Σχέσεις Γονιών & Παιδιών

Κρίτων Χριστιανόπουλος*
Μd Ψυχίατρος - Παιδοψυχίατρος
Τ. Δ/ντής Γ.Π.Ν.Θ. Ιπποκρατείου Θεσ/νίκης

«Παντρεύτηκαν και έζησαν ευτυχισμένοι».

Τα παλιά παραμύθια δεν έχουν γεράσει. Σήμερα στις δυτικές μας κοινωνίες, ένας στους δύο γάμους καταλήγει σε διαζύγιο και οι χωρισμοί είναι ακόμη πιο συχνοί στα ζευγάρια που δεν έχουν παντρευτεί. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από μία τάση˙ σχεδόν ένας καινούργιος τρόπος ζωής.

Ωστόσο ποιος θα’λεγε ότι είναι ικανοποιημένος; Ποιος δεν ονειρεύεται μυστικά, να συναντήσει επιτέλους αυτόν(ην) που θα ταιριάξει; Πόσο μάλλον που παλιά ζευγάρια εξακολουθούν να υπάρχουν και βιώνουν αυτό που ο Γάλλος ποιητής Verlaine αποκαλούσε «την τρυφερή ευτυχία μιας ειρήνης χωρίς νίκη». Ποιό λοιπόν είναι το μυστικό της αντοχής; Ένα ζευγάρι αρχίζει με την επιλογή του συντρόφου. Επιλογή ελεύθερη πια, στις σημερινές κοινωνίες. Επιλογή ατομική, που ωστόσο εξακολουθεί να εξαρτάται από το κοινωνικοψυχολογικό υπόστρωμα, του καθενός. Μας τραβάει ο όμοιός μας; Ο αντίθετος από εμάς; Αυτός που μας συμπληρώνει; Εδώ δεν υπάρχουν κανόνες.

Οι συνδυασμοί είναι ατελείωτοι. Τον πρώτο καιρό οι πιο άτυποι δεσμοί διαλύονται (συνήθως παραμένουν εκείνοι που έχουν συμπληρωματικότητα). Όμως, συμβαίνει και αυτή ακόμη η αρμονία να χάνεται σταδιακά, καθώς ο ένας ή ο άλλος αλλάζουν.

Τι είναι λοιπόν ένα ζευγάρι, αν όχι ένας συνδυασμός επιθυμιών και τρόπων αγάπης; Και τι γνωρίζουμε για τους τρόπους με τους οποίους συνδεόμαστε; Ένας δεσμός ελαφρύς δεν σημαίνει αναγκαστικά επιφανειακός. Χρειάζεται μία αλχημεία συναντήσεων ανάμεσα σε δύο ανθρώπους διαφορετικούς - κάτι που επιτρέπει μοίρασμα καθημερινότητας, μικρούς χωρισμούς και χαρούμενες επαναπροσεγγίσεις όπου ο καθένας θα διηγηθεί τις κοινωνικές του περιπέτειες. Συμβαίνει όμως κάποιος να εξασφαλίσει τόσο πολύ τη συναισθηματική ασφάλεια που του είχε λείψει στην παιδική του ηλικία, να έχει τόσο θεραπευτεί από το σύντροφό του, που αποφασίζει να τον αφήσει. Σαν και η υπόσχεση ανεξαρτησίας επιτρέπει την εγκατάλειψη. ΄Ετσι, με μια κλωτσιά, γκρεμίζουμε ένα οικοδόμημα, που φοβόμασταν ότι θα έχει περισσότερες ρωγμές, αντί να το σταθεροποιήσουμε.

