Διάγνωση: Επιληψία

Η επιληψία είναι μια σοβαρή ασθένεια, για την οποία υπάρχει άγνοια και θεωρείται από πολλούς ένα ταμπού. Καλό θα ήταν να γνωρίζετε τι ακριβώς είναι, πως γίνεται η διάγνωση και τις θεραπείες δίνονται, σε μικρούς και μεγάλους ασθενείς.





Τι είναι η επιληψία;

Η λέξη "επιληψία" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την Ιπποκράτη (460-357 π.Χ.) και σημαίνει την αιφνίδια κατάληψη.

Η ιδέα ότι ο επιληπτικός καταλαμβάνεται από υπερφυσικές θεϊκές ή δαιμόνιες δυνάμεις, έκανε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η επιληπτική κρίση ήταν ένας κακός οιωνός. Έτσι, η επιληπτική κρίση εμφανιζόμενη σαν προσωποποίηση του κακού, ενέπνευσε ορισμένες θρησκευτικές κινήσεις και σε άλλες περιπτώσεις, επειδή έχει στοιχεία δύναμης και φαντασίας, θεωρήθηκε ένδειξη εξουσίας (πχ Ναπολέων) και δημιουργικής ικανότητας (πχ Ντοστογιέφσκι, Μπετόβεν).

Σήμερα γνωρίζουμε ότι επιληψία ειναι η τάση που έχουν ορισμένα άτομα να παρουσιάζουν σπασμούς ή κρίσεις ή επεισόδια. Στον κόσμο υπάρχουν περίπου 50 εκατομμύρια άτομα με επιληψία (40 εκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες και 10 εκατομμύρια στις αναπτυγμένες χώρες). Δεν είναι νοητική ασθένεια και στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται επιτυχώς με φάρμακα.

Το κενό θεραπείας στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι 80%. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 100.000 άτομα με επιληψία.

Οι επιληπτικές κρίσεις, είναι αποτέλεσμα ξαφνικών συνήθως σύντομων διαδοχικών βιοηλεκτρικών εκκενώσεων μιας ομάδας εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνων) που προκαλούν διάφορες αφαιρέσεις, κινήσεις, συσπάσεις, συμπεριφορές, αισθήσεις και συγκινήσεις. Εκφορτίσεις που αφορούν ένα συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου εκδηλώνονται σε ένα τμήμα του σώματος μας με εστιακές κρίσεις/φαινόμενα και χαρακτηρίζουν τις εστιακές επιληψίες. Εκφορτίσεις που διεγείρουν ταυτόχρονα όλο τον εγκέφαλο είναι γενικευμένες από την αρχή και χαρακτηρίζουν τις γενικευμένες επιληψίες.

Το επιληπτικό σύνδρομο, ο συνδυασμός κλινικών και ηλεκτροεγκεφαλογραφικών δεδομένων που μαζί με το αιτιολογικό υπόστρωμα και την ηλικία αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα.

Έτσι με την αναγνώριση ενός συνδρόμου γνωρίζουμε: την αιτιολογία, την κατάλληλη θεραπεία, την πρόγνωση και την ύπαρξη ή όχι κατάλληλου υλικού για γενετικές μελέτες.

Υπάρχουν πολλά είδη εστιακών και γενικευμένων επιληψιών, επιληπτικών συνδρόμων ή σπασμών. Άλλα σύνδρομα είναι ιδιοπαθή (υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, δεν υπάρχει αιτία), άλλα είναι ιδιοπαθή και καλοήθη (φεύγουν με την πάροδο του χρόνου), άλλα είναι συμπτωματικά (ανευρίσκεται αιτία) ή πιθανόν συμπτωματικά.



Διάγνωση.

Η ποικιλομορφία έκφρασης των επιληψιών χρειάζεται να αξιολογηθεί και να ταξινομηθεί σωστά πριν την έναρξη οποιασδήποτε θεραπείας. Η σωστή ταξινόμηση γίνεται με τη βοήθεια λεπτομερών βιντεοπολυγραφικών ηλεκτροεγκεφαλογραφημάτων και βοηθάει στη σωστότερη θεραπεία και πρόγνωση καθώς και στην επιλογή υλικού για γενετικές μελέτες.

