Πως αναγνωρίζουμε ένα παιδί με χαμηλή αυτοπεποίθηση;
Συνήθως αποφεύγει την ανάληψη ευθυνών από φόβο μήπως αποτύχει.
Έχει δυσκολία στην κοινωνική ένταξη και συχνά αποζητά τη μοναξιά.
Ανησυχεί πολύ μήπως ενοχλεί τους άλλους.
Κοκκινίζει ή αντιδρά αρνητικά στις φιλοφρονήσεις που του γίνονται.
Αποφεύγει τις προκλήσεις, ακόμη κι εκείνες που θεωρούνται ανώδυνες.
Εκδηλώνει αναπάντεχη και πολλές φορές εκρηκτική συμπεριφορά.
Είναι υποχωρητικό, συνήθως δεν αντιμιλά στους γονείς του και δεν διαπληκτίζεται με τους συνομηλίκους του.
Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για το παιδί;
Επικοινωνήστε μαζί του με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον. Δείξτε του πως η κουβέντα μαζί του είναι για εσάς χαρά και όχι αγγαρεία. Εκδηλώστε την αγάπη σας όχι μόνο με λόγια, αλλά και με φιλιά και χάδια.
Δώστε του το καλό παράδειγμα. Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά είναι μιμητικά όντα και αν διαπιστώσει πως εσείς σέβεστε τον εαυτό σας το ίδιο θα κάνει κι εκείνο. Είναι διαφορετικό να σας ακούει να λέτε "πάλι με καπέλωσαν οι άλλοι" και διαφορετικό να πείτε "αυτό δεν θα το επιτρέψω".
Μην προσπαθείτε να του επιβάλλετε τις απόψεις σας, όσο ευγενικά κι αν το κάνετε. Προσπαθήστε να είστε αληθινά δημοκρατική και να ακούτε την άποψη του. Αν εσείς η ίδια του μιλάτε σεβόμενη τις επιθυμίες του, αν δεν του λέτε συστηματικά "όχι" πριν καν το ακούσετε, θα νιώσει ότι το σέβεστε. Και, όπως είναι φυσικό, αν νιώθει έτσι στο σπίτι, τότε τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα έξω από αυτό.
Αποφύγετε τις συγκρίσεις. "Όχι έτσι, βρε παιδί μου, κοίτα τι ωραία που ζωγραφίζει το κοριτσάκι". Μέσω της σύγκρισης όχι μόνο δεν βελτιώνονται οι επιδόσεις του παιδιού, αλλά τσαλακώνεται και η αυτοεκτίμηση του. Στηρίξτε λοιπόν τις προσπάθειες του χωρίς να περιμένετε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες σας.
Συγχωρέστε του τα ψέματα. Ως γνωστόν, τα παιδιά δεν λένε ψέματα με τον ίδιο τρόπο που τα λένε οι μεγάλοι. Περισσότερο το κάνουν για να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους παρά για να εξαπατήσουν. Αδιαφορήστε για τα ψέματα του και απλώς επιβραβεύστε το όταν λέει την αλήθεια.
Η υπερπροστασία βλάπτει όσο και η κατάχρηση εξουσίας. Πολλές φορές, για να προστατέψετε το "καημένο σας μωράκι", το εγκλωβίζετε στο ρόλο του θύματος. Αποφύγετε τις συνηθισμένες αναφορές του τύπου: "Προσοχή, θα πέσεις, θα βραχείς, θα χτυπήσεις...". Παροτρύνετε το να ξεπεράσει τον εαυτό του, ακόμα κι αν αυτό είναι δύσκολο, πάντα με την προϋπόθεση ότι θα κάνει πράγματα που επιτρέπονται στην ηλικία του. Αν του στερείτε τις πρωτοβουλίες και κάνετε τα πάντα εσείς για αυτό, ενθαρρύνετε την παθητικότητα του και το κάνετε ευάλωτο απέναντι στους άλλους σε περίπτωση σύγκρουσης. Μια ελάχιστη αυτονομία και ανεξαρτησία είναι απαραίτητες για να ολοκληρωθεί μέσα σε μια ομάδα και για να μάθει να παίζει με τα άλλα παιδιά.
Ομολογήστε με κάθε ειλικρίνεια πως κάποια από τα πράγματα που το τρομάζουν τα έχετε ζήσει και εσείς στο παρελθόν. Τα παιδιά καθησυχάζονται πολύ όταν συνειδητοποιούν πως τα πρόσωπα που θεωρούν σημαντικά (όπως οι γονείς, οι θείοι, ή τα αδέρφια) έχουν περάσει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές τους.
Ενθαρρύνετε το παιδί να αντιμετωπίζει με χιούμορ ακόμη και τα δυσάρεστα γεγονότα.
Εξηγήστε του πως αν κάποιος μεγάλος θυμώνει μαζί του ή κάποιος συνομήλικος το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται αυτό δεν σημαίνει ότι φταίει ή πως είναι κακό παιδί.
Προτρέψτε το να βάζει στόχους, να παίρνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα.
Μάθετε του να επιμένει, να υπομένει και να αγωνίζεται μέχρι να πετύχει τους στόχους του.
Επιβράβευστε κάθε μικρή του πρόοδο.
Ενθαρρύνετε το να εκφράζει ειλικρινά τις προσωπικές του απόψεις και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα συναισθήματα του.
Βοηθήστε το να αναπτύξει αυτοέλεγχο, να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση και να μην αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις των άλλων.
Μάθετε του πως αξίζει πολλά, ανεξάρτητα με το πόσο αποδίδει.
Προτρέψτε το να αποδέχεται χωρίς ταραχή τόσο τον έπαινο όσο και την τιμωρία. Με λίγα λόγια, διδάξτε του την ψυχραιμία.
