Τροφή για το μυαλό

Το σίγουρο είναι ότι όσο το ψάχνουμε, όσο το ερευνούμε, όσο το μελετάμε, τόσο μένουμε με το στόμα ανοιχτό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τo μικρό μυαλουδάκι είναι ένα μέγιστο θαύμα!

Ο εγκέφαλος του νεογέννητου ζυγίζει το ένα τέταρτο του εγκεφάλου ενός ενήλικα και μπορεί να ελέγξει μόνο τις απολύτως απαραίτητες για τη ζωή λειτουργίες του λιλιπούτειου οργανισμού, δηλαδή την αναπνοή, το κλάμα, τον ύπνο και το φαγητό. Πώς λοιπόν αναπτύσσεται αυτό το ατελές όργανο; Κατά τη γέννηση το μωρό έχει 100 δισεκατομμύρια νευρώνες, δηλαδή εγκεφαλικά κύτταρα, αλλά αυτά δεν αναπτύσσονται από μόνα τους. Για να μπορέσει το μωρό να πιάσει κάτι ή να χαμογελάσει, οι νευρώνες πρέπει να συνδεθούν μεταξύ τους και αυτές οι συνδέσεις λέγονται συνάψεις. 

Στην αρχή της ζωής το παιδί δεν έχει πολλές συνάψεις κι αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο ο εγκέφαλος δεν είναι ολοκληρωμένος (ο βρεφικός εγκέφαλος μεταφέρει μια πληροφορία 16 φορές πιο αργά απ’ ό,τι ο εγκέφαλος ενός ενήλικα). Τους πρώτους τρεις μήνες όμως οι συνάψεις θα πολλαπλασιαστούν πάνω από 20 φορές. 

Αυτό το θαύμα δεν συντελείται από μόνο του. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου επηρεάζεται από τις διάφορες δραστηριότητες που κάνει το μωρό, από κάθε εμπειρία του -από το να παρατηρεί το πολύχρωμο παιχνιδάκι μέχρι να συνειδητοποιήσει ότι το κλάμα φέρνει… φαγητό. Τι σημαίνει αυτό για τους γονείς; Ότι όλες οι σχέσεις του μωρού με τους ανθρώπους που είναι δίπλα του συνεισφέρουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του, ότι οι δραστηριότητες με τις οποίες καταπιάνεται το κάνουν όλο και πιο έξυπνο. Ας δούμε όμως μερικές αλήθειες για το βρεφικό εγκέφαλο…

Διαμορφώνεται από την κοιλιά της μαμάς. Είναι πλέον γνωστό ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου επηρεάζεται από το περιβάλλον της μήτρας. Παράγοντες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ ή φαρμάκων κατά τη διάρκεια της κύησης επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης μαθησιακών προβλημάτων και προβλημάτων συμπεριφοράς αργότερα, στη ζωή του παιδιού. Baby brain tip: Όλο και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι και ο ρόλος της διατροφής κατά την κύηση είναι σημαντικός για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Τα ω-3 και ω-6 λιπαρά, οι πρωτεΐνες, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, το φολικό οξύ κ.ά. μπορεί να παίξουν σπουδαίο ρόλο. Γι’ αυτό ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε ψάρια, φρούτα και λαχανικά μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Είναι… πρόωρος. Πράγματι! Σε σχέση με τα ζώα, ο εγκέφαλος αλλά και το νευρικό σύστημα του ανθρώπου κατά τη γέννηση είναι λιγότερο ανεπτυγμένα, κατά κάποιο τρόπο ανώριμα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα σύστημα που ωριμάζει σταδιακά, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής. Για να συνεχίσει όμως η ανάπτυξη του εγκεφάλου με επιτυχία μετά τη γέννα, το μωρό έχει ανάγκη από συγκεκριμένα ερεθίσματα όπως το τρυφερό άγγιγμα και η ομιλία. Baby brain tip: Μπορεί να νομίζετε στην αρχή ότι το μωρό σας δεν καταλαβαίνει τίποτα απ’ όσα του λέτε, στην πραγματικότητα όμως είναι σημαντικό για την ανάπτυξή του να του μιλάτε από την πρώτη στιγμή!