Δεν είναι το ευκολότερο για τα παιδιά. ΄Ολο και περισσότερα, όλο και πιο μικρά που πηγαινοέρχονται ανάμεσα σε μια μονογονεϊκή οικογένεια και κάποια άλλη καινούργια οικογένεια που γεννιέται από τους έρωτες και την απάλειψη ψευδαισθήσεων των γονιών. Όλο και περισσότερα διαζύγια συμβαίνουν μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού κάτι που δίνει το αίσθημα ότι «το ζευγάρι εκρήγνυται στην πτήση». Πείτε ότι το ζευγάρι γλύτωσε από αυτό το επικίνδυνο ακρωτήρι. Συνήθως ακολουθεί μία ζωή σε ταχύτητα κρουαζιέρας. Αλλά όχι χωρίς κινδύνους. Σεξουαλικότητα πιο δύσκολη, ρουτινιάρισμα της οικογενειακής ζωής, έλλειψη σχεδίων, ζηλοτυπία, ψέματα, απιστίες. Πως τα ζευγάρια που αντέχουν περνούν με επιτυχία αυτή την πλοήγηση; Γιατί δεν υπάρχει χάρτης σαν οδηγός. Παρά μόνον αυτός που ο ένας και ο άλλος αποφασίζουν να χαράξουν μαζί.

Εάν προσέξουμε τι λένε τα ζευγάρια που δεν πάνε καλά, θα δούμε ότι η ένταση αφορά υποκείμενες ιδεολογίες. Η ιδεολογία του μεγάλου έρωτα (που δεν αντέχει σε καμία ατέλεια), εκείνη του «εξυπηρετικού» συντρόφου, του ολικού ζευγαριού όπου πρέπει να τα λες όλα, να τα μοιράζεσαι όλα…

Αλλά για να μπορέσεις να ζήσεις με κάποιον χρειάζονται προσπάθειες, γενναιοδωρία. Χρειάζονται ρουτίνες και τρόποι μιας αμεσότητας που χωρίζει το ζευγάρι από τον υπόλοιπο τρόπο. Μια κοινή ιστορία, που στη διάρκεια του χρόνου, θα δώσει μια ταυτότητα στο κάθε μέλος.

Οι άντρες που ζουν μόνοι έχουν στατιστικά 10% υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας και οι γυναίκες 4,8%. Ας μην ξεχνάμε ότι οι άντρες, έρχονται από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη. δηλ. από διαφορετικούς πλανήτες. Σήμερα η διαφορά ανάμεσα στα φύλλα θεωρείται πολιτικά μη ορθή. Η άρνησή της όμως απλώς αυξάνει τις δυσκολίες κατανόησης ανάμεσα στους συντρόφους.

Κατά το γενικό κανόνα ο φρενιτιώδης ατομικισμός των μοντέρνων κοινωνιών οδηγεί σε μια δυσανεξία απέναντι στο άλλο φύλο και μια τάση αποσύνδεσης. Το διαπιστώνω καθημερινά στην κλινική μου πρακτική. Αντικείμενο αυτού του ανταγωνισμού είναι συνήθως η εξουσία που ασκεί ο ένας πάνω στον άλλον - κάτι που συνήθως αρνούνται να αναγνωρίσουν.

Ο άντρας κατέχει τη μυϊκή δύναμη και τη δυνατότητα προστασίας, η γυναίκα τη δύναμη της μητρότητας - εξουσία που ασκεί ακόμη και καταχρηστικά απέναντι στον άντρα και τα παιδιά, χωρίς ωστόσο να το παραδέχεται.

Οι γυναίκες προκαλούν φόβο στους άντρες, βαθύ και συχνά ασυνείδητο. Φόβος του γυναικείου φύλου, φόβος του μυστηρίου που αντιπροσωπεύει η γυναίκα, όπου σήμερα προστίθεται - σχεδόν συνειδητός αυτή τη φορά - φόβος για τις καινούργιες εξουσίες της γυναίκας. Αλλά και οι γυναίκες φοβούνται τους άντρες και διπλά μάλιστα: υπάρχει σ’ αυτές ο ίδιος αρχαϊκός φόβος, συχνά βίαιος, του αντρικού φύλου και ακόμη ένας κοινωνικός φόβος για την πατροπαράδοτη αντρική εξουσία. Για ένα ζευγάρι με διάρκεια, αυτοί οι φόβοι πρέπει να αποτελούν μια βάση δεδομένων. Συνοδεύουν πάντα την επιθυμία και δεν είναι ποτέ αδιάφοροι στη γένεση των συγκρούσεων.