Η πρόγνωση των επιληψιών στα παιδιά είναι καλή, μια που το 80% τελικά θα απαλλαγεί από τις κρίσεις. Βασικός στόχος των επιληπτολόγων είναι η αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ατόμων με επιληψία, με την ανακάλυψη αποτελεσματικών αντιεπιληπτικών φαρμάκων-ΑΕΦ-με λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες, ιδίως όσον αφορά στις γνωστές λειτουργίες. Παρ' όλα αυτά, ένα ποσοστό μικρότερο του 15% αυτών που θα πάρουν χρόνια φαρμακευτική αγωγή, παρουσιάζει ανθεκτικές στη θεραπεία κρίσεις και μπορεί να ωφεληθεί από τη χειρουργική επέμβαση.



Θεραπεία.

Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα είναι αποδεδειγμένα η αποτελεσματικότερη θεραπεία για τον έλεγχο των κρίσεων. Για την καλύτερη επιτυχία χρειάζεται η λήψη του σωστού φαρμάκου και στη σωστή δόση. Εάν παρόλα αυτά οι κρίσεις δεν ελέγχονται, η εκ νέου παραπομπή σε κέντρο επιληψίας ειναι απαραίτητη για την ανακάλυψη των αιτιών της αποτυχίας που μπορεί να απαιτήσουν και χειρουργική επέμβαση.



Τα συνηθέστερα αίτια είναι:

• Η μη συμμόρφωση στη θεραπεία.


• Η μη λήψη των φαρμάκων λόγω παρενεργειών.


• Η θεραπεία να είναι ακατάλληλη για το είδος των κρίσεων.


• Η λάθος διάγνωση.

Η μέση αναλογία της ενεργού επιληψίας (δηλ. συνεχιζόμενες επιληπτικές κρίσεις και ανάγκη θεραπείας) είναι περίπου 7 ανά 1000 άτομα του γενικού πληθυσμού. Έτσι, 40-45 εκατομμύρια άτομα στον κόσμο έχουν επιληψία σε οποιαδήποτε δοθείσα στιγμή (35 εκ. στις αναπτυσσόμενες χώρες, 10 εκ. στις αναπτυγμένες χώρες). Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 100.000 άτομα με επιληψία. Το 80% των ατόμων με επιληψία στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν λαμβάνει καμία αντιεπιληπτική αγωγή. Οποιαδήποτε και αν είναι η αιτία, η πραγματικότητα παραμένει η ίδια: ο κίνδυνος τραυματισμού και του ξαφνικού απροσδόκητου θανάτου από τις κρίσεις είναι υψηλός.

Ο κίνδυνος τραυματισμού εξαρτάται από το είδος της κρίσης και αφορά κυρίως τις κρίσεις εκείνες κατά τις οποίες παρουσιάζεται απώλεια των αισθήσεων χωρίς προειδοποίηση και πτώση στο έδαφος με ή χωρίς σπασμούς. Ο κίνδυνος του ξαφνικού απροσδόκητου θανάτου ποικίλλει. Παράγοντες αυξημένου κινδύνου είναι: νεαροί ενήλικες, γενικευμένες τονικοκλονικές κρίσεις, νυκτερινές κρίσεις, απότομες και γρήγορες αλλαγές των φαρμάκων και οι αρρύθμιστες κρίσεις. Ο κίνδυνος στα άτομα υψηλού κινδύνου είναι 1:100, ενώ στο γενικό πληθυσμό 1:1000 (παρόμοιος του κινδύνου από 10 τσιγάρα ημερησίως). Ξαφνικοί θάνατοι σε παιδιά κάτω των 16 ετών συμβαίνουν σπάνια, κυρίως σε παιδιά που έχουν και άλλα νευρολογικά ελλείματα.



Τι πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα με επιληψία.

• Να ακολουθούν τη θεραπεία σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.


• Να αναφέρουν στον γιατρό τυχόν παρενέργειες από τα φάρμακα.