Οι αισθήσεις, οι πρώτες πύλες της γνώσης. Μας αρέσει να το κοιτάμε, να το χαϊδεύουμε, να το μυρίζουμε, να του μιλάμε, να το φιλάμε… Εκείνο όμως τι νιώθει; Η επιστήμη σήμερα επιβεβαιώνει ότι ο εγκέφαλος του μωρού είναι προγραμματισμένος ν’ ανταποκρίνεται σ’ αυτά τα ερεθίσματα. Οι πρώτες μάλιστα συνάψεις στον εγκέφαλο, φαίνεται ότι δημιουργούνται από τα πρώτα ερεθίσματα που δέχεται το νεογέννητο από το περιβάλλον και τα οποία αντιλαμβάνεται μέσα από τις πέντε αισθήσεις. Οτιδήποτε ακούει, αγγίζει, βλέπει, αισθάνεται, γεύεται, μεταφράζεται σε εγκεφαλική δραστηριότητα και συνάψεις. Βaby brain tip: Ενθαρρύνετε τη μάθηση μέσω των αισθήσεων εξασφαλίζοντας στο μωρό σας ευκαιρίες να κοιτάζει, να ακούει, να αγγίζει…

Μεγαλώνει τον πρώτο χρόνο περισσότερο από ποτέ. Πράγματι, μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου ο εγκέφαλος έχει τριπλασιαστεί σε μέγεθος, παράλληλα μεγαλώνουν οι νευρώνες και αυξάνει ο αριθμός συνάψεων. Οι συνάψεις που δημιουργούνται μεταξύ των νευρώνων είναι ο τρόπος που το παιδί αποθηκεύει πληροφορίες ανάλογα με τις εμπειρίες που βιώνει, για να τις χρησιμοποιήσει κατά τη διαδικασία μάθησης. Ο εγκέφαλος του μωρού είναι γεμάτος συνάψεις. Σήμερα η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων χρόνων μπορούν να δημιουργηθούν στον παιδικό εγκέφαλο 2 εκατομμύρια συνάψεις το δευτερόλεπτο. Όσο περισσότερα και ποιοτικότερα ερεθίσματα δέχεται ένα μωρό τόσο περισσότερες και οι συνάψεις. Αν το μωρό μείνει χωρίς ερεθίσματα την κρίσιμη περίοδο της ανάπτυξης του εγκεφάλου, μπορεί να μείνει πίσω για μια ζωή.Βaby brain tip: Τα ερεθίσματα από το περιβάλλον του μωρού παίζουν ρόλο κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής γιατί αυξάνουν τον αριθμό συνάψεων.

Το περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει την κληρονομικότητα. Οι επιστήμονες συμφωνούν σχεδόν ομόφωνα ότι η κληρονομικότητα αφορά περίπου το 50% της ευφυΐας ενός παιδιού, ενώ για το υπόλοιπο 50% σημαντικό ρόλο παίζουν παράγοντες όπως η διατροφή, τα ερεθίσματα από το περιβάλλον, ακόμα και η αγάπη που δίνετε στο παιδί σας. Δεν μπορείς να αλλάξεις το γενετικό υλικό του εγκεφάλου, όμως, με τα ερεθίσματα μπορείς να επηρεάσεις τη λειτουργία του εγκεφάλου. Και παρόλο που το γενετικό υλικό μπορεί να είναι άριστο, ρόλο παίζει και η συναρμολόγηση. 

