Η αυξημένη χοληστερόλη στα παιδιά κάνει ολοένα και συχνότερα την εμφάνιση της. Τι πρέπει να γνωρίζετε;
Μύθοι και αλήθειες για τη χοληστερόλη
Τι είναι στην πραγματικότητα η χοληστερόλη και κατά πόσο είναι επιβλαβής για τον οργανισμό των παιδιών; Σε ποιες κατηγορίες χωρίζεται και πως αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση;
Τι είναι η χοληστερόλη;
Η χοληστερόλη, ή χοληστερίνη-όπως είναι ευρέως γνωστή-, είναι μια λιπαρή ουσία, η ύπαρξη της οποίας είναι απαραίτητη τόσο για τη λειτουργία των κυττάρων όσο για την παραγωγή και το μεταβολισμό των ορμονών και τη σύνθεση κυτταρικών μεμβρανών. Η ύπαρξη της στον οργανισμό μας οφείλεται αφενός μεν στο συκώτι και στο έντερο (σε ποσοστό 2/3), το οποίο παράγει και την απαιτούμενη ποσότητα που χρειαζόμαστε, κι αφετέρου στην πρόσληψη τροφών (σε ποσοστό 1/3). Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, πέραν της απαραίτητης ποσότητας, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία περαιτέρω προβλημάτων, οφείλονται εν μέρει στις λανθασμένες διατροφικές μας συνήθειες.
Καλή και κακή χοληστερόλη
Επικρατεί συνήθως η αντίληψη ότι η χοληστερόλη είναι μια επιβλαβής ουσία, την οποία πασχίζουμε να αφανίσουμε από τον οργανισμό μας. Πρόκειται ωστόσο για σύγχυση, καθώς οι περισσότεροι αγνοούν την ύπαρξη της καλής χοληστερόλης. Πράγματι, η χοληστερόλη διακρίνεται σε καλή και κακή. Η κακή χοληστερόλη (LDL) είναι υπαίτια για τη δημιουργία αθηροματικών πλακών στα τοιχώματα των αγγείων, μια πιθανή βλάβη που είναι ικανή να προκαλέσει αρτηριοσκλήρυνση. Η καλή χοληστερόλη (HDL), ωστόσο, δρα αντισταθμιστικά, αποτρέποντας την αρτηριοσκλήρυνση, καθώς και τον κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων.
Χοληστερόλη στα παιδιά
Η εμφάνιση της νόσου στα παιδιά οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Τα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και λιποπρωτεϊνών επηρεάζονται από την ηλικία, το φύλο, τους γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η παχυσαρκία και η ελλιπής σωματική άσκηση. Όσον αφορά στην κληρονομικότητα, η νόσος χαρακτηρίζεται ως "οικογενής υπερχοληστερολαιμία". Η συχνότητα εμφάνισης του παθολογικού γονιδίου παρατηρείται σε 1 στα 500 παιδιά και τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα είναι αρκετά υψηλότερα από την επίκτητη. Όσον αφορά τη δεύτερη, υπεύθυνη για την οποία είναι αμιγώς η διατροφή, τότε οι τιμές είναι χαμηλότερες και η δίαιτα κρίνεται επιτακτική.
Το γνωρίζατε;
Σύμφωνα με έρευνες, το 33% των παιδιών από την ηλικία των 2 ετών έως και την εφηβεία παρουσιάζει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα του. Οι επιστήμονες επισημαίνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων ήδη από την παιδική ηλικία.
Κληρονομική χοληστερόλη
Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία οφείλεται σε βλάβη του γονιδίου που κωδικοποιεί τον υποδοχέα της LDL, με αποτέλεσμα την άθροιση της χοληστερόλης λόγω διαταραχής του καταβολισμού της. Εκτιμάται μάλιστα ότι στα επόμενα 18 χρόνια θα γεννηθούν 7.200 παιδιά με την εν λόγω νόσο, στα οποία ο κίνδυνο εφράγματος κατά την τρίτη δεκαετία της ζωής τους θα είναι πολύ μεγαλύτερος. Συνεπώς, η έγκυρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου είναι προσφορότερο να πραγματοποιείται από την ηλικία των 15 μηνών, σύμφωνα με άγγλους ιατρούς, καθώς συμπίπτει με τον εμβολιασμό των βρεφών. Η ανίχνευση της υψηλής χοληστερόλης πραγματοποιείται με την ανάλυση αίματος, η αποτελεσματικότητα της οποίας σχετίζεται με την έγκυρη διάγνωση. Τα παιδιά που σημειώνουν πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, σε πρώτη φάση θα πρέπει να ακολουθήσουν ειδική διατροφική αγωγή, με στόχο τη μείωση του λίπους, αλλά και να εντάξουν στο πρόγραμμα τους τη σωματική άσκηση. Στην περίπτωση που οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες δεν επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, τότε ενδείκνυται η φαρμακευτική αγωγή, κατόπιν βεβαίως ιατρικής παρακολούθησης.
