Στις δυτικές κοινωνίες, τα παιδιά κοιμούνται όλο και λιγότερο, και από όλο και πιο νεαρή ηλικία. Πράγματι,
- πρώιμη εγκατάλειψη του μεσημεριανού ύπνου,
- καθυστερημένη επιστροφή των γονιών στο σπίτι,
- επιθυμία να περάσουν τη βραδιά με τους γονείς,
- τηλεόραση
Γιατί το παιδί δε θέλει να πάει να κοιμηθεί;
Η απόκλιση είναι όλο και μεγαλύτερη ανάμεσα στο σούρουπο και την ώρα ύπνου των παιδιών. Σε σχέση με έναν "φυσικό" τρόπο ζωής, το τεχνητό φως και οι βραδινές δραστηριότητες δημιουργούν τις προϋποθέσεις να παρατείνεται η βραδιά και είναι όλο και πιο δύσκολο για τα παιδιά να δεχτούν να αποχωριστούν τους γονείς τους. Η αγωνία αυτή του χωρισμού πάνω από ολα εξηγεί, γιατί το παιδί σας αρνείται να πάει για ύπνο. Το μικρό σας έχει ανάγκη από ένα είδος συναισθηματικού "λουτρού": Μια πραγματική στιγμή συμβίωσης με τους γονείς, όπου σφίγγεται πάνω σας στο μαλακό του κρεβάτι, χωρίς τηλεόραση, του επιτρέπει να επεξεργαστεί τα μυστικά όλης της ημέρας. Έτσι γαληνεύει, κι αυτό θα του επιτρέψει να αποκοιμηθεί.
Γιατί το παιδί σας δυσκολεύεται να κοιμηθεί;
Αν δεν έχει βρει ηρεμία και γαλήνη δίπλα σας, η νευρική του υπερένταση παραμένει. Θα επιχειρήσει, τότε, να εκτονώσει με τη δράση τα προβλήματα, που δεν μπόρεσε να εκφράσει. Μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε πρόσχημα, για να μείνει μαζί σας και να μοιραστεί τις δραστηριότητες σας: Να ξαναγυρίσει στο σαλόνι για ένα ποτήρι νερό ή για ένα τελευταίο φιλάκι, παραπονούμενο, ότι δεν τα καταφέρνει να κοιμηθεί. Τότε, πρέπει να του ξαναδώσετε τη στιγμή της συμβίωσης για την οποία μιλήσαμε παραπάνω. Αλλά δεν πρέπει να δεχτείτε να ξαναγυρίσει για τρίτη φορά: Πρέπει να προσπαθήσει να τα βγάλει πέρα μόνο του.
Τι φοβάται το παιδί σας;
Πρακτικά, όλα τα παιδιά, επικαλούνται το φόβο για τα τέρατα ή το φόβο για το σκοτάδι. Ζητούν να τους αφήσουν την πόρτα ανοιχτή και το φως αναμμένο. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να κάνετε πως ψάχνετε για το τέρας κάτω από το κρεβάτι, γιατί έτσι δεν θα πείσετε το παιδί σας. Γιατί, στην πραγματικότητα, εκείνο που φοβάται είναι ο εσωτερικός του κόσμος και μόνο η παρουσία σας το καθησυχάζει. Για αυτό, αν και η μισάνοιχτη πόρτα ή ένα μικρό φωτάκι αναμμένο αποτελούν, συνήθως, αποτελεσματικές λύσεις, δεν πρέπει να ξεχνάτε, ότι η αγωνία του, συνήθως, είναι βαθύτερη από ένα απλό φόβο για το σκοτάδι.
Για να κατανοήσετε τα εσωτερικά συναισθήματα, που το αναστατώνουν και το κάνουν να φοβάται, ότι του επιτίθενται τέρατα, αναρωτηθείτε για τις βασικότερες παιδικές αγωνίες και συζητήστε για αυτές με το παιδί σας:
- Ποιες είναι οι σχέσεις του με τον/τη δάσκαλο/α του; (Μια δασκάλα, πράγματι, μπορεί να είναι εξαιρετική παιδαγωγός για μερικά παιδιά, αλλά ο λόγος της να πληγώνει την ευαισθησία μερικών άλλων).
