Κατανοώντας τις ζωγραφιές των παιδιών

Το ιχνογράφημα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία έκφρασης για τα παιδιά, ειδικά για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Κι αυτό γιατί ζωγραφίζοντας, τα μικρά παιδιά αποτυπώνουν στο χαρτί τον ψυχικό τους κόσμο, τις σκέψεις τους, την προσωπικότητά τους. Μελετώντας, λοιπόν, ένα παιδικό ιχνογράφημα μπορούμε να πάρουμε στοιχεία της νοητικής και συναισθηματικής κατάστασης του παιδιού. Μπορούμε, για παράδειγμα, να δούμε τις σχέσεις του παιδιού με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του, τη γνώμη του για τη δασκάλα τους, τις σχέσεις του με τους συνομηλίκους του. Η χρησιμότητα του παιδικού ιχνογραφήματος αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι πολλές μέθοδοι ψυχοθεραπείας και tests νοημοσύνης στηρίζονται στο παιδικό ιχνογράφημα.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας λατρεύουν να ζωγραφίζουν χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους. Τα απασχολεί λιγότερο η ακριβής αντιγραφή αντικειμένων και μορφών και επιδιώκουν περισσότερο να ζωγραφίζουν όσα φαντάζονται. Η φανταστική σκέψη άλλωστε είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της προσχολικής ηλικίας. Πολύ συχνά, παρατηρώντας μια ζωγραφιά παιδιού προσχολικής ηλικίας, αδυνατούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς έχει ζωγραφίσει. Εκείνο όμως, είναι σε θέση να μας περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια τη ζωγραφιά του. Έτσι, ενώ ο ενήλικας βλέπει κύκλους, γραμμές και ατελή σχήματα στη ζωγραφιά του παιδιού , το παιδί από την πλευρά του, δηλώνει περήφανα πως έχει ζωγραφίσει κάστρα, πειρατές και θάλασσες!



Καθώς το παιδί μεγαλώνει, οι νοητικές του ικανότητες οργανώνονται και εξελίσσονται, οι εμπειρίες του μεγαλώνουν και οι σχέσεις του με το περιβάλλον γίνονται πιο συγκεκριμένες. Αυτές οι αλλαγές είναι εμφανείς και στις ζωγραφιές του παιδιού μέσα από τις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε τον εσωτερικό του κόσμο και να κατανοήσουμε, έστω και λίγο, την πολυπλοκότητα της παιδικής ηλικίας.

Το παιδί ξεκινάει τα ιχνογραφήματα από τη στιγμή που μπορεί να κρατήσει με τα δάχτυλά του ένα μολύβι, έναν μαρκαδόρο ή μια μπογιά. Τότε, το παιδί απλά μουντζουρώνει ένα χαρτί ή μια επιφάνεια όπως ο τοίχος, το τραπέζι, το πάτωμα. Χαράζει γραμμές μπερδεμένες που δεν οδηγούν κάπου συγκεκριμένα και δεν έχουν κανένα νόημα.

• Από την ηλικία των δύο ετών, το παιδί μέσω του ιχνογραφήματός του, αναπαριστά και συμβολίζει κάποιο πράγμα ή πρόσωπο ή ζώο που είδε στο παρελθόν του. Έτσι, μπορεί να σχεδιάσει μια γραμμή και να δηλώσει ότι ζωγράφισε τη θάλασσα.

• Από την ηλικία των 4 ετών, η ικανότητα του παιδιού να ζωγραφίζει βελτιώνεται σημαντικά. Το παιδί μπορεί πλέον να σχηματίσει μια στοιχειώδη ανθρώπινη φιγούρα που αποτελείται από έναν κύκλο για κεφάλι, γραμμές για χέρια και για πόδια και συνήθως έναν μεγαλύτερο κύκλο για σώμα. Συχνά, οι ανθρώπινες φιγούρες συμβολίζουν τα μέλη της οικογένειας του παιδιού, καθώς και άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντός του. Η προβολή της προσωπικότητάς του και του ψυχισμού του είναι πλέον εμφανής.