Φόβος, εξουσία, ανταγωνισμός. Τα ξεπερνούμε ποτέ στον πόλεμο των φύλων; Όχι πάντα. Το να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν, να τα αποδεχθούμε, είναι ήδη ένα βήμα προς τον άλλον. Ακόμη, για την καλή υγεία ενός ζευγαριού χρειάζεται να διαφυλαχτούν κάποιες στιγμές δικές τους, να προγραμματιστούν ηθελημένα - ακόμη κι αν αρχίζει το ματς στην τηλεόραση, ακόμη και αν το σιδέρωμα δεν έχει τελειώσει. Με μια ακλόνητη προϋπόθεση: ότι υπάρχει η πραγματική επιθυμία, να εγκαταστήσει κανείς ή να διατηρήσει μια σχέση εμπιστοσύνης.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Ποτέ οι γονείς δεν έδιναν τόσο σημασία, στην εκπαίδευση των παιδιών. Διαβάζουν όλα τα βιβλία, κοιτούν όλες τις εκπομπές. Για να μην τραυματίσουν το μικρό, να μη πληγώσουν τον έφηβο επαναστάτη. Μήπως μέσα στην επιθυμία τους να τα κάνουν όλα πολύ σωστά, το παρακάνουν;

Ας θυμηθούμε κατ’ αρχάς τι χρωστούν τα παιδιά στους γονείς. Μιλάμε για όλα τα παιδιά από ηλικίας έξι έως εξήντα έξι χρονών. Ας αρχίσουμε από τους εφήβους: Οφείλουν στους γονείς τους να τους λαμβάνουν υπόψη, πίστη και σεβασμό. «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου λέει το Ευαγγέλιο». Κι αν οι γονείς δεν το αξίζουν; Ακόμη και τότε τίμα τους γιατί σου έδωσαν τη ζωή. Πίστη σημαίνει να είσαι εκεί κι όταν τα πράγματα πάνε άσκημα. Σημαίνει να κρατάς τα της οικογένειας μέσα στην οικογένεια.

Εάν πιστεύεις πως οι γονείς σου δεν αξίζουν το σεβασμό σου, προσπάθησε να τον βρεις στην καρδιά σου, να υποκαταστήσεις με κατανόηση και κάποια είδους αποδοχή. Πίσω από την εύθραυστη βιτρίνα θα δεις ανθρώπους που ντρέπονται πικρά για την ανικανότητά τους να μετρήσουν σωστά. Είναι αβέβαιοι και τρεμάμενοι - αγωνιζόμενοι ενάντια σε άλυτα προβλήματα που ξεκινούν από τη δική τους παιδική ηλικία. Το να αποτυγχάνεις σα γονιός είναι μια υπόθεση εξαιρετικά οδυνηρή. Όμως οι περισσότεροι γονείς είναι απλοί συνηθισμένοι άνθρωποι, με καλές προθέσεις και πόδια από πηλό, που προσπαθούν απεγνωσμένα να επιβιώσουν σε έναν επικίνδυνο, όχι καθαρό κόσμο. Κάθε μέρα βρίσκονται έξω, εκεί, στην πρώτη γραμμή και αγωνίζονται ενάντια στην ακρίβεια, το πάχος, το χρόνιο άγχος.

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ

Θα τις βοηθούσαν άμεσες και τίμιες απαντήσεις στα εξής ερωτήματα: «Που πάς;», «Ποιες είναι οι παρέες σου;», «Πως θα φθάσεις εκεί;», «Πότε θα γυρίσεις;».

Οι γονείς έχουν το δικαίωμα να περιμένουν από τα παιδιά τους να φροντίζουν τον εαυτό τους και να βοηθούν σε απλές, καθημερινές δουλειές χωρίς να αισθάνονται καταδιωκόμενοι.