- Ποιος/α είναι ο φίλος/η του; Ποιος/α δεν είναι; Ποιος/α δεν είναι πια; Ο τρόμος για ένα βίαιο παιδί ή για μια παρέα, που έχει διαλέξει για θύμα της το παιδί σας, είναι πιο διαδεδομένος από όσο πιστεύουμε.
Συζητήστε όλα αυτά τα θέματα με τον επαναστάτη του ύπνου. Θα νιώσει, ότι προσπαθείτε να το καταλάβετε κι αυτό θα του προσφέρει τη μεγαλύτερη χαλάρωση.
Οι βραδινές απαιτήσεις.
Το παιδί σας γρήγορα θα πάψει να σας λέει, πως σας χρειάζεται, γιατί ξέρει, ότι θα προσπαθήσετε να το λογικέψετε. Θα επικαλεστεί μάλλον τη δίψα, την ανάγκη να πάει στην τουαλέτα, την επιθυμία να ακούσει ένα παραμύθι, να του δώσετε ένα ακόμα φιλάκι, να πάρει στο κρεβάτι τα γούνινα ζωάκια του... Γιατί αναζητάει λόγους πιο ικανούς να σας πείσουν να σηκωθείτε και να ξαναγυρίσετε κοντά του. Στην πραγματικότητα, θέλει μόνο εσάς!
Η σωστή ώρα για ύπνο.
Τα παιδιά δεν έχουν όλα τις ίδιες ανάγκες ύπνου, έστω κι αν, κατά μέσο όρο, πρέπει να συμπληρώνουν 10 ώρες ύπνου το εικοσιτετράωρο, στην ηλικία του δημοτικού. Για να μάθετε πόσες ώρες ύπνου χρειάζονται στο παιδί σας, σημειώστε την ώρα που ξυπνάει μόνο του το πρωί. Έτσι, θα μπορέσετε να συνάγετε τον αριθμό των ωρών ύπνου που του χρειάζονται και να ορίσετε την ώρα, κατά την οποία θα πηγαίνει για ύπνο, ανάλογα με την ώρα, που θα πρέπει να ξυπνήσει, για να πάει στο σχολείο.
Πως θα επιβάλλετε την ώρα του ύπνου;
Πολύ συχνά καταλήγουμε, αφού έχουμε πολλαπλασιάσει τις τελετουργίες και επαναλάβει για τέταρτη ή πέμπτη φορά πως είναι ώρα για ύπνο, να προσπαθούμε να κάνουμε το παιδί να υπακούσει με φωνές ή ακόμα και με το ξύλο. Σας συμβουλεύουμε ρητά να αποφεύγετε τις τιμωρίες. Δεν προσδίδουν τίποτε άλλο από το να μεγαλώνουν το άγχος του παιδιού. Το ιδανικό είναι να του πείτε, ότι πρέπει να ξαπλώσει ακόμα κι αν δεν κοιμηθεί: Δεν είναι υποχρεωμένο να κοιμηθεί, αλλά πρέπει να μείνει ξαπλωμένο στο κρεβάτι του. Επιτρέψτε του να ξεφυλλίσει ένα άλμπουμ ή να ακούσει ένα παραμύθι από κασέτα. Αλλά όταν έχει περάσει η ώρα του ύπνου, το παιδί δεν πρέπει να σηκωθεί, ούτε να έρθει να σας βρει. Όταν βαριέται το παιδί σιγά-σιγά χαλαρώνει, γαληνεύει κι έρχεται ο ύπνος. Μην πηγαίνετε και ξαναπηγαίνετε στο δωμάτιο του να δείτε αν κοιμήθηκε. Μπορείτε να σβήσετε το φως, όταν θα πάτε οι ίδιοι για ύπνο.
Προσοχή στα ξενύχτια του Σαββατοκύριακου.
