Αν ψάχνετε χους λόγους που κρύβονται πίσω από την κακή συμπεριφορά του παιδιού σας, τότε πρέπει να ξέρετε ότι η εξήγηση συνήθως είναι απλή.
Επιστημονική επιμέλεια: Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος
«Όπως όλα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έτσι κι ο γιος μου σε ηλικία τριών ετών ήταν ατίθασος. Ακόμη και τότε όμως ήταν τόσο αξιολάτρευτος που μου ήταν αδύνατο να του επιβάλλω την απαιτούμενη πειθαρχία. Αντιδρούσε, μετά έσκαγε ένα πονηρό χαμόγελο, το οποίο με έκανε να γελάω και να τον συγχωρώ. Ο σύζυγος μου κι εγώ τον αφήναμε να ξεφεύγει χωρίς να τιμωρείται, όπως θα έπρεπε. Και πολλές φορές υποκύπταμε στις απαιτήσεις του Λαυρέντη επειδή ήμαστε πολύ κουρασμένοι για να υποστούμε τα παράπονα ή τα κλάματα που έμπηγε, μόλις του λέγαμε όχι. Το αποτέλεσμα; Η πειθαρχία του παιδιού μας έγινε ο μεγάλος εφιάλτης μας! Πώς λοιπόν να έβαζα ένα τέλος σε αυτή την τρέλα; Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν ότι έπρεπε να θέσω κανόνες και μετά να τους τηρήσω με κάθε τρόπο, ό,τι κι αν συνέβαινε. Όποτε δεν τους ακολουθούσα, έπρεπε να υποστώ τις συνέπειες.»
Εάν το παιδί μπορεί να σας κάνει να αλλάξετε γνώμη, τότε θα αγνοεί συνεχώς τους κανόνες σας. Προσπαθήστε να εφαρμόσετε τις παρακάτω στρατηγικές για να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά τα συνηθισμένα προβλήματα συμπεριφοράς.
Το παιδί μου... δέρνει!
Δίνει ξύλο; Στην πραγματικότητα είναι μια φυσιολογική φάση που περνάνε τα παιδιά στα πλαίσια της ανάπτυξης τους (όταν αρχίζουν να περπατάνε) και συνήθως ξεκινά στην ηλικία των 2 ετών περίπου. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αγνοήσετε τις επιθετικές πράξεις του παιδιού σας. Πρέπει να διδάξετε στα μικρά παιδιά ότι είναι κακό να χτυπάνε τους άλλους. Βοηθήστε τα να ελέγχουν τις ορμές τους. Πολλές φορές ο λόγος που το παιδί καταφεύγει στο να χτυπήσει τα άλλα παιδάκια είναι επειδή δεν έχει αναπτύξει ακόμα καλές γλωσσικές ικανότητες. Έτσι, μην μπορώντας να εκφράσει με λόγια αυτό που θέλει, καταφεύγει σε «έργα» και χειροδικεί.
Όταν λέτε σε ένα παιδί «αν χτυπήσεις το παιδάκι ξανά, θα φύγουμε!», του δίνετε την άδεια να το επαναλάβει πριν μπλέξει σε μπελάδες. Στο μυαλό του παιδιού σας, το να του λέτε κάτι τέτοιο του δίνει το «πράσινο φως» και δεν είναι αυτό το μήνυμα που θέλετε να του περάσετε. Όταν χτυπήσει κάποιο άλλο παιδάκι ή εσάς, τραβήξτε το αμέσως και πείτε του: «Δεν χτυπάμε, γιατί πονάει.» Το να του επαναλαμβάνετε τον κανόνα σας και να του τον εξηγείτε, θα το βοηθήσει να καταλάβει γιατί θα πρέπει να τον τηρήσει. Στη συνέχεια, του λέτε «αν θέλεις κάτι, πες το με λόγια». Αν το παιδί δεν έχει αρκετά καλές λεκτικές ικανότητες, του δίνουμε εμείς έτοιμη τη φράση, όπως για παράδειγμα το παροτρύνουμε να πει «δώσε μου σε παρακαλώ το κουβαδάκι σου», υποδεικνύοντας έτσι τη σωστή συμπεριφορά. Στη συνέχεια απομακρύνετε το από το χώρο. Αν είσαστε στον παιδότοπο, φύγετε αμέσως. Αν πάλι-είσαστε στο σπίτι, βάλτε τον μπόμπιρα σας τιμωρία για ένα-δύο λεπτά. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι με το να χτυπάει δεν κερδίζει τίποτα. Αν χτυπήσει ένα παιδάκι που παίζουν μαζί, επειδή θέλουν και τα δύο το ίδιο παιχνίδι, πάρτε το μακριά του. Θα αρχίσει να καταλαβαίνει ότι με το να χρησιμοποιεί το λόγο έχει καλύτερα αποτελέσματα.
