά από μαθητές του Δημοτικού, ενώ πολλοί συμπληρώνουν "εμείς δίνουμε βάση στις ξένες γλώσσες επειδή όταν μεγαλώσουμε θα φύγουμε στο εξωτερικό. Εδώ δεν υπάρχουν δουλειές. Δεν βλέπετε, κυρία, τι γίνεται;"



Συμβουλές προς τους γονείς

Ο δεκάλογος για να προστατευτούν τα παιδιά



Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι γονείς πρέπει:

1. Να μένουν ενωμένοι, να μη μαλώνουν (ιδίως μπροστά στα παιδιά), να κρατούν ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ τους και συζητούν για να επιλύσουν από κοινού τα προβλήματα της οικογένειας.


2. Να λένε την αλήθεια με τρόπο μετρημένο. Δεν πρέπει να προκαλούν στα παιδιά μεγαλύτερο φόβο από αυτόν που τα ίδια έχουν ή θλίψη που δεν μπορούν εύκολα να διαχειριστούν.


3. Να μην αρνούνται σε μόνιμη βάση παιχνίδια, δώρα, εκδρομές κλπ, αλλά να εφαρμόζουν τη χρονική μετάθεση, την οποία τα παιδιά συνήθως δέχονται. Να τους λένε, δηλαδή, "θα το πάρουμε αργότερα αυτό, που θα έχουμε τη δυνατότητα".


4. Να φιλτράρουν και να μη μεταφέρουν στα παιδιά το άγχος, τη θλίψη ή τις αγωνίες τους. Να συζητούν τα συναισθήματα και την πικρία τους μεταξύ τους ή με τους φίλους τους. Όχι παρουσία των παιδιών ή όταν μπορεί τα παιδιά να ακούνε.


5. Να μη φοβούνται να λένε τη φράση "Όταν μεγαλώσεις θα το κουβεντιάσουμε αυτό καλύτερα", τη στιγμή που τα παιδιά κάνουν τολμηρές ερωτήσεις. Αυτή η συμπεριφορά δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα όταν θα είναι ικανό.


6. Να δείχνουν στα παιδιά πως, παρά τις όποιες δυσκολίες, προσπαθούν να βρουν λύσεις. Δεν είναι, δηλαδή, παθητικοί αποδέκτες των προβλημάτων, αλλά έχουν ενεργητική στάση και αναζητούν τρόπους να τα λύσουν. Πρέπει να εμπνέουν αισιοδοξία.


7. Να κάνουν όσο πιο συχνά γίνεται πράγματα μαζί με τα παιδιά τους και να περνούν όσο περισσότερο χρόνο μπορούν μαζί, ώστε να τους παρέχουν συναισθηματική κάλυψη που χρειάζονται.


8. Να κρατήσουν μια συνέχεια στη ζωή του παιδιού, έστω κι αν χρειάζεται να αλλάξει η καθημερινότητα τους. Μπορούν, για παράδειγμα, να μη διακόψουν εντελώς τις εξωσχολικές δραστηριότητες, αλλά να τις περιορίσουν ή να τις αντικαταστήσουν με φθηνότερες, συζητώντας με το παιδί και εξηγώντας του ότι αυτές οι αλλαγές δεν είναι τόσο σημαντικές.


9. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να δείξουν στα παιδιά πως καταρρέουν ή πως έχουν αποδιοργανωθεί, αλλά πως "η ζωή συνεχίζεται" και πως "θα τα βγάλουμε πέρα όλοι μαζί", καθώς τα παιδιά χρειάζονται ασφάλεια.


10. Να δίνουν μια λογική εξήγηση στα παιδιά για την πραγματικότητα, ανάλογα με την ηλικία τους, και να μην ωραιοποιούν τις καταστάσεις. Στα παιδιά του νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του δημοτικού αρκούν εξηγήσεις του τύπου "θα πάρουμε τώρα αυτό και το άλλο θα το πάρουμε όταν θα έχουμε μεγαλύτερη ευχέρεια". Τα παιδιά της πέμπτης και έκτης δημοτικού έχουν ανάγκη από περισσότερες εξηγήσεις. Μπορούν οι γονείς να τους μιλήσουν πιο καθαρά λέγοντας, για παράδειγμα, "μειώθηκαν τα εισοδήματα μας, όπως συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και θα περιορίσουμε λιγάκι τις απαιτήσεις μας".

Πηγή: εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ"

Posted in γονείς, κρίση, παιδιά, συμβουλές