Είστε στο σουπερ μάρκετ και ο τρίχρονος γιος σας τσιρίζει και κλαίει σπαρακτικά επειδή δεν ικανοποιείτε την επιθυμία του. Ουρλιάζει, κυλιέται στο πάτωμα μόνο και μόνο επειδή αρνηθήκατε να του πάρετε τα αγαπημένα του γαριδάκια. Οι υπόλοιποι πελάτες τον κοιτούν με οίκτο και εσάς με ύφος αγανάκτησης και απαξίωσης για τη συμπεριφορά σας απέναντι του. Όσο για εσάς; Εύχεστε να ανοίξει η γη να σας καταπιεί και τον παίρνετε να φύγετε άρον άρον αφήνοντας τα ψώνια στη μέση.
Και όλα αυτά γιατί πολύ απλά ξέρετε ότι όταν έρθει η ώρα για τα "καπρίτσια" ή τις "διεκδικήσεις" του το αγοράκι σας γίνεται αγνώριστο. Σας φέρνει σε δύσκολη θέση μπροστά στους άλλους με τις αδιάκοπες ιδιοτροπίες του, ενώ εσείς νιώθετε ότι η υπομονή σας έχει φτάσει στα όρια της. Αυτό βέβαια είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα, για αυτό δεν πρέπει να αισθάνεστε ντροπή ή αμηχανία.
Τα περισσότερα παιδιά από την ηλικία των δύο ετών θέλουν τα πάντα. Οτιδήποτε φανταχτερό, εντυπωσιακό, δελεαστικό τραβήξει την προσοχή τους στην τηλεόραση, στο κατάστημα των παιχνιδιών κι όπου σταθούν. Το ερώτημα είναι πως μπορούμε να μιλήσουμε και να μάθουμε στο παιδί μας την αξία των χρημάτων, πως θα το μάθουμε να χαλιναγωγεί τις επιθυμίες, να αξιολογεί τις ανάγκες του και να κατανοεί ότι οι γονείς δεν μπορούμε να του προσφέρουμε οτιδήποτε λαχταρίσει ή όλα όσα έχουν οι φίλοι και οι συμμαθητές του.
Κάθε αρχή και δύσκολη.
Γύρω στην ηλικία των δύο ετών διαπιστώνουμε ότι εδραιώνεται στο παιδί για πρώτη φορά η έννοια του "εγώ". Προσπαθεί να οριοθετήσει το περιβάλλον του, να ανιχνεύσει και να κατανοήσει τι είναι επιτρεπτό και τι απαγορευμένο. Σε αυτή την ηλικία και μέχρι να συμπληρώσει τα τέσσερα χρόνια του μπορεί να ζητάει κυριολεκτικά "λαγούς με πετραχήλια", γιατί δεν μπορεί να βάλει φραγμούς στα συναισθήματα και στις επιθυμίες του. Στην πραγματικότητα, με τις επιθυμίες του δοκιμάζει την εξουσία του. Ότι έρχεται σε αντίθεση με την επιθυμία της στιγμής μπορεί να γίνει αφορμή για μια τρομερή κρίση. Εάν δει κάτι και το ζητήσει, δεν δέχεται την άρνηση σας. Εσείς, ως μαμά και ως συνειδητοποιημένη καταναλώτρια, απλώς αρνηθήκατε να αγοράσετε άλλο ένα πακέτο γαριδάκια. Για το γιο σας, όμως, αυτή η άρνηση δεν είναι κατανοητή. Τα νήπια δεν είναι ενήλικες. Διαθέτουν ελάχιστη λογική, ζουν για το "εδώ και τώρα" και σίγουρα δεν φέρονται σαν τους μεγάλους. Έχουν την τάση να είναι ζηλιάρικα, εγωκεντρικά και χωρίς ταλέντο στο να μοιράζονται και να βλέπουν την οπτική του άλλου. Αυτά τα χαρακτηριστικά φυσικά διαφέρουν από παιδί σε παιδί και βελτιώνονται με την ηλικία. Η ηλικία των τριών ετών είναι η ιδανική για το πρώτο μάθημα οικονομίας. Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει ένα αποθεματικό χρημάτων το οποίο κάθε φορά που ξοδεύουμε λιγοστεύει και κάποια στιγμή τελειώνει. Αν το παιδί συλλάβει αυτή την έννοια, θα γλιτώσετε από πολλούς μπελάδες. Εξάλλου, με αυτό το μάθημα "οικονομίας" θα το βοηθήσετε να αποκτήσει σωστές συνήθειες κι αρχές όσον αφορά το θέμα των χρημάτων, οι οποίες το πιθανότερο είναι πως θα καθορίσουν τον τρόπο που θα διαχειρίζεται τα οικονομικά του και στην ενήλικη ζωή του. Το παιδί κακομαθαίνει από τη στιγμή που θα αντιληφθεί ότι μπορεί να επιβάλλει τη θέληση του στους άλλους, ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν είναι σωστό. Εκεί βρίσκεται η ουσία της υπόθεσης και όχι τόσο στο αν θα πάρει κι άλλο ένα πακέτο γαριδάκια ή μπισκότα τα οποία επιθυμεί εκείνη τη στιγμή.