Έτσι, ένα παιδί που γεννιέται έξυπνο μπορεί να μην εξελιχθεί σε έξυπνο αν παραμεληθεί, ενώ ένα παιδί που δεν έχει γεννηθεί πολύ έξυπνο μπορεί πραγματικά να λάμψει αν δεχθεί την κατάλληλη υποστήριξη από το περιβάλλον όπου μεγαλώνει. Βaby brain tip: Μπορείτε να ξεκινήσετε από νωρίς να διαβάζετε στο μωρό σας βιβλία, πράγμα που έχει αποδειχτεί ότι αναπτύσσει το λόγο πολύ γρήγορα. Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι να του μιλάτε, να του τραγουδάτε, να ονοματίζετε πρόσωπα και πράγματα. Γι’ αυτό μιλάτε συχνά στο μωρό σας. Πείτε του παιδικά τραγουδάκια, περιγράψτε του με μικρές και απλές φράσεις οτιδήποτε κάνετε όταν είσαστε μαζί του. Όλα αυτά βοηθούν στην ανάπτυξη του λόγου αργότερα.

Ο εγκέφαλος του μωρού έχει ανάγκη από έξυπνα και αβίαστα ερεθίσματα. Το μωρό έχει ανάγκη από ερεθίσματα τα οποία δημιουργούν νέες συνδέσεις στον εγκέφαλο και ισχυροποιούν τις ήδη υπάρχουσες. Στις συνδέσεις αυτές αποθηκεύονται πληροφορίες και γνώσεις. Όσο πιο πολλές συνδέσεις έχουν δημιουργηθεί μέχρι τα τρία πρώτα χρόνια ζωής, τόσο πιο έξυπνο θα γίνει το παιδί.Ο ρόλος σας, λοιπόν, στην πνευματική ανάπτυξη του παιδιού σας είναι καθοριστικός! Όσο περισσότερο επικοινωνείτε και ασχολείστε με τα παιδιά σας τόσο πιο έξυπνα γίνονται! Η ενασχόληση αυτή, ωστόσο, δεν πρέπει να γίνεται με τρόπο απαιτητικό και καταπιεστικό, αλλά με την αβίαστη παροχή ερεθισμάτων και μέσα από τον εμπλουτισμό των εμπειριών. 

Βaby brain tip: Το παιχνίδι είναι το πιο κατάλληλο μέσο για να κατακτήσει το μωρό νέες γνώσεις, αφού εξασφαλίζει ερεθίσματα με τον πιο απλό και αβίαστο τρόπο. Με το παιχνίδι το μωρό εξερευνά, κατακτά και επαναλαμβάνει δεξιότητες.

Το μυαλό του μωρού είναι φτιαγμένο για επαφή με τους ανθρώπους. Καλά και χρήσιμα είναι τα παιχνίδια, οι εικόνες, τα βιβλία, όμως, ο εγκέφαλος του μωρού αναπτύσσεται πρωτίστως από την επαφή που έχει με τους ανθρώπους! Κανένα βιβλίο, κανένα παιχνίδι, κανένα πρόγραμμα εκμάθησης δεν μπορεί να εξασφαλίσει τα βασικά ερεθίσματα που έχει ανάγκη ο εγκέφαλος του μωρού για να αναπτυχθεί χωρίς μία βασική παράμετρο: την επαφή με τον άνθρωπο. Οι σχέσεις με τα πρόσωπα κι όχι τα αντικείμενα είναι αυτές που βοηθούν το μικρό μυαλουδάκι να ανθίσει. Βaby brain tip: Είναι ιδιαίτερα σημαντικό τον πρώτο χρόνο ζωής η μητέρα να μείνει κοντά στο μωρό της, πράγμα που μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις που θα αναπτύξει το παιδί με τους ανθρώπους στο μέλλον.