Οι γονείς έχουν την τάση στις μέρες μας να επιτρέπουν στο παιδί να μένει ξύπνιο πιο αργά το βράδυ, όταν δεν έχει σχολείο την επόμενη. Έτσι, όμως, ο ρυθμός του εσωτερικού ρολογιού αναστατώνεται. Επειδή μπορεί να ξυπνήσει αργότερα, αυτό δε σημαίνει ότι είναι καλό να μεταθέτετε την ώρα του ύπνου του μία ή δύο ώρες αργότερα δύο φορές την εβδομάδα. Σας συμβουλεύουμε να οδηγείτε το παιδί για ύπνο την ίδια ώρα καθημερινά, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις. Αν υπάρχει ένα έργο ή μια εκπομπή στην τηλεόραση που σας φαίνονται ενδιαφέροντα, καλύτερα να τα γράψετε σε DVD, για να μπορέσει να τα δει το Σαββατοκύριακο, την ορισμένη ώρα.
Μάθετε του το ρόλο του πρώτου ύπνου.
Τις πρώτες ώρες του ύπνου (ή πάντως της ηρεμίας, στο κρεβάτι, στο δωμάτιο του) εκκρίνεται η ορμόνη, η οποία κάνει τα παιδιά να μεγαλώνουν, η αυξητική ορμόνη. Αν το εξηγήσετε στο παιδί σας, αυτό θα του δώσει ένα κίνητρο, για να πηγαίνει να κοιμάται νωρίς.
Μην βάζετε τον υπολογιστή στο δωμάτιο του.
Εσείς θα φαντάζεστε, ότι έτσι θα βλέπει εκπαιδευτικά CD-Rom, εκείνο όμως θα τον χρησιμοποιεί κυρίως για να παίξει βιντεοπαιχνίδια ή να μπαίνει κρυφά στο διαδίκτυο. Έτσι, προτιμήστε να εγκαταστήσετε τον υπολογιστή σε ένα κοινόχρηστο δωμάτιο.
Κι αν σας πει: "Κι εσείς, γιατί δεν πάτε για ύπνο την ίδια ώρα με εμένα;"
Αυτή είναι μια ανταγωνιστική ερώτηση, στην οποία δεν πρέπει να απαντήσετε με δικαιολογίες. Εξηγήστε του απλά, πως όταν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη, ο άνθρωπος έχει λιγότερη ανάγκη από ύπνο και ότι οι γονείς χρειάζονται λίγη ώρα να μείνουν οι δυο τους, ήρεμοι, το βράδυ. Μπορείτε να του πείτε ότι "είναι όπως όταν εσύ παίζεις στο δωμάτιο σου με έναν φίλο σου". Αυτή η διεκδίκηση ηρεμίας ισχύει και για τους χωρισμένου γονείς: επειδή κάποιος κοιμάται μόνο τους, αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχει την ανάγκη να διαβάσει ένα βιβλίο, να δει τηλεόραση, να τηλεφωνήσει σε φίλους...
Συμπερασματικά.
Κι αν όλα αυτά δεν λειτουργήσουν; Μπορεί να υπάρχουν μυστικές ανησυχίες που το παιδί δεν τολμάει να εκφράσει μπροστά σας, για να μην σας στενοχωρήσει. Μια συνάντηση με τον παιδίατρο ή με έναν ψυχολόγο μπορεί να το βοηθήσει να "απαλλαγεί από τις ανησυχίες του" και να κοιμάται καλύτερα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μπορεί να πάσχει από υπερκινητικότητα ή οι αϋπνίες του να είναι γενετικής προέλευσης. Οι περιπτώσεις αυτές χρειάζονται τη συμβουλή ενός ειδικού για τις διαταραχές του ύπνου....
Πηγή: Σειρά Ζω και μαθαίνω!
Η Λουίζα δεν θέλει να πάει για ύπνο
Εκδόσεις Λ. Παπαγιάννης & Φ. Καϊάφα
Τα παιδιά μας δεν κοιμούνται αρκετά