Τι να κάνω;
Μην υποχωρήσετε στα καπρίτσια του επειδή βρίσκεστε σε δημόσιο χώρο. Οι νευρικές κρίσεις είναι συχνά ένδειξη πως τα παιδιά προσπαθούν να βρουν τις εσωτερικές τους ισορροπίες. Για αυτό το λόγο μη θυμώνετε μαζί τους, αλλά βοηθήστε τα να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν. Αγνοήστε τα βλέμματα και τα σχόλια των παρευρισκομένων και εξηγήστε στο παιδί σας με ήρεμη, σταθερή φωνή και χωρίς φωνές ότι καταλαβαίνετε πολύ καλά γιατί αντιδράει έτσι, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να υποχωρήσετε και ότι η κακή συμπεριφορά δεν οδηγεί πουθενά. Όταν καταλαγιάσει ο θυμός, παρηγορήστε το και πάρτε το μια ζεστή αγκαλιά λέγοντας του πόσο το αγαπάτε. Έτσι θα έχει την επιβεβαίωση που επιζητά. Μην καταφύγετε σε τιμωρία που μπορεί να προκαλέσει σωματικό ή ψυχικό πόνο, καθώς το ξύλο και οι φωνές κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Ακόμη κι αν συμμορφωθεί προσωρινά, αν χρησιμοποιείτε αυτή τη μέθοδο, θα μάθει να χτυπάει ή να βάζει τις φωνές όταν είναι θυμωμένο ή θέλει κάτι. Σε παιδιά δύο έως τεσσάρων ετών η κατάλληλη τιμωρία είναι η απομόνωση τους για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια της τιμωρίας μην ασχοληθείτε και μην παίξετε μαζί του, για να καταλάβει το σφάλμα του. Βάλτε όρια από την πρώτη στιγμή, γιατί αν το παιδί μάθει κάτι εξ αρχής, δεν πρόκειται να αλλάξει συνήθειες στο μέλλον.
Μάθετε του την αξία του χρήματος.
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κατανοήσει ένα παιδάκι προσχολικής ηλικίας (3-4 ετών περίπου), ανάλογα με την ωριμότητα και την ανάπτυξη του, είναι η ιδέα της ανταλλαγής, το πάρε-δώσε των χρημάτων, ότι για να αποκτήσει αυτό που θέλει πρέπει παράλληλα να δώσει κάτι. Μπορούμε, λοιπόν, να παίξουμε και μιμηθούμε μαζί στο σπίτι πως ψωνίζουμε όταν πηγαίνουμε στην αγορά. Ας βοηθήσουμε το παιδί να στήσει ένα "μαγαζί" σε μια γωνία του δωματίου του τοποθετώντας, για παράδειγμα, μερικά κουτιά, άδεια πλαστικά μπουκάλια, και βάζοντας μπροστά του μια ταμειακή μηχανή, που μπορεί να είναι μια μικρογραφία-παιχνίδι ή κάποιο άλλο αντικείμενο που θα ορίσουμε ως "ταμειακή μηχανή". Αρχίζουμε λοιπόν το παιχνίδι μας μιμούμενοι τους πελάτες και τον καταστηματάρχη αλλάζοντας ρόλους στη διάρκεια του παιχνιδιού. Με ερωτήσεις του τύπου "πόσο κάνει αυτό;", "πρέπει να πάρω ρέστα;" "μου φτάνουν τα χρήματα μου για να το αγοράσω;", "α, κρίμα, δεν έχω αρκετά χρήματα για να το πάρω" κλπ, το παιδί θα αρχίσει να εξοικειώνεται με διάφορες έννοιες, παρόλο που ακόμα δεν έχει σαφή αντίληψη των αριθμών και των ποσών. Αργότερα, καθώς το παιδάκι αρχίζει να μαθαίνει τους αριθμούς, μπορούμε να μεταφέρουμε αυτό το παιχνίδια μας και στην πραγματικότητα. Ιδανική ευκαιρία για αυτό το σκοπό είναι η βόλτα μας στα μαγαζιά, για να έχει την πρώτη του επαφή και να αρχίσει να εξοικειώνεται σιγά σιγά με το "δούναι και λαβείν" της αγοράς, με το ρόλο δηλαδή που παίζουν τα χρήματα στις συναλλαγές μας. Μπορούμε, λοιπόν, την ώρα που είμαστε έξω για ψώνια στο ψιλικατζίδικο να δώσουμε την ευκαιρία στο μικρό μας να πληρώσει το ίδιο τον ταμία για το χυμό ή την τυρόπιτα που αγόρασε προτρέποντας το ταυτόχρονα να δει το ποσό της τιμής στην ταμειακή μηχανή, να ρωτήσει αν έχει ρέστα και να πάρει την απόδειξη.