Επίκτητη χοληστερόλη: Ένας πιο εύκολος αντίπαλος
Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, που οφείλονται εξ ολοκλήρου στις διατροφικές συνήθειες των παιδιών, είναι εξίσου σημαντικά για την επιβάρυνση της υγείας τους, ωστόσο αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με τη ριζική αλλαγή του τρόπου ζωής. Τόσο η διατροφή, όσο και η σωματική άσκηση βοηθούν στην καταπολέμηση της. Όσον αφορά τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα οποία αφθονούν στην καθημερινή διατροφή των παιδιών, προτιμητέα είναι όσα έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ή ακόμη και τα άπαχα, όμως μόνο για τα παιδιά άνω των 2 ετών. Επιπλέον, μπορούν να καταναλώνουν τυρί και γιαούρτι εναλλακτικά. Τα τηγανητά καλό είναι να αποφεύγονται, ενώ προτιμώνται τα φυτικά έλαια αντί των ζωικών λιπών, της μαργαρίνης και του βουτύρου. Εξίσου σημαντική στην αντιμετώπιση της χοληστερόλης είναι η άφθονη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων. Επιπλέον, θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις προκειμένου να υιοθετήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Η προσφιλής συνήθεια τους, για παράδειγμα, να καταναλώνουν έτοιμα προπαρασκευασμένα φαγητά, είναι καλό να περιορίζεται σε μία με δύο φορές την εβδομάδα, ενώ οι "γλυκές επιδρομές" θα πρέπει να αντικατασταθούν από δημητριακά, καλαμπόκι και φαγητά πλούσια σε φυτικές ίνες.
"Ναι" στην άσκηση!
Εξίσου σημαντική είναι και η σωματική άσκηση, καθώς συμβάλλει τα μέγιστα την καταπολέμηση της χοληστερόλης. Η καθιστική ζωή εξαιτίας της τηλεόρασης, του υπολογιστή και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, αποτελεί το μεγαλύτερο "σύμμαχο" της χοληστερόλης, για αυτό είναι χρέος των γονιών να ωθήσουν τα παιδιά στην ενασχόληση με αθλητικές δραστηριότητες και το παιχνίδι εκτός σπιτιού. Η παροχή κινήτρου και η δημιουργία ερεθισμάτων, για τη σωστή σωματική καλλιέργεια, προσφέρει πολύτιμα οφέλη, καθώς εκτός των άλλων τα παιδιά προφυλάσσονται από μελλοντικές καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια αλλά και διαθέτουν τον χρόνο τους σε υγιείς για την ηλικία τους δραστηριότητες.
Έλεγχος και πρόληψη
Ο έλεγχος των παιδιών για την πρόληψη της χοληστερόλης δεν απευθύνεται μόνο σε όσα έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή στα παιδιά των οποίων έστω κι ένας γονέας εμφανίζει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή πάσχει από καρδιαγγειακά προβλήματα. Πολλοί γονείς δεν έχουν υποβληθεί στις απαιτούμενες εξετάσεις, με αποτέλεσμα να αγνοούν την ύπαρξη αυξημένων ποσοστών χοληστερόλης στο αίμα τους. Επιπλέον οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η απουσία καρδιαγγειακών παθήσεων δεν αποκλείει την εμφάνιση τους στο μέλλον, ιδιαίτερα για ηλικίες κάτω των 55 ετών. Η χοληστερόλη είναι γνωστή και ως "σιωπηλή νόσος", καθώς τα σημάδια της δεν είναι έκδηλα, και απειλεί ανεξαρτήτως οικογενειακού ιστορικού, συνεπώς τα παιδιά είναι σημαντικό να ελέγχονται υποχρεωτικά, τουλάχιστον μια φορά ετησίως. Η έγκαιρη αντιμετώπιση και η ευαισθητοποίηση των γονιών θα προσφέρει στα παιδιά μια υγιή ζωή, περιορίζοντας τον κίνδυνο εμφάνισης νοσηρών ασθενειών. Μην ξεχνάτε να συμβουλεύεστε τον παιδίατρο του για μια τακτική προληπτική παρακολούθηση, αλλά και για τις απαιτούμενες υποδείξεις και τυχόν μεταβολές στο διαιτολόγιο του παιδιού σας.
*Κάντε κλικ στο www.iad.gr και μαζί με τα παιδιά σας εξερευνήστε πως μπορεί να βελτιωθεί η διατροφή και η άσκηση τους για καλύτερη ζωή!
Πηγή: περιοδικό "Γονείς εν δράσει"
Παιδί & χοληστερόλη