Ο βήχας δεν είναι ασθένεια. Είναι απλώς ένα σύμπτωμα και κυρίως ένας χρήσιμος φυσικός μηχανισμός άμυνας που φανερώνει ότι κάτι δεν πάει καλά στον οργανισμό. Μάθετε πως μπορείτε να διακρίνετε τους διαφορετικούς τύπους βήχα, τις αιτίες του, αλλά και πως θα βοηθήσετε αποτελεσματικά το παιδί.
Αφνίδιος και οξύς βήχας
Είναι ο βήχας που συνήθως αναγγέλει κρυολόγημα ή γρίπη και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 3 εβδομάδες. Αν συνεχιστεί για περισσότερες μέρες, τότε είναι πιθανόν να έχουν βρει πρόσφορο έδαφος και να έχουν αναπτυχθεί σοβαρότερες παθήσεις του αναπνευστικού, όπως βρογχίτιδα και πνευμονία. Ο επίμονος βήχας όμως μπορεί να κρύβει και άλλες ασθένειες όπως άσθμα, ιγμορίτιδα και αλλεργίες.
Πως θα το βοηθήσετε: Εάν ο βήχας οφείλεται σε κοινό κρυολόγημα (παράλληλα αρχίζει να τρέχει και η μυτούλα του), περιοριστείτε στην αποβολή των βλεννών. Όταν ο βήχας μοιράζεται μεν, αλλά συνεχίζει σποραδικά στη διάρκεια της νύχτας και διαρκεί ήδη πέντε μέρες στα παιδάκια κάτω του ενός έτους και πάνω από μια εβδομάδα στα μεγαλύτερα, χρειάζεται η συμβουλή του παιδίατρου.
Καταρροϊκός (με άφθονη βλέννα).
Η πιο πιθανή αιτία αυτού του βήχα είναι η βρογχίτιδα, η οποία γενικά οφείλεται σε ιούς και συνδέεται άμεσα με λοιμώξεις της τραχείας και της μύτης. Συνήθως, όλα αρχίζουν από ένα κρυολόγημα, μετά από δύο με τρεις μέρες εμφανίζεται ξερόβηχας και στη συνέχεια καταρροϊκός βήχας. Συχνά συνυπάρχει και πυρετός.
Πως θα το βοηθήσετε: Τα χλιαρά ροφήματα (χαμομήλι, τίλιο, φασκόμηλο) πάντα ωφελούν. Το ίδιο και ένα χλιαρό μπάνιο. Αν ο βήχας διαρκεί πάνω από 7 με 10 μέρες χωρίς να βελτιώνεται, είναι πιθανό ο παιδίατρος να χορηγήσει κάποιο σιρόπι. Επίσης, είναι σκόπιμο να ελέγξει το παιδί για ακροαστικά.
Βήχας σαν γάβγισμα.
Αυτός ο βήχας εκδηλώνεται ξαφνικά μέσα στη νύχτα και είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικός καθώς θυμίζει σκυλί που γαβγίζει και δίνει την εντύπωση πως διακόπτεται η αναπνοή του παιδιού. Συχνά προκαλείται από λαρυγγίτιδα (φλεγμονή του λάρυγγα και της τραχείας), η οποία οφείλεται σε ιό.
Πως θα το βοηθήσετε: Η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνετε είναι να ανοίξετε το παράθυρο για να μπει καθαρός αέρας, ώστε το παιδί να μπορέσει να αναπνεύσει καλύτερα. Αν η κατάσταση του δείχνει να βελτιώνεται, οδηγήστε το στο μπάνιο, κλείστε την πόρτα και ανοίξτε τη βρύση του ζεστού νερού μέχρι να γεμίσει ο χώρος υδρατμούς-θα του κάνουν καλό. Σημαντικό είναι επίσης να ελέγξετε αν το παιδί έχει πυρετό, γιατί συχνά η λαρυγγίτιδα κάνει μέτριο πυρετό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά θα πρέπει οπωσδήποτε να μεταφέρονται στο νοσοκομείο, επειδή υπάρχει κίνδυνος απόφραξης των αεραγωγών.
Παροξυσμικός βήχας
Το παιδί, στην προσπάθεια του να αναπνεύσει, αρχίζει να βήχει ασταμάτητα (5-10 φορές). Τα μάτια του κοκκινίζουν από την προσπάθεια και κάποιες φορές μπορεί να μελανιάσει και το πρόσωπο του. Παροξυσμικό βήχα προκαλεί ο κοκίτης, μια ασθένεια που οφείλεται σε μικρόβιο (για την οποία υπάρχει εμβόλιο που συμπεριλαμβάνεται στην ίδια ένεση με της διφθερίτιδας και του τετάνου). Ο κοκίτης συναντάται συνήθως σε πολύ μικρά παιδιά, αφού το εμβόλιο δεν τα καλύπτει επαρκώς, παρά μόνο μετά την τρίτη δόση. Ωστόσο, εάν το παιδί σας παρουσιάσει εντελώς ξαφνικά παροξυσμικό βήχα, τότε πρέπει να σκεφτείτε μήπως στραβοκατάπιε κάτι.
Πως θα το βοηθήσετε: Αν στραβοκατάπιε και δυσκολεύεται να αναπνεύσει κρατήστε το ανάποδα από τους αστραγάλους και χτυπήστε το αρκετές φορές στην πλάτη. Αν δεν δείτε αποτέλεσμα, γρήγορα στο νοσοκομείο.