Σταδιακά καθώς το παιδί κατανοεί όλο και περισσότερο τα παραπάνω, μπορούμε να αρχίσουμε να εμπλουτίζουμε το παιχνίδι μας και με άλλες έννοιες. Για παράδειγμα, όταν επιστρέφουμε στο σπίτι με τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ, μπορούμε να μετρήσουμε μαζί του πόσα πράγματα αγοράσαμε, πόσα χρήματα δώσαμε για αυτά και πόσο καιρό θα περάσουμε με αυτά τα ψώνια. Έτσι σιγά σιγά θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται σε γενικές γραμμές κι άλλες σημαντικές έννοιες, όπως τι σημαίνει η πρόβλεψη των αναγκών στο σπίτι, η σωστή οργάνωση, ο προγραμματισμός, η αποταμίευση, ακόμα και η επένδυση των χρημάτων. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν το παιδί είναι ακόμα σε προσχολική ηλικία να του εξηγήσετε και να το βοηθήσετε να κατανοήσει από που προέρχονται τα χρήματα που έχει η οικογένεια σας, ότι δεν εμφανίζονται με μαγικό τρόπο από μόνα του, αλλά ότι τα κερδίζουν η μαμά και ο μπαμπάς από την εργασία τους. Πείτε του ότι αυτά τα χρήματα μπαίνουν στην τράπεζα και ότι κάθε φορά παίρνουμε από εκεί ένα μικρό ποσό για να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας, για να ψωνίσουμε στο σούπερ μάρκετ, να αγοράσουμε ρούχα. Επίσης, πείτε του ότι αυτά τα λεφτά μπορεί, αν δεν είμαστε προσεκτικοί, να τελειώσουν γρήγορα και ότι δεν αρκούν για να αγοράζουμε οτιδήποτε βλέπουμε και μας αρέσει.
Δώστε το καλό παράδειγμα.
Η ικανότητα διαχείρισης των χρημάτων χτίζεται σταδιακά και με τον κατάλληλο τρόπο από πολύ μικρή ηλικία και κατακτάται μόνο μέσα από τις εμπειρίες που θα ζήσει το παιδί, ώστε να μάθει να επιλέγει, να περιμένει για να αποκτήσει αυτό που θέλει, να αναβάλλει τις επιθυμίες του, να αντέχει στη ματαίωση, να προσαρμόζεται, αλλά και να θέτει μακροπρόθεσμους στόχους. Έτσι, λοιπόν, ακόμα και αν οι γονείς έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσφέρουν στα παιδιά τους ότι ζητήσουν, καλό είναι να μην τους τα παρέχουν όλα, γιατί έτσι εξασθενεί η επιθυμία τους, σταματούν να φαντάζονται αυτό που θέλουν και να οργανώνονται για να το πετύχουν, πχ να μαζέψουν χρήματα από το χαρτζιλίκι τους για να αγοράσουν ένα παιχνίδι. Είναι δική μας η ευθύνη να βοηθήσουμε το παιδί μας για το καλό του να μην αποκτήσει τη συνήθεια οτιδήποτε ζητήσει, οποιαδήποτε ώρα το απαιτήσει, να το έχει αμέσως ανεξάρτητα από τη χρονική στιγμή ή την τιμή του. Μπορούμε στα μεγαλύτερα παιδιά να δείξουμε πως να βάζουν στόχους, για παράδειγμα να αποταμιεύουν χρήματα ώστε να καταφέρουν να αγοράσουν αυτό που επιθυμούν. Στα παιδιά μικρότερης ηλικίας μπορούμε να αφήσουμε να περάσει ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν πραγματοποιήσουμε την επιθυμία τους, ανεξάρτητα από το αν διαθέτουμε τα χρήματα ή όχι για αυτό που ζητάνε. Ας του πούμε, για παράδειγμα, την ώρα που μας