* Τι μπορούν να δείξουν τα υπερηχογραφήματα;
* Λόγοι για να κάνετε υπερηχογράφημα
Τα υπερηχογραφήματα εγκυμοσύνης μπορούν να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα και να δώσουν πολλές πληροφορίες, είναι όμως σημαντικό να θυμάστε ότι έχουν περιορισμούς. Η ακρίβεια ενός υπερηχογραφήματος εγκυμοσύνης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα προσόντα, την επιδεξιότητα και την εμπειρία του ειδικού στην χρήση των υπερήχων ιατρού που θα κάνει την εξέταση, καθώς επίσης και από την ικανότητά του στην ερμηνεία των εικόνων. (Σημ.Μετ.: Στο πρωτότυπο κείμενο χρησιμοποιείται ο όρος τεχνολόγος υπερήχων. Ωστόσο, στην ελλάδα δεν υπάρχει τέτοια ειδικότητα και τα υπερηχογραφήματα εγκυμοσύνης εκτελούνται από ιατρό – συνήθως γυναικολόγο – ειδικευμένο στην χρήση υπερήχων. Για τον λόγο αυτό στο μεταφρασμένο κείμενο χρησιμοποιείται παντού ο όρος «ειδικός ιατρός στην χρήση υπερήχων».) Ωστόσο…
…ακόμα και οι πιο έμπειροι στην χρήση των υπερήχων ιατροί, με τον απολύτως καλύτερο εξοπλισμό, ενδέχεται να παραβλέψουν στοιχεία και να παρερμηνεύσουν εικόνες, απλώς λιγότερο συχνά!
Τα ακριβή αποτελέσματα των υπερηχογραφημάτων εξαρτώνται επίσης από το στάδιο της εγκυμοσύνης και το τι έχει σκοπό να επιτύχει η εξέταση με υπερήχους. Για παράδειγμα, είναι πολύ εύκολο να καθοριστεί η θέση ενός αγέννητου παιδιού, αλλά χρειάζεται ένας πολύ έμπειρος ειδικός στην χρήση των υπερήχων ιατρός για να ανιχνευθούν προβλήματα της εγκυμοσύνης ή φυσικές ανωμαλίες του μωρού. Ακόμα και τότε, η ανίχνευση κάποιων ανωμαλιών δεν είναι πάντα εφικτή και μέχρι και στο 10% των περιπτώσεων, θα υποτεθεί λανθασμένα πως ένα μωρό έχει κάποια ανωμαλία, ενώ στην πραγματικότητα θα είναι απόλυτα υγιές.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Μερικοί γυναικολόγοι αγοράζουν συσκευές υπερήχων για να κάνουν «ανεπίσημα» υπερηχογραφήματα σε κάθε επίσκεψη της εγκύου στο ιατρείο τους. (Αυτό δεν αποτελεί ουσιαστικό μέρος των επισκέψεων ρουτίνας στο γυναικολόγο και μπορείτε να αρνηθείτε να υποβληθείτε σε αυτό αν προτιμάτε.) Γενικά οι περισσότεροι γυναικολόγοι δεν έχουν πολύ εξειδικευμένη εκπαίδευση στη χρήση και την ερμηνεία των υπερηχογραφημάτων και δεν μπορούν να δώσουν όλες τις δυνατές πληροφορίες. Θα χρειαστείτε ένα «επίσημο» υπερηχογράφημα από ιατρό ειδικό στην χρήση υπερήχων, με τα κατάλληλα προσόντα, προκειμένου να λάβετε περισσότερο λεπτομερείς πληροφορίες και/ή να επιβεβαιωθούν οριστικά οποιαδήποτε ευρήματα του γυναικολόγου σας.