• Συμπέρασμα: Εξηγήστε στο παιδί πώς να λύσει το «πρόβλημα» με λόγια και δώστε του ένα λεκτικό μοντέλο για να το ακολουθήσει.
Γκρινιάζει αφόρητα!
Γιατί το κάνουν τα παιδιά; Διότι πιάνει! Η γκρίνια σπάει τα νεύρα των γονιών και γι' αυτό το λόγο έχουν την τάση να υποκύπτουν μάλλον εύκολα.
Παραδεχτείτε το. Τα παιδιά μερικές φορές αναγκάζονται να γκρινιάζουν για να κερδίσουν την προσοχή σας. Όταν σας ζητήσει κάτι με ήρεμο τόνο, μπορεί να μην του δώσετε σημασία. Μην του λέτε αυτομάτως όχι. Σκεφτείτε αν υπάρχει σοβαρός λόγος να του αρνηθείτε αυτό που σας ζητάει. Σε περίπτωση που υπάρχει, εξηγήστε του κι έτσι το παιδί σας θα καταλάβει ότι το εννοείτε. Μάλλον δεν θα είναι ευχαριστημένο, όμως θα πάψει να γκρινιάζει.
Αν όμως δεν δώσετε σημασία στο ήπια διατυπωμένο αίτημα του, τότε αυτή... η εκνευριστική φωνή είναι - πώς να το κάνουμε - αποτελεσματική! Σας αναγκάζει να γυρίσετε προς το μέρος του και να ακούσετε αυτό που θέλει να σας πει. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να του πείτε απλά: «Δεν ακούω γκρινιάρικες φωνές. Αν μου μιλήσεις με γλυκιά φωνή, θα σου δώσω αυτό που θέλεις.» Μετά κρατήστε την υπόσχεση σας.
• Συμπέρασμα: Να ακούτε με προσοχή όταν σας ζητάει κάτι το παιδί σας.
Οργίζεται με to παραμικρό!
Τα αρκετά μικρά παιδιά, που δεν είναι σε θέση ακόμη να μιλήσουν καλά, όσο περισσότερο θυμώνουν, φοβούνται ή απελπίζονται τόσο περισσότερο ξεσπάνε σε κλάματα, σε στριγκλιές και σε καμώματα. Όμως και τα μεγαλύτερα παιδιά προσχολικής ηλικίας καταφεύγουν σε αυτή τη συμπεριφορά, όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν.
Ίσως να φωνάξετε, να αρπάξετε το παιδί σας από το χέρι ή ακόμα και να του δώσετε και καμιά στον ποπό. Αντί να κάνετε τα παραπάνω, παραμείνετε απαθείς -για ό,τι και να συμβεί - όσο το δυνατόν γίνεται.
Θυμώνει για κάτι που δεν του δώσατε; Μπορείτε να του πείτε: «Ξέρω πως θέλεις να φας το μπισκότο και ξέρω πως είσαι θυμωμένος. Όμως θα φάμε το βραδινό πολύ σύντομα και δεν τρώμε γλυκά πριν το γεύμα. Μπορείς όμως να το φας μετά ως επιδόρπιο.» Με το να φέρεστε στο παιδί σας με αυτό τον τρόπο, θα καταλάβει τα αισθήματα του κι έτσι θα αποκτήσει την αίσθηση tou ελέγχου. Είναι εξίσου σημαντικό να δίνετε στο παιδί την επιλογή ανάμεσα σε δύο πράγματα που εσείς έχετε προεπιλέξει κι εγκρίνει. Με αυτό τον τρόπο το παιδί δεν έχει την αίσθηση ότι του επιβάλλεστε και αισθάνεται ότι παίρνει τις δικές του αποφάσεις κι αποκτά την αυτονομία του.
• Συμπέρασμα: Μη θυμώνετε όταν το παιδί σας είναι θυμωμένο. Το μαθαίνετε να κάνει ακριβώς το ίδιο.