Μάθετε το να εμπιστεύεται τα πολύ κοντινά του πρόσωπα.
Τι μπορείτε να κάνετε παρέα με το παιδί.
Αφήστε το να χειριστεί μόνο του τις μικρές διαφωνίες με τους άλλους, αλλά σε περίπτωση που η κατάσταση του προκαλεί μεγάλο πρόβλημα, υποστηρίξτε το. Πρέπει να ξέρει ότι θα είστε πάντα εκεί σε περίπτωση που τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχο. Δεν τολμά να σηκώσει το χέρι του μπροστά στη δασκάλα; Προσποιηθείτε ότι εσείς είστε η δασκάλα και μιμηθείτε τη σκηνή μπροστά του. Κι αν δεν τα καταφέρνει πάντα, κλείστε ένα ραντεβού με τη δασκάλα για να της αναφέρετε την κατάσταση. Δείξτε στο παιδί σας ξεκάθαρα πως να υπερασπίζεται τον εαυτό του απέναντι στους συμμαθητές του. Μπορεί να φαίνεται πολύ φοβισμένο όταν πχ κοιτάει τον αντίπαλο του στα μάτια ή οταν έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιος που έχει τα πόδια ανοιχτά και τα χέρια του στη μέση. Δώστε του συγχαρητήρια αν τα καταφέρει.
Τι κι άντρας που είμαι. Φοβάμαι, φοβάμαι.
Ακούμε συχνά τους γύρω μας να λένε πως ένα αγόρι πρέπει να μάθει από μικρό να υπερασπίζεται τον εαυτό του για να γίνει... άντρας. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, αυτό το κλισέ είναι πέρα για πέρα λανθασμένο πολύ απλά γιατί το αγόρι σας ενδεχομένως να μη βρίσκεται ακόμη στο στάδιο αυτό της ανάπτυξης της προσωπικότητας του. Για να αρχίσει να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να οριοθετεί την περιοχή του, πρέπει να έχει σαφή αντίληψη του εαυτού του και της σωματικής του διάπλασης. Και αυτό το αντιλαμβάνεται λίγο πριν ή μετά τα τέσσερα.
Ο φόβος έχει και τα καλά του.
Κάποιες φορές οι "προκλήσεις" αποτελούν μια θαυμαστή ευκαιρία για το παιδί να αποκτήσει την εμπειρία της αναμέτρησης τόσο με τον εαυτό του όσο και με τους άλλους. Ο ανταγωνισμός, η επιθετικότητα των συμμαθητών, ακόμη και οι καβγάδες είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να εφοδιαστεί το παιδί σωστά για τη μετέπειτα πορεία του στη ζωή. Ωστόσο, σε αυτή του την πορεία εννοείται πως οι γονείς θα πρέπει να είναι πάντα δίπλα του. Για το παιδί ο γονιός είναι σημείο αναφοράς, σύμβολο σταθερότητας και αξιοπιστίας. Ένας αδιάφορος γονιός που αφήνει το παιδί του να ανακαλύψει μόνο του τα πάντα μπορεί να κλονίσει τη στάση του απέναντι στο περιβάλλον και να του αφήσει μεγάλα κενά και απορίες για τον κόσμο του.
Μήπως πέσει θύμα της παθητικότητας του;
Οι γονείς ανησυχούν πάντα. Τις περισσότερες φορές όχι αδικαιολόγητα. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για τα παιδιά μας ώστε να μην τα στοιχειώσουμε με το φάντασμα του φόβου; Πως μπορούμε να τα εκπαιδεύσουμε έτσι ώστε να αποφεύγουν τις κακοτοπιές χωρίς να τρέμουν σε κάθε τους βήμα; Να τα προστατεύσουμε από επιτήδειους, από το διαδίκτυο ή από τον διαταραγμένο γείτονα; Μέχρι κάποια ηλικία το παιδί πρέπει να βρίσκεται υπό την επίβλεψη μας. Όμως αυτό καλό είναι να γίνεται με διακριτικό κι όχι με απόλυτο και παρεμβατικό τρόπο. Είναι σκόπιμο να του εξηγήσουμε πως πρέπει να προστατεύει τον εαυτό του από διάφορες καταστάσεις για τις οποίες θα του μιλήσουμε ψύχραιμα. Αν μιλήσουμε με τρόπο υπερβολικό για τους κινδύνους που παραμονεύουν, μπορεί να το τρομοκρατήσουμε κι έτσι θα φοβάται οποιαδήποτε ανοίκεια κατάσταση όσο αθώα κι αν είναι. Καλό είναι να το μάθουμε να μην απαντάει σε αγνώστους όταν το πλησιάζουν (πχ κανείς δεν θα ρωτήσει ένα ανήλικο παιδάκι που βρίσκεται η αστυνομία) και να λέει όχι σε χάδια, φιλιά, αγγίγματα-ακόμα και από οικεία πρόσωπα-όταν δεν θέλει. Ο έλεγχος των ιστοσελίδων στις οποίες πλοηγείται στο διαδίκτυο επιβάλλεται, όπως επίσης και ο χρόνος που το παιδί θα αφιερώνει σε αυτό. Από μικρό το μαθαίνουμε την ιδιαίτερη αξία που έχει πρωτίστως η ανθρώπινη σχέση-επικοινωνία-επαφή. Όσο για τον οποιοδήποτε διαταραγμένο γείτονα, σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού μπορούμε να του εξηγούμε κάθε φορά με απλά λόγια πως μερικοί άνθρωποι πολύ συχνά δεν είναι καλά και μπορούν να μας κάνουν κακό χωρίς να το καταλάβουν. Για αυτό και τους αποφεύγουμε.
Η αυτοπεποίθηση δίνει φτερά