Όχι μόνο η φροντίδα αλλά και η σημασία που δίνουμε σ’ ένα μωρό, βοηθάει τον εγκέφαλο να αναπτυχθεί. Ένα μωρό δεν χρειάζεται μόνο φαγητό, ύπνο και ζεστασιά. Χρειάζεται επικοινωνία, πράγμα που βοηθάει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το να κοιτάς, να χαμογελάς, να μιλάς, ν’ ανταποκρίνεσαι σ’ ένα μωρό είναι το πρώτο βήμα για υψηλού επιπέδου νοητική εξάσκηση. Γι’ αυτό, το άτομο που φροντίζει το μωρό μπορεί να επηρεάσει δραστικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Όταν η μητέρα ή το άτομο που είναι υπεύθυνο για τη φροντίδα του ανταποκρίνεται σε κάθε νέα δεξιότητα του μωρού, το ενθαρρύνει να την εξασκήσει περισσότερο και να κατακτήσει πιο γρήγορα το επόμενο αναπτυξιακό στάδιο. Δίνοντάς του σημασία το ενθαρρύνει ν’ αναπτύξει όλο το δυναμικό του. Η άμεση ανταπόκριση από το περιβάλλον είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει ένα μωρό. Μέσα από την αλληλεπίδραση των γονιών με το παιδί εξασφαλίζεται επιπλέον ώθηση στον εγκέφαλο. Baby brain tip: Ενισχύσετε την επαφή του μπαμπά με το μωρό. Τα μωρά που οι μπαμπάδες τους συμμετέχουν ενεργά στη φροντίδα τους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής, έχουν καλύτερες σχολικές και ακαδημαϊκές επιδόσεις και αναπτύσσουν καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες μεγαλώνοντας.

Τα μωρά που μεγαλώνουν στα χέρια μαθαίνουν περισσότερα από τα μωρά που μεγαλώνουν στην κούνια. Η αγκαλιά σας μοιάζει με το πρώτο θρανίο για το μωρό σας. Μειώνει το στρες και το βοηθάει να παρατηρεί και να εξερευνά από θέση ασφάλειας τον κόσμο των μεγάλων, ο οποίος ισοδυναμεί με το πρώτο πανεπιστήμιο για το μωρό σας. Αυτό προϋποθέτει εξάλλου ότι ένα μωρό που σας ακολουθεί παντού ακούει περισσότερο τη φωνή σας, παρατηρεί τις κινήσεις σας αλλά και εισπράττει περισσότερη από την προσοχή σας. Μην αμφιβάλετε λοιπόν! Το μωρό μαθαίνει πολλά στην αγκαλιά σας. Στοιχεία μάλιστα από έρευνες αποκαλύπτουν πόσο σημαντική είναι και η δύναμη της αφής. Η αγκαλιά και η σωματική επαφή τόσο με τη μητέρα όσο και με τον πατέρα, επηρεάζει θετικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού, δίνει ώθηση στη φυσική ανάπτυξη και μακροπρόθεσμα ενισχύει την αυτοπεποίθηση του παιδιού και την αίσθηση ευεξίας, ενώ το βοηθάει ν’ αναπτύξει καλύτερες σχέσεις με τους γύρω του. Baby brain tip: Το άγγιγμα βοηθάει το μωρό να χαλαρώσει και να διαχειριστεί καλύτερα το στρες. Ταυτόχρονα είναι ένα καλό ενισχυτικό της ανάπτυξης του εγκεφάλου αφού συντελεί στην ανάπτυξη των νευρώνων, των οδών που μεταφέρουν τα εγκεφαλικά μηνύματα.