ΔΙΑΚΟΠΕΣ

Εφόσον οι γονείς το θέλουν, κι ακόμη πληρώνουν τους λογαριασμούς για εκπαίδευση και μεταφορές, ναι τα παιδιά πρέπει να είναι με τους γονείς και όχι στη Μύκονο. Οι γονείς φοβούνται για τα παιδιά τους. Ναι, η εμπειρία αφήνει το αποτύπωμά της στον ψυχισμό του παιδιού˙ αλλά είναι η εμπειρία έτσι όπως την αισθάνεται και τη βιώνει το παιδί, όπως τη μεταφράζει εσωτερικά - δεν είναι αναγκαστικά πραγματικότητα.

Οι γονείς αντιπροσωπεύουν το βιολογικό, κληρονομημένο περιβάλλον, την ταχύτητα και την κατεύθυνση στην ανάπτυξη του παιδιού. Το παιδί βλέπει την πραγματικότητα μέσα από τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Ορισμένες ακυρώσεις είναι απαραίτητες στο μεγάλωμα του παιδιού. Γιατί τα παιδιά βιάζονται να μεγαλώσουν; Ο Lacan λέει: «για να μην παραμείνουν σε κατάσταση εκκρεμότητας». Τι κάνουμε λάθος; Αναρωτιούνται οι γονείς. Η απάντησή μου είναι: Γονείς τολμείστε να πείτε όχι. Όταν ο γιος σας έρχεται στις 04:00 το πρωί και βρωμάει οινόπνευμα, πέστε του τι σκέφτεστε. Ωστόσο δεν μιλούμε ακριβώς για επιστροφή στην παλιά αυταρχικότητα. Αντιμετωπίζουμε το παιδί σαν άτομο, αλλά σαν άτομο ανολοκλήρωτο, ακόμη ανώριμο. Ένα παιδί έχει ανάγκη κάποιος να του αντισταθεί. Αρχίζει τη ζωή του με μία αποκλειστική σχέση με τη μητέρα. Αλλά καθώς μεγαλώνει πρέπει να ανεξαρτητοποιείται. Οτιδήποτε αντιτίθεται στη μητρική παντοδυναμία φέρνει μέσα σ’ αυτό το δίδυμο την κοινωνία και αντιπροσωπεύει το πατρικό στοιχείο.

Ο σωστός γονιός βρίσκεται πολύ μακριά από την έννοια της τελειότητας. Η εξουσία του γονιού είναι απαραίτητη για να προστατέψει το παιδί από την τυ
ραννία των παρορμήσεών του. Ωστόσο πρέπει να την εξασκούμε χωρίς εκρήξεις. Ας θυμόμαστε ένα γεφύρι κρεμασμένο από πάνω από το κενό.

Το περνάμε όπως περνάμε τη ζωή. Μία ήσυχη άσκηση. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ο στρατός, στη σωστή του εκδοχή, είναι ένα σύστημα ικανό να επανεκπαιδεύσει ένα νέο άτομο. Δεν τιμωρούμε όλα τα στάδια της ζωής με τον ίδιο τρόπο. Η τιμωρία είναι πάντα μία δημιουργία. Ακόμη και μία σωματική τιμωρία έχει νόημα μόνο σε σχέση με το περιεχόμενο μέσα στο οποίο ενσωματώνεται.

Η αληθινή ζωή δεν είναι ποτέ ιδανική. Οι γονείς είναι άνθρωποι με σάρκα, με αίμα και με όρια. Εξάλλου τα παιδιά δεν είναι άγγελοι. Εξασκούν βία με το δικό τους τρόπο. Σημασία έχει οι γονείς να έχουν μία σύμπτωση ανάμεσα σ’ αυτό που λένε και αυτό που κάνουν, όχι να εφαρμόζουν κάποια μαθημένη θεωρία. Δεν υπάρχουν γενικεύσεις. Δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες πέρα από κάποιες γενικές αξίες όπως: α) τιμωρούμε από τη στιγμή που το παιδί γνωρίζει τον κανόνα που δεν πειθαρχεί και εφόσον η συμπεριφορά του είναι επαναληπτική, β) δε χρειάζονται απειλές˙ η τιμωρία απαιτεί κάποιες διευκρινήσεις, γ) ποτέ δεν ταπεινώνουμε το παιδί. Το παιδί και η πράξη του δεν είναι ταυτόσημες έννοιες.