Δεν θέλει να πάει για ύπνο
Τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο κρεβάτι όταν τους το ζητάτε, επειδή προτιμούν να συνεχίσουν το παιχνίδι τους ή να μείνουν μαζί σας. Γι* αυτό το λόγο, εφαρμόστε ένα καθημερινό τελετουργικό. Βάζετε τα παιδιά για ύπνο πάντα την ίδια ώρα, π.χ. στις 7. Εκείνα βάζουν τις πυτζάμες τους και διαβάζετε μαζί ένα βιβλίο. Να συμπεριλάβετε όλες τις ανάγκες του παιδιού σας στο τελετουργικό, όπως μια τελευταία βόλτα στο γιο-γιο, μια αγκαλιά για καληνύχτα. Μετά, απλά αντιμετωπίστε τα καμώματα - είναι προσωρινά. Για να βοηθήσετε το μικρό σας να αισθανθεί ότι έχει το μερικό έλεγχο της κατάστασης, αφήστε το να διαλέξει ποιες πυτζάμες θέλει να φορέσει ή ποια ιστορία θέλει να διαβάσετε. Τέλος, φροντίστε να πηγαίνει το παιδί σας για ύπνο αρκετά νωρίς. Από τη στιγμή που θα είναι εξουθενωμένο, θα γίνει δύστροπο, θα του φταίνε όλα και δεν θα μπορεί να αποκοιμηθεί
• Συμπέρασμα: Οι καβγάδες που γίνονται για τον ύπνο συνήθως συμβαίνουν όταν εσείς δεν βάζετε όρια στα παιδιά σας.
Αντιδρά προκλητικά
Γύρω στην ηλικία των 2 ή 3 ετών, ο μέχρι πριν λίγο γλυκύτατος άγγελος σας μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα πεισματάρικο, πάρα πολύ αυθάδικο παιδί, το οποίο αρνείται να ακούσει ή να ακολουθήσει τα λόγια σας. Η πιο αγαπημένη του λέξη; «Όχι!» Τι συμβαίνει; Σε αυτή την ηλικία περίπου, τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν ότι έχουν το μερικό έλεγχο στο περιβάλλον τους και προσπαθούν να γίνουν πιο ανεξάρτητα.0 χειρότερος τρόπος να χειριστείτε την προκλητικότητα του παιδιού σας είναι να το μαλώσετε ή να του κάνετε κήρυγμα. Μην το βομβαρδίσετε με λόγια. Να είστε απλά σταθεροί και ξεκάθαροι. Αρνηθείτε να μαλώσετε μαζί του. Να ξέρετε ότι υπάρχουν στιγμές που ίσως να μη θέλει να κάνει κάτι, όπως για παράδειγμα να μαζέψει τα παιχνίδια του, κι ότι τα αισθήματα του είναι σεβαστά και κατανοητά, αλλά να επιμείνετε ότι παρ' όλα αυτά πρέπει να το κάνει. Πείτε απλά: «Ας αρχίσουμε. Ξέρω ότι μπορείς να τα καταφέρεις μια χαρά.» Μετά πάρτε το από το χέρι και βοηθήστε το να μαζέψει τα παιχνίδια του.
• Συμπέρασμα: Μην κάνετε το λάθος να συμπεριφέρεστε στα παιδιά σαν να είναι ενήλικες.
Do's and don't's
Τι να κάνετε
• Να επιδοκιμάζετε τη σωστή συμπεριφορά του πολύ πιο συχνά απ' όσο του υπαγορεύετε κανόνες υπακοής. Δίνοντας το παράδειγμα, θα βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει πώς περιμένετε από αυτό να συμπεριφέρεται.
• Να μιλήσετε για τις απαιτήσεις σας κάποια ήρεμη κι ήσυχη στιγμή. Όταν οι φωνές είναι υψωμένες, τα παιδιά ταράζονται και δεν αφομοιώνουν αυτά που λένε οι γονείς.
Τι να μην κάνετε
• Να περιμένετε πολύ καιρό για να διορθώσετε την άσχημη συμπεριφορά. Όσο περισσότερο περιμένετε τη στιγμή που θα φερθεί το παιδί άσχημα, τόσο πιο δύσκολο είναι γι' αυτό να μάθει να μη φέρετε έτσι.
• Την ώρα της κακής συμπεριφοράς του παιδιού να του «βγάζετε λόγο» και να δίνετε χιλιάδες εξηγήσεις. Εφαρμόστε αποφασιστικά τον κανόνα που έχετε θέσει από πριν, θυμίζοντας τον ταυτόχρονα στο παιδί.
Bad Bad Bad