Τι μπορούν να δείξουν τα υπερηχογραφήματα;
Ένα υπερηχογράφημα μπορεί να αποκαλύψει το μέγεθος του μωρού μετά την 6η εβδομάδα της κυήσεως (και συνεπώς να εκτιμήσει την ηλικία κυήσεώς του). Μεταγενέστερα υπερηχογραφήματα (μετά την 18η εβδομάδα) μπορούν να δείξουν τη θέση στην οποία βρίσκεται το μωρό και να ανιχνεύσουν πολλές εμφανείς φυσικές ανωμαλίες (όπως λυκόστομα ή ελάττωμα της καρδιάς). Τα υπερηχογραφήματα δεν μπορούν να αποκαλύψουν τη γενετική «σύνθεση» ενός μωρού. Αυτού του είδους οι πληροφορίες μπορούν να ληφθούν μόνο μέσω γενετικής εξέτασης. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι και το 40 με 50% των μωρών με γενετικές διαταραχές θα ανιχνευτούν μέσω «λεπτών ενδείξεων» (“soft signs”) που εντοπίζονται από τον ειδικό στην χρήση των υπερήχων ιατρό μετά την 18η εβδομάδα (διαταραχές όπως διογκωμένη πτυχή του δέρματος στον αυχένα του μωρού, η οποία ενδέχεται να υποδηλώνει γενετική διαταραχή, ενδέχεται όμως και να μη σημαίνει τίποτα). Τα υπερηχογραφήματα μπορούν επίσης να δείξουν τη θέση του πλακούντα και πιθανότατα να ρίξουν φως σε άλλα ζητήματα όπως στο να εντοπιστεί η αιτία αιμορραγίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή η ανίχνευση πολλαπλής κυοφορίας (δίδυμης ή πολύδυμης).
Οι εικόνες των υπερηχογραφημάτων γενικά περιορίζονται από το εύρος πεδίου (scope) του αισθητήρα και από το μέχρι πού μπορούν να φτάσουν τα ηχητικά κύματα. Επομένως, κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού της περιόδου της εγκυμοσύνης ολόκληρο το μωρό μπορεί να φανεί στην οθόνη, συχνά κουνώντας τα χέρια και τα πόδια του, αλλά οι λεπτομέρειες του προσώπου του είναι συνήθως λιγότερο ευδιάκριτες. Κατά το δεύτερο μισό της περιόδου της εγκυμοσύνης, δεν μπορεί να φανεί ολόκληρο το μωρό την ίδια στιγμή, μπορείτε όμως συνήθως να δείτε καθαρότερες εικόνες των χαρακτηριστικών του προσώπου, των χεριών και των ποδιών του.
Λόγοι για να κάνετε υπερηχογράφημα
Ο γυναικολόγος σας μπορεί να ζητήσει ένα υπερηχογράφημα (ή περισσότερα από ένα) σε διάφορες χρονικές στιγμές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για διαφορετικούς λόγους. Αν η εγκυμοσύνη εξελίσσεται ομαλά, τα υπερηχογραφήματα ρουτίνας δεν είναι υποχρεωτικά (και μερικές γυναίκες όντως τα αρνούνται). Ωστόσο το πιο συνηθισμένο υπερηχογράφημα ρουτίνας συνήθως προγραμματίζεται περί την 18η ή μέχρι την 20η εβδομάδα της κυήσεως και έχει σκοπό την ανίχνευση ενδεχομένων ανωμαλιών στο μωρό.
Μερικοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να γίνει ένα υπερηχογράφημα είναι συνήθως οι εξής:
* Επιβεβαίωση μίας εγκυμοσύνης
* Φόβοι ή υποψίες για αποβολή του εμβρύου
* Εξωμήτρια κύηση
* «Χρονολόγηση» της εγκυμοσύνης
* Γενετικές εξετάσεις
* Ανίχνευση διδύμων ή πολυδύμων
* Ανίχνευση ανωμαλιών
* Αιμορραγία σε προχωρημένη εγκυμοσύνη
* «Μικρά» μωρά
* «Μεγάλα» μωρά
* Έλεγχος της θέσης του πλακούντα
* Ανίχνευση της στάσης του μωρού
* Κατάσταση υγείας του μωρού όταν είναι υπερήμερο
Επιβεβαίωση μιας εγκυμοσύνης
Μια εγκυμοσύνη συνήθως επιβεβαιώνεται με εξέταση ούρων ή εξέταση αίματος. Ωστόσο, αν ο γυναικολόγος σας ανησυχεί για πιθανή αποβολή (εξαιτίας κολπικής αιμορραγίας) ή ίσως για εξωμήτριο κύηση, ενδέχεται να προτείνει υπερηχογράφημα για να εξετάσει οπτικά την εγκυμοσύνη και να εκτιμήσει το πόσο προχωρημένη είναι (καθώς και να ελέγξει αν όλα εξελίσσονται ομαλά). Ένα υπερηχογράφημα ενδέχεται επίσης να συσταθεί για την επιβεβαίωση μιας βιώσιμης, εξελισσόμενης εγκυμοσύνης για μωρά που συνελήφθησαν μέσω θεραπειών γονιμότητας.