Το παιδί πρέπει να μάθει να σέβεται τους άλλους. Δεν υπάρχουν δικαιώματα χωρίς καθήκοντα.

Η επανεκπαίδευση ενός απείθαρχου παιδιού είναι πάντα επώδυνη. Το μοίρασμα του κρεβατιού μας παραπέμπει πάντα στην απαγόρευση της αιμομιξίας. Ας προσέξουμε τα μικρά πράγματα - μπορεί να κρύβουν πολύ μεγάλα. Οι θέσεις του πατέρα και της μητέρας πρέπει να είναι διαφοροποιημένες. Ο πατέρας είναι ο βασιλιάς, η μητέρα η βασίλισσα και το παιδί ο πρίγκιπας.

Η λύση του Οιδιπόδειου για τον Freud είναι ότι το παιδί βρίσκει τη θέση του ανάμεσα στον πατέρα και τη μητέρα (ανάμεσα στα 3-5 χρόνια). Το μωρό που δεν υπήρξε βασιλιάς θα γίνει τύραννος.

Η Γαλλίδα ψυχαναλύτρια Fr. Dolto τόνιζε ότι το να κατανοούμε τα πάντα δε σημαίνει ότι τα πάντα επιτρέπονται. Ας θυμηθούμε τις παιγνωδίες του Γαλλικού Μάη του ’68 με το σύνθημα: «απαγορεύεται η απαγόρευση».

ΤΙ ΛΕΜΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Απαντάμε στα μεγάλα ερωτήματα. Γιατί ήρθε στον κόσμο, ποια αγάπη μας οδήγησε να το θέλουμε, ποια ήταν τα βαθειά μας άγχη. Δε χρειάζονται ατέλειωτες συζητήσεις ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς. Η Dolto δεν έλεγε ότι πρέπει να λέμε τα πάντα στο παιδί. Πρέπει να λέμε τις υπαρξιακές αλήθειες που το αφορούν με τρόπο και σε επίπεδο που να μπορεί να καταλάβει.

Τα καθήκοντα είναι ένας κανόνας που αφορά τους πάντες. Αναφερόμενη στον πατέρα, η μητέρα κάνει όλους τους άλλους να υπάρχουν. Η αναφορά δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικές δυνατότητες του πατέρα και της μητέρας. Η μητέρα είναι η εικόνα της απόλυτης δύναμης. Το παιδί θέλει με τη σειρά του να γίνει κύριος του κόσμου. Εάν δε θέλουμε να γίνει αρχηγός συμμορίας ή εκτός νόμου χρειάζεται να του αφαιρεθεί αυτή η παντοδυναμία, με την αποδοχή της μητέρας, ώστε το παιδί να παραιτηθεί από τα όνειρα παντοδυναμίας.

Ο γονιός που έχει κύρος, σπρώχνει το παιδί του μπροστά. Η παραπτωματικότητα είναι η άρνηση των κανόνων που επιτρέπουν τη ζωή από κοινού δηλ. των ανθρώπινων κανόνων. Το παιδί πιέζει τους γονείς του στα άκρα ώστε να αποτύχουν. Το παιδί είναι ένας μύθος. Ασυνείδητα περιμένει κάποια όρια, κι όταν αυτό δεν συμβαίνει, συνεχίζει. Τίποτα δεν το διασκεδάζει περισσότερο από το να βλέπει έναν μεγάλο να συσπάται σαν ένας καραγκιόζης. Η Dolto το αναφέρει σαν «χτυπάει τις καμπάνες για να δει πως θα ηχήσουν». Το ζητούμενό του είναι να σας βγάλει από τα ρούχα σας.

