Νικόλαος Μάνος
Παιδίατρος – Νεογνολόγος
Ολοένα και συχνότερα στις μέρες μας, ακούμε στις ειδήσεις αρνητικά, πολλές φορές και τραγικά παραδείγματα σχέσεων γονέων-παιδιών. Συγχρόνως όμως, ολοένα και συχνότερα εμφανίζονται στη διεθνή βιβλιογραφία επιστημονικές μελέτες που μελετούν σε βάθος τις σχέσεις αυτές. Με βάση τις παραπάνω μελέτες, στις αναπτυγμένες χώρες, καταρτίζονται ειδικά προγράμματα βοήθειας των γονέων να εκπληρώσουν την αποστολή τους, σ’ έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο.
Έχει αποδειχθεί ότι η καλή ποιότητα σχέσεων γονέων-παιδιών και ο υγιεινός τρόπος ζωής, ως οικογένεια, θέτει τα θεμέλια της υγιεινής διατροφής και προλαμβάνει την παιδική παχυσαρκία. Αντίθετα, οι αρνητικές σχέσεις γονέων-παιδιών αποτελούν παράγοντα κινδύνου για:
• κατάχρηση καπνού, αλκοόλ και απαγορευμένων ουσιών
• εφηβική εγκυμοσύνη
• κακή ψυχική υγεία παιδιών και ενηλίκων
• καρδιαγγειακά και μυοσκελετικά νοσήματα
• καρκίνο
• κακώσεις
• αυξημένη θνησιμότητα
Σημειωτέο ότι οι παραπάνω κίνδυνοι αφορούν όλα τα κοινωνικά στρώματα και δεν περιορίζονται μόνο στους οικονομικά ασθενέστερους.
Προκειμένου να διαπιστωθούν οι μηχανισμοί με τους οποίους οι σχέσεις γονέων-παιδιών επιδρούν στον αναπτυσσόμενο παιδικό εγκέφαλο, γίνονται πολυάριθμες μελέτες, σε ανθρώπους και ζώα. Συγκεκριμένα, μελετώνται οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική και κοινωνική λειτουργία και τη φυσιολογική απάντηση στο άγχος. Φαίνεται ότι οι πρώιμες αυτές «εγγραφές» αποτυπώνονται ανεξίτηλα στον ευαίσθητο παιδικό εγκέφαλο και είναι δύσκολο να διαφοροποιηθούν αργότερα.
Εξετάζονται διάφορες πτυχές των σχέσεων γονέων-παιδιών κατά ηλικία, όπως:
• προστασία, ευαισθησία και εναρμόνιση με τις ανάγκες των βρεφών
• ψυχικός σύνδεσμος, στοργή/απόρριψη
• παιδική αντιδραστικότητα και διαχείριση συγκρούσεων
• ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
• πειθαρχία και διαχείριση συμπεριφοράς
• παρακολούθηση και επίβλεψη των εφήβων
• θέσπιση κατάλληλων ορίων και τρόπων ελέγχου, σε όλες τις ηλικίες.
Με βάση τα συμπεράσματα των μελετών, στις χώρες με αναπτυγμένη κοινωνική μέριμνα, εφαρμόζονται ειδικά προγράμματα, κατ’οίκον και πρόσωπο προς πρόσωπο, ψυχοθεραπείας των γονέων υψηλού κινδύνου. Ψυχοθεραπευτές ειδικών προσόντων, αφιερώνοντας δυνάμεις και χρόνο, αναπτύσσουν θεραπευτική σχέση με τους γονείς και βοηθούν ώστε να βελτιωθούν σταδιακά οι σχέσεις με τα παιδιά.
Η πρόσφατη έκθεση της UNICEF, που κατέταξε την Ελλάδα στις μέτριες προς κακές θέσεις, ως προς την γενική κατάσταση των παιδιών, μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών, χτυπάει το κουδούνι του κινδύνου σε όσους προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα παιδιά. Η υποστήριξη των γονέων, από κοινού με την ελάττωση των κοινωνικών ανισοτήτων και τη βελτίωση του σχολείου, παίζουν σπουδαίο ρόλο στη βελτίωση της ζωής των παιδιών και κρατούν ζωντανή την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Πηγή: www.klinikiagiosloukas.gr
Γονείς - παιδιά: μία σχέση κλειδί για ένα καλύτερο αύριο…