Φόβοι ή υποψίες για αποβολή του εμβρύου
Αν παρουσιάζετε κολπική αιμορραγία πριν την 20ή εβδομάδα της κυήσεως (κάτι που είναι πιθανό να υποδηλώνει αποβολή) ο γυναικολόγος σας ενδέχεται να ζητήσει υπερηχογράφημα (ή δύο υπερηχογραφήματα σε περίοδο μίας εβδομάδας περίπου), για να ελέγξει τον παλμό της καρδιάς του μωρού (αν είναι μεγαλύτερο των 6 εβδομάδων) και να δει αν η εγκυμοσύνη εξελίσσεται ομαλά. Τα υπερηχογραφήματα μπορούν επίσης να συνδυαστούν με εξετάσεις αίματος για να σχηματιστεί καλύτερη ιδέα για το τι μπορεί να συμβαίνει.
Σαν γενικός οδηγός:
Είναι δυνατό να ανιχνευθεί εγκυμοσύνη 5½ εβδομάδων (από την ημέρα της συλλήψεως) από ένα υπερηχογράφημα. Ένας μικροσκοπικός θύλακας μπορεί να φανεί, αλλά ίσως το μωρό και οι παλμοί της καρδιάς του να μην ανιχνευθούν ακόμα. Έχετε υπόψιν πως παρ’ ότι είναι δυνατό να απεικονιστεί μια τόσο πρώιμη εγκυμοσύνη, σε πολλές περιπτώσεις ενδέχεται να μην ανιχνευθεί, επειδή ο θύλακας είναι τόσο μικρός. Ίσως χρειαστεί να κάνετε ακόμα ένα υπερηχογράφημα περίπου μια εβδομάδα αργότερα, αν ακόμα νιώθετε ότι είστε έγκυος και/ή το επίπεδο της (ορμόνης) χοριακής γοναδοτροπίνης (HCG) στο αίμα σας ανεβαίνει.
Ένα μωρό μπορεί να φανεί στις 6 με 7 εβδομάδες και οι παλμοί της καρδιάς του μπορούν επίσης να ανιχνευθούν σε αυτό το πρώιμο στάδιο (90 ως 110 παλμοί το λεπτό πριν την 6η με 7η εβδομάδα, κατόπιν 110 ως 200 παλμοί το λεπτό καθώς το μωρό μεγαλώνει). Και πάλι ίσως χρειαστεί να επαναληφθεί το υπερηχογράφημα περίπου μία εβδομάδα μετά για να ελεγχθεί η ανάπτυξη του μωρού.
Μεταξύ της 7ης και της 8ης εβδομάδας το μωρό και οι παλμοί της καρδιάς του μπορούν να ανιχνευθούν σχετικά εύκολα. Αυτό προϋποθέτει ότι η εγκυμοσύνη είναι πραγματικά σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης και όχι λιγότερο προχωρημένη απ’ ό,τι νομίζατε.
Μετά την 8η εβδομάδα το μωρό και οι παλμοί της καρδιάς του φαίνονται καθαρά. Από αυτό το σημείο και έπειτα, τα υπερηχογραφήματα είναι πιθανότερο να γίνονται για να παρακολουθείται η καλή κατάσταση της υγείας του μωρού. Το υπερηχογράφημα μπορεί να επαναληφθεί μετά από μερικές μέρες ή μία εβδομάδα περίπου για έλεγχο