ζητάει με μεγάλο ζήλο να του αγοράσουμε ένα παιχνίδι που είδε ότι δεν θα του το πάρουμε σήμερα, αλλά θα το συζητήσουμε το θέμα αργότερα. Το πιθανότερο είναι ότι μετά από μερικές ώρες ή και την άλλη μέρα το παιδάκι θα έχει ξεχάσει εντελώς και το παιχνίδι και την παρόρμηση της στιγμής. Ας του επισημάνουμε, επίσης, ότι ακόμα και η μαμά ή ο μπαμπάς δεν αγοράζουν ότι επιθυμούν ή ότι τους αρέσει, αλλά είναι υποχρεωμένοι να κάνουν τις επιλογές τους, ότι αξιολογούν τις ανάγκες τους και προσπαθούν περιορίζοντας κάποιες επιθυμίες να εξοικονομήσουν χρήματα για πράγματα που είναι πιο σημαντικά. Με τις ξεκάθαρες εξηγήσεις μας και με τον σωστό χειρισμό το πιθανότερο είναι ότι το παιδάκι, παρά τη μικρή ηλικία του, θα αντιληφθεί πολύ καλά τα επιχειρήματα μας.
Σωστή τακτική.
Φτιάξτε μια λίστα με τα αναγκαία ψώνια και εξηγήστε στο παιδί για ποιο λόγο φτιάχνουμε αυτό τον κατάλογο και γιατί δεν πρέπει να παρασυρθούμε και να αγοράσουμε επιπλέον πράγματα από αυτά που έχουμε σημειώσει. Τα παιδιά άνω των τριών ετών μπορούν να χρωματίζουν με μια γραμμή κάθε πράγμα της λίστας που προσθέτουμε στο καλάθι μας. Με αυτόν τον τρόπο περνάει η ώρα τους ευχάριστα, δεν αποσπάται η προσοχή τους σε άλλα προϊόντα που βρίσκονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ και συμμετέχουν ενεργά.
Με το δικό μας παράδειγμα μπορούμε να δώσουμε στο μικρό μας να καταλάβει όταν είμαστε έξω ότι όλα όσα είπαμε στο σπίτι τα εφαρμόζουμε και στην πράξη, δηλαδή ότι κι εμείς (οι γονείς) ακολουθούμε τη λίστα μας κι αγοράζουμε από τα καταστήματα ακριβώς ότι μας χρειάζεται, χωρίς να παρασυρόμαστε από αυτά που βλέπουμε μπροστά μας.
Κάντε μια συμφωνία μαζί του πριν φύγετε από το σπίτι. Πείτε του, πχ ότι αν κλάψει όχι μόνο δεν πρόκειται να του αγοράσετε τίποτα, αλλά ότι δεν θα το ξαναπάρετε μαζί σας για ψώνια και ότι θα επιστρέψετε αμέσως σπίτι.
Κάποια μικρά είναι πιο επίμονα από άλλα. Θα δοκιμάσουν τις δυνάμεις σας ξανά και ξανά. Μην υποχωρείτε, γιατί τότε δίνετε στο παιδί λανθασμένο μήνυμα. Αν είστε αμετακίνητοι στους κανόνες από την αρχή, κάποια στιγμή το παιδί θα τους δεχτεί. Προσέξτε, γιατί σε ανύποπτο χρόνο θα τσεκάρει ξανά τα όρια σας: "Μαμά αυτό;" Υπενθυμίστε του τους κανόνες και τις συμφωνίες που έχετε κάνει μαζί του και προσπαθήστε να το κατευνάσετε εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους δεν ικανοποιείτε την επιθυμία του.
Αν κατά τη διάρκεια των αγορών το παιδί σας φερθεί άψογα, μην αμελήσετε να ανταμείψετε την καλή του συμπεριφορά με πολλούς επαίνους και αγκαλιές, όχι όμως αγοράζοντας του κάτι.
Αν εφαρμόσετε από νωρίς συγκεκριμένους κανόνες με συνέπεια, το πιθανότερο είναι το παιδί σας θα έχει άψογη κοινωνική συμπεριφορά χωρίς να εκφράζει υπερβολικές απαιτήσεις.
Πηγή: περιοδικό Mommy
Θέλω αυτό κι αυτό κι αυτό......