Σήμερα ζούμε μέσα σε μια κοινωνία, σε συνεχή κίνηση. Η ανάπτυξη στη Δύση, αφορά την ιδέα του ατόμου. Η προτεραιότητα της ύπαρξης δεν είναι πλέον η επιβίωση της ομάδας, αλλά η ατομική περιπέτεια. Υπάρχει μία επαναδιοργάνωση των σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Οι γυναίκες εργάζονται και γίνονται επίσης άτομα. Δεν υπάρχει πια η οργανική εξάρτηση του ζεύγους. Έχει αντικατασταθεί από το συμβόλαιο της αμοιβαίας βελτίωσης. Εάν παρεμποδίσεις την κοινωνική μου περιπέτεια δεν υπάρχει λόγος να είμαστε μαζί. Πόσο μάλλον που το παιδί επίσης έχει γίνει ένα ακριβό αγαθό. Η γεννητικότητα είναι σε ποσοστό 1,8 για κάθε γυναίκα. Τα παιδιά σήμερα μεγαλώνουν μέσα σε υπερτεχνολογικές οικογένειες υπεραπουσιάζουσες, όπου οι γνώσεις είναι μεγαλύτερες από ποτέ και οι επιδόσεις πιο αδύναμες από ποτέ, γιατί το βιβλίο χρησιμεύει σαν ένα προσθετικό μέλος στην κατάρρευση του σώματος της εκπαίδευσης. Παλιά όλες οι νέες γυναίκες ήξεραν να ασχοληθούν με ένα παιδί. Το είχαν δει να κινείται γύρω τους. Σήμερα καλούν ένα παιδίατρο ή ζητούν ένα βιβλίο. Η σχέση με το παιδί τεχνικοποιείται, γίνεται επαγγελματική.

Στη δεκαετία του ’50 δημιουργήθηκε μια ολόκληρη σχολή που ταύτιζε το κύρος με το ναζισμό. Αυτή η τάση θέριεψε γύρω στο 1968 με τις θεωρίες του Marcuse και την επανανακάλυψη του Rich, σε ένα είδος απολογίας της επιθυμίας και την εξήγηση ότι οτιδήποτε είχε κύρος, δημιουργούσε άγχος και ως εκ τούτου βία. Το αντίθετο είναι αλήθεια. Η επιθυμία αν δεν είναι δομημένη από την απαγόρευση, είναι μία μορφή βίας. Η σύγκρουση, όταν καθοδηγείται βοηθάει στη δόμηση, όπως η απαγόρευση . Εφόσον φυσικά δεν ακρωτηριάσουμε την προσωπικότητα.

Σήμερα βλέπουμε την απορροφητική οικογένεια. Ιδιαίτερα στους εφήβους. Είμαι τόσο καλά με τη μαμά και τον μπαμπά που δεν έχω καμία επιθυμία να φύγω. Πριν ήταν ο δρόμος που προετοίμαζε τα παιδιά. Η παρέα, που σε έφερνε σε επαφή με άλλους ανθρώπους, άλλη κουλτούρα, άλλα μέρη. Αλλά στην εξατομικευμένη κοινωνία, η δύναμη της κοινωνικοποίησης του δρόμου, του τετραγώνου, του χωριού, σιγά-σιγά χάνεται.

Η ιδεολογία της ελευθερίας βιώνεται πια από τα παιδιά σαν παραμέληση. Είναι επειδή σ’ αγαπώ που σου λέω: μπορείς να κάνεις αυτό, δεν μπορείς να κάνεις εκείνο. Η αποδυνάμωση των πατέρων είναι επίσης μια πραγματικότητα. Οι μητέρες έχουν καταστρέψει το κύρος των πατέρων, χωρίς όμως να καταφέρουν να ενδυθούν την ίδια εξουσία. Οι άντρες χρειάζεται πια να κερδίσουν την κυριαρχία τους με το σεβασμό που προκαλούν στις γυναίκες. Όχι όπως παλιά. Η τεχνολογία κάνει πια τα παιδιά ίσους, αν όχι ανώτερούς μας. Αυτή η εκδημοκράτιση της γνώσης έχει ριζικά μεταβάλει τις οικογενειακές ισορροπίες.