• Να μη διακόπτουν απότομα τα αντιεπιληπτικά φάρμακα.


• Να ζουν φυσιολογική ζωή. Ανάλογα με τον έλεγχο αλλά και το είδος των κρίσεων μπορεί να υπάρχουν ειδικοί περιορισμοί.

Τι πρέπει να αποφεύγουν τα άτομα με επιληψία.

• Να κάνουν μπάνιο με κλειστή πόρτα.


• Να κολυμπούν μόνοι τους.


• Να οδηγούν αυτοκίνητο εάν δεν έχουν ρυθμιστεί απόλυτα οι κρίσεις τους.


• Να αποφεύγουν ορισμένες δραστηριότητες (πχ υποβρύχιο ψάρεμα) και επαγγέλματα (πχ οικοδόμος, οδηγός λεωφορείου, αεροπόρος).

Πρώτες βοήθειες.

Τι πρέπει να ξέρουμε όλοι μας όταν δούμε ένα άτομο να κάνει μια επιληπτική κρίση με σπασμούς:

• Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας, να καθησυχάσουμε όσους βρίσκονται κοντά και αφήσουμε την κρίση να εξελιχθεί χωρίς να προσπαθήσουμε να τη σταματήσουμε.


• Να χρονομετρήσουμε την κρίση.


• Να απομακρύνουμε αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραύματα. Να χαλαρώσουμε τα ρούχα, να βγάλουμε τα γυαλιά ή την οδοντοστοιχία, αν φοράει.


• Να βάλουμε κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι ή ένα σακάκι.


• Να γυρίσουμε  (μετά την κρίση) τον ασθενή σε πλάγια θέση για να μην καταπιεί ενδεχόμενα εμέσματα.


• Να παραμείνουμε για 15-20 λεπτά της ώρας και να ελέγξουμε την αναπνοή και το χρώμα του.


• Να προσφερθούμε να καλέσουμε ένα ταξί, συγγενή ή φίλο για να βοηθήσουν το άτομο να πάει σπίτι αν φαίνεται μπερδεμένο ή αν δεν μπορεί να πάει σπίτι μόνος του.


• Να δειξουμε κατανόηση μετά την κρίση.


• Δεν χρειάζεται να καλέσουμε για ασθενοφόρο εκτός εάν το άτομο έχει τραυματιστεί, η κύρια κρίση διαρκεί πάνω από 5 λεπτά ή εάν η κρίση επαναληφθεί ή εάν υπάρχει πρόβλημα με την αναπνοή του.


• Η αναπνοή σχεδόν πάντα επανέρχεται αυτόματα μετά από μια κρίση. Αν ο ασθενής δεν αναπνέει, αυτό σηματοδοτεί επιπλοκή της κρίσης. Το βλέπουμε όταν υπάρχει έλλειψη δυνατότητας αναπνοής, καρδιακή προσβολή ή χτύπημα στον λαιμό. Σε αυτές τις ασυνήθιστες περιστάσεις πρέπει να αρχίσει αμέσως CPR (καρδιοαναπνευστική ανάνηψη). Αν υπάρχουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις ή μια κρίση διαρκέσει πάνω από 5 λεπτά, το άτομο πρέπει να έχει άμεση ιατρική βοήθεια. Επαναλαμβανόμενες ή παρατεταμένης διάρκεις κρίση μπορεί να είναι status epilepticus (κρίσεις που δεν σταματούν), που απαιτεί επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Τι δεν πρέπει να κάνουμε.

• Να μετακινήσουμε το άτομο, εκτός αν κινδυνεύει.


• Να περιορίσουμε τις κινήσεις.


• Να προσπαθήσουμε να ανοίξουμε το στόμα.


• Να προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποιο αντικείμενο στο στόμα.


• Να του δώσουμε κάτι να πιει.


• Να προσπαθήσουμε να κάνουμε τεχνητή αναπνοή εκτός από την σπάνια περίπτωση που ο ασθενής δεν αναπνέει μετά την κρίση.

Πηγή: περιοδικό "Όλα για το παιδί"

Posted in ασθένεια, ενήλικοι, παιδί