• Από την ηλικία των 6-7 ετών το παιδικό ιχνογράφημα εμπλουτίζεται, αποκτά περισσότερα χρώματα και κίνηση και απεικονίζει με μεγαλύτερη πιστότητα την πραγματικότητα. Τα σχήματα είναι ξεκάθαρα, οι γραμμές συγκεκριμένες, οι ανθρώπινες φιγούρες είναι ντυμένες, κρατούν αντικείμενα και έχουν συναισθήματα.



Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι με την έννοια «παιδικό ιχνογράφημα» εννοούμε το αυθόρμητο παιδικό σχέδιο και όχι τη ζωγραφιά με κάποιο θέμα όπως για παράδειγμα «Το καλοκαίρι», «Το δάσος» κλπ. Σημαντική είναι η στήριξη των γονιών στην κάθε απόπειρα του παιδιού τους να ζωγραφίσει. Κάποιες συμβουλές στους γονείς με μικρά παιδιά είναι οι ακόλουθες:

• Δώστε στο παιδί σας πολλά χρώματα και χαρτιά για να ζωγραφίσει. Όσο πιο μεγάλο είναι το χαρτί, τόσο μεγαλύτερη είναι η ελευθερία που του δίνετε να δημιουργήσει.

• Είναι καλύτερα για το παιδί να ζωγραφίζει με ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ και νερομπογιές γιατί έτσι μπορεί και πειραματίζεται περισσότερο με τα χρώματα δημιουργώντας περισσότερους συνδυασμούς χρωμάτων και σχημάτων.

• Μην επεμβαίνετε στις ζωγραφιές των παιδιών σας όταν εκείνα δημιουργούν.

• Ζητήστε διευκρινίσεις όταν σας χαρίζει μια ζωγραφιά το παιδί σας. Ρωτήστε με πραγματικό ενδιαφέρον το παιδί σας να σας πει τι ακριβώς έχει ζωγραφίσει. Με τον τρόπο αυτό βοηθάτε το παιδί σας να εκφραστεί λεκτικά μέσα από τις ζωγραφιές του.

• Επιβραβεύστε το παιδί σας σε κάθε προσπάθειά του να ζωγραφίσει και να δημιουργήσει.

• «Διαβάστε» τις ζωγραφιές των παιδιών σας. Είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουν οι γονείς τις ζωγραφιές των παιδιών τους με την ίδια σοβαρότητα που δείχνουν τα παιδιά τους όταν ζωγραφίζουν. Παρατηρήστε σε ποιο σημείο τοποθετεί το παιδί σας το κάθε μέλος της οικογένειά του, καθώς και πώς το απεικονίζει.

Επιπλέον, υπάρχουν κάποια στοιχεία των παιδικών ιχνογραφημάτων που είναι καλό να έχουν υπόψη τους οι γονείς των μικρών παιδιών ώστε να ζητήσουν βοήθεια αν τα εντοπίσουν στις ζωγραφιές των παιδιών τους:

1. Το παιδί επιμένει στη χρήση σκούρων χρωμάτων για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

2. Οι ζωγραφιές του χαρακτηρίζονται από φτωχά σχέδια που δεν αντιστοιχούν στο ηλικιακό επίπεδο του παιδιού.

3. Οι ζωγραφιές του παιδιού χαρακτηρίζονται από απουσία ποικιλίας μοτίβων και επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

4. Το παιδί επιμένει να σκίζει ή να τσαλακώνει τη ζωγραφιά του αμέσως αφότου την ολοκληρώσει.

Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν κανόνες στην παιδική ζωγραφική. Οι δημιουργίες των παιδιών είναι ελεύθερες και δεν ανήκουν σε καθιερωμένα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά πλαίσια. Προκύπτουν μέσα από τον ψυχικό κόσμο των παιδιών και αποτελούν μέσα έκφρασης των συναισθημάτων τους. Το παιδί ζωγραφίζοντας εκφράζει τη χαρά του, τη λύπη του, τις σχέσεις του με την οικογένειά του και το περιβάλλον του. Στα πλαίσια αυτά εκπαιδευτικοί και γονείς καλούνται να σεβαστούν το δικαίωμα της έκφρασης του παιδιού, να στηρίξουν την εικαστική του έκφραση και να του δίνουν διαρκώς ευκαιρίες να καλλιεργεί και να χρησιμοποιεί τη φαντασία του.



Πηγή: www.mammycool.gr

Posted in γονείς, παιδιά