Βήχας με σφύριγμα.
Παρουσιάζεται με ταυτόχρονη δυσκολία στην αναπνοή, κυρίως στην εκπνοή (δύσπνοια), βράσιμο στο στήθος, ενώ καθώς αναπνέει το παιδί ακούγεται ένας θόρυβος σαν σφύριγμα. Ο συγκεκριμένος βήχας συμβαίνει συνήθως σε ένα παιδί με άσθμα. Ο αέρας δυσκολεύεται να βγει από τα πνευμόνια του και δημιουργείται ο θόρυβος αυτός. Ο βήχας με συριγμό, εκτός από το άσθμα, μπορεί να παρουσιαστεί στα παιδιά με βρογχιολίτιδα, καθώς επίσης και σε παιδί με πνευμονία. Πολλές φορές πριν από την κρίση ή την εμφάνιση του άσθματος προηγούνται κάποια προειδοποιητικά σημάδια όπως πονοκέφαλος, φτερνίσματα, βάρος στο στομάχι. Στα νήπια, το άσθμα συνήθως εμφανίζεται με βήχα κατά το παιχνίδι, το κλάμα ή κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Πως θα το βοηθήσετε: Η πιο κατάλληλη στάση για να ξεπεραστεί η κρίση του βήχα είναι να το βάλετε να καθίσει με τους αγκώνες στα γόνατα ή καβαλικευτά σε μια καρέκλα με τους αγκώνες και τους βραχίονες ακουμπισμένους στην πλάτη της. Η αναπνευστική λειτουργία θα επανέλθει στα φυσιολογικά της επίπεδα πιο γρήγορα αν αναπνέει ήρεμα ή αν τη στιγμή της εκπνοής το πιέσετε ελαφρά στην κοιλιά (η εκπνοή πρέπει να γίνεται με το στόμα κλειστό). Αν δεν έχει γίνει ακόμη διάγνωση, πηγαίνετε το παιδί στο γιατρό το συντομότερο δυνατόν. Αν πρόκειται για άσθμα, αντιμετωπίζεται με βρογχοδιασταλτικά εισπνεόμενα φάρμακα, με βρογχοδιασταλτικά σιρόπια και με μασώμενα δισκία. Σε περίπτωση κρίσης, καλύτερα είναι να βοηθάτε πρώτα το παιδί να ηρεμήσει και μετά να του δίνετε το φάρμακο.
Βήχας (την ώρα που κοιμάται)
Είναι ένας έντονος ξερός βήχας. Εάν το παιδί είναι ήδη κρυωμένο, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχήσετε. Ο βήχας θα υποχωρήσει μαζί με το κρυολόγημα. Απλώς η συμφόρηση της μύτης και των ρινικών κόλπων του παιδιού ξηραίνει το λάρυγγα τη νύχτα και αυτό μπορεί να προκαλέσει κάποιον ερεθισμό. Όμως, αν ο βήχας εμφανίζεται τα βράδια χωρίς να συνυπάρχει κάποια ίωση, μπορεί να είναι σημάδι αλλεργίας. Για παράδειγμα, αν ο νυκτερινός βήχας παρουσιάζεται όταν κρατά αγκαλιά το χνουδωτό αρκουδάκι, μπορεί να πρόκειται για αλλεργία στη σκόνη ή όταν το σκεπάζετε με μια συγκεκριμένη μάλλινη κουβέρτα για αλλεργία στο μαλλί κλπ.
Πως θα το βοηθήσετε: Αν υποπτεύεσθε πρόβλημα αλλεργίας, παρακολουθήστε την κατάσταση και, αν επιβεβαιωθεί από το γιατρό πάρτε τα εξής μέτρα:
- Προτιμήστε λευκά είδη από συνθετικά υλικά.
- Καταργήστε τα χοντρά χαλιά και τις μάλλινες φλοκάτες.
- Εξαφανίστε τα χνουδωτά παιχνίδια και οποιοδήποτε παιχνίδι από μαλλί.
- Διατηρείτε το παιδικό δωμάτιο δροσερό και ξηρό (η υπερβολική ζέστη αποξηραίνει τους βλεννογόνους και ευνοεί τις αναπνευστικές αλλεργίες).
- Αερίζετε καθημερινά τα σεντόνια και τα σκεπάσματα και μη στρώνετε το κρεβάτι αμέσως μετά το ξύπνημα.
Χρειάζεται επειγόντως ο γιατρός όταν ο βήχας του παιδιού:
- Επιμένει ή συνοδεύεται και από φλέγματα, ατονία και πυρετό.
- Ξαφνικά χειροτερεύει.
- Εμφανίζεται έντονα κάθε συγκεκριμένη εποχή του χρόνου και συνοδεύεται από απόχρεμψη ή όχι.
- Προκαλεί πόνο θωρακικό, κοιλιακό ή βαθούλωματα στο θώρακα (ανάμεσα σε δύο πλευρά, πάνω και κάτω από το στέρνο).
- Συνοδεύεται από συριγμό, δύσπνοια, εμετό ή απώλεια ούρων.
- Εμποδίζει ή σταματά την αναπνοή για περισσότερο από 15 δευτερόλεπτα.
Πόσο σοβαρός είναι αυτός ο βήχας;