Τα παιδιά όλο και λιγότερο επηρεάζονται από τους γονείς τους. Η εκπαίδευσή τους περνάει όλο και περισσότερο από το ραδιόφωνο, τις εικόνες, τον κινηματογράφο, κλπ. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η εικόνα έχει μία τεράστια δύναμη συγκρότησης κάποιου και σε συναισθηματικό και σε εκμάθηση της σεξουαλικότητας όπου η βία εξιδανικεύεται. Οι έφηβοι ζουν σε μία δισχιστική κουλτούρα που, από τη μία τους λένε ότι η βία είναι κακό, από την άλλη τους κατακλύζουν με μοντέλα εξαιρετικής βίας.

Δυστυχώς οι γονείς έχουν γίνει υπερβολικά καλοί και αφοσιωμένοι. Ανώμαλα καλοί. Χωρίς πυγμή, ακόμη και ηθελημένα χωρίς πυγμή. Υπάρχουν πολλοί δικηγόροι, γιατροί, έμποροι. Πολύ λιγότεροι του προλεταριάτου ή ξένοι. Υπάρχει μία δομή που λειτουργεί σαν συναισθηματική φυλακή για τους εφήβους που, αντί να κατακτήσουν κάποια αυτονομία, στρέφονται βίαια ενάντια των γονιών. Συχνά ακούω: «Είναι ένας άγγελος έξω και δαίμονας στο σπίτι». Είναι άγγελος έξω γιατί φοβάται τον εξωτερικό κόσμο. Δαίμονας στο σπίτι γιατί θεωρεί ότι εκεί είναι βασιλιάς. Η έλλειψη δόμησης του κάνει τύραννους στο σπίτι.

Οι γονείς τρέχουν να λύσουν όλα τα προβλήματα στη θέση των εφήβων. Οπότε για να βρω ποιος είμαι, τι θέλω, τι αξίζω προχωράω σε ακραίες συμπεριφορές. Τα αγόρια ψάχνουν τον κίνδυνο στα ναρκωτικά, τα κορίτσια στη σεξουαλικότητα. Αυτό είναι το δευτερογενές αποτέλεσμα της τραγικά πυρηνικής οικογένειας.

Αυτό που έχω να πω στους γονείς είναι: Σταματήστε να ενοχοποιείτε τον εαυτό σας. Μην προσπαθείτε να είστε τέλειοι. Η ατέλεια των γονιών είναι μια πηγή σύγκρουσης που βοηθάει τα παιδιά να αυτονομηθούν. «Πρέπει να τα βγάλω πέρα μόνος μου, γιατί δεν μπορώ να τα περιμένω όλα απ’ αυτόν. Οι γονείς συνήθως κρύβουν αυτά που τους κάνουν να υποφέρουν για να μην υποφέρει το παιδί. Ομολογούντες μία ατέλεια στα παιδιά στα παιδιά τα βοηθάνε. Τα παιδιά χρειάζονται «ολόκληρους» γονείς.

Εν συνεχεία μην είστε μόνοι. Έχετε φίλους, κοντινούς, ώστε όταν τα παιδιά σας συγκρουστούν μαζί σας να έχουν πάντα έναν ξάδερφο, ένα θείο, μία θεία για να στραφούν.

Χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί, λέει ένα αφρικάνικο ρητό. Δεν μεγαλώνουν ένα παιδί μόνοι. Μην είστε λοιπόν ούτε τέλειοι, ούτε μόνοι, ούτε παντοδύναμοι.

---

*Ο Κρίτων Χριστιανόπουλος είναι ψυχίατρος και παιδοψυχίατρος.
Psychiatrist - Phipps Clinic Johns Hopkins University Baltimore U.S.A.
Child & Adolescent Psychiatrist - Presbyterian Hospital Columbia University New York U.S.A.
Ass. Professor of Psychiatric and pediatrics of Pittsburgh U.S.A. Western Psychiatric Institute and clinic.
Διευθύνει το παιδοψυχιατρικό τμήμα του Γ.Π.Ν.Θ. Ιπποκράτειου Νοσοκομείου. 

Πηγή: www.omikron.tv

Posted in γονείς, οικογένεια, παιδιά, παιδίατρος, σχέσεις