Οι συναισθηματικές εμπειρίες είναι αυτές που μπορεί να κάνουν τη διαφορά στην ευφυΐα ενός μωρού. Οι ειδικοί επισημαίνουν τη σπουδαιότητα της ανθρώπινης επαφής: το άγγιγμα, η αγκαλιά, η ομιλία, η βλεμματική επαφή, το χαμόγελο, δίνουν ώθηση στη νοητική ανάπτυξη του μωρού αφού επηρεάζουν τη συμπεριφορά, την ικανότητα κοινωνικοποίησης και τον τρόπο που θα διαχειρίζεται το στρες αργότερα στη ζωή του, παράμετροι σημαντικοί για την ανάπτυξη και της εφυΐας. Το ενδιαφέρον, η αγάπη και η τρυφερότητα από τους γονείς είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού. Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σ’ ένα ζεστό κι ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον και οι συναισθηματικές τους ανάγκες καλύπτονται, γίνονται πιο έξυπνα. Baby brain tip: Υπάρχουν πολύ σημαντικότερα πράγματα που μπορείτε και πρέπει να κάνετε με το μωρό σας από το να προσπαθείτε να το μάθετε γράμματα, σχήματα, αριθμούς ή χρώματα. Να του δώσετε πολλή σημασία και πολλή αγάπη!

Η δική σας τρυφερότητα εκτοξεύει την ευφυΐα του. Η τρυφερότητα ανάμεσα σ’ εσάς και το μωρό σας, είναι το πιο πολύτιμο εργαλείο για τη ανάπτυξη του εγκεφάλου του. 

• Κάθε φορά που ανταποκρίνεστε στα σήματα που σας στέλνει, δίνετε νόημα στις εμπειρίες του και του επιτρέπετε να καταλάβει ότι οι πράξεις του έχουν συνέπειες, έχουν σημαντική επίδραση πάνω σας. Και έτσι, ο κόσμος ολόκληρος αποκτά νόημα και λογική. 

• Την ώρα που το παιδί παίζει μαζί σας, συγχρόνως κάνει τα πρώτα βήματα προς τη δημιουργική και λογική σκέψη. 

• Πριν ακόμα μιλήσει, η επικοινωνία είναι πολύτιμη. 

• Μιλήστε, «μπαμπαλίστε», χρησιμοποιήστε ποικιλία ήχων, διαφορετικών τόνων και εντάσεων στη φωνή σας όταν είστε κοντά στο παιδί. 

• Κάντε πολλές εκφράσεις με το πρόσωπό σας την ώρα που του μιλάτε. 

• Κάνετε του ένα τρυφερό μασάζ την ώρα που του εξιστορείτε διάφορα πράγματα. 

• Πολύ απαλά κουνήστε τα χεράκια και τα ποδαράκια του την ώρα που το κοιτάτε και του μιλάτε. 

• Κουνήστε το απαλά αλλά και πιο δυνατά την ώρα που το κάνετε μπάνιο και συγχρόνως γελάστε, μιλήστε κάνετε χαρούμενους ήχους.

Το ξέρατε; 

Τον πρώτο μήνα το μωρό αναγνωρίζει τη φωνή των γονιών του και μιμείται τις εκφράσεις του προσώπου τους. Το δεύτερο μήνα συνειδητοποιεί κάποια πράγματα σχετικά με την αιτία και το αποτέλεσμα ώστε να καταλάβει ότι το κλάμα του έχει αποτέλεσμα. Τον τρίτο μήνα έχει συχνή βλεμματική επαφή με τους ανθρώπους κοντά του και κλαίει με διαφορετικό τρόπο για να εξωτερικεύσει τις διαφορετικές του ανάγκες.

Μια μεγάλη ποικιλία γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων καθορίζουν το δείκτη ευφυΐας του παιδιού σας. Ο πιο σημαντικός όλων όμως είναι η δική σας φροντίδα και ενδιαφέρον κάθε στιγμή που περνάτε μαζί του. Όταν το μωρό σας καταλάβει ότι κάθε φορά θα ικανοποιείτε τις ανάγκες του με τρόπο αγαπησιάρικο και αξιόπιστο, θα αποκτήσει το καλύτερο κίνητρο για να εξερευνήσει τον κόσμο από μόνο του. Εξάλλου, το πιο σημαντικό κίνητρο για να μάθει ένα παιδί να μιλά είναι η προσπάθειά του να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους, να χτίσει δεσμούς με όλους αυτούς που αγαπά και το αγαπάνε.

Πηγή: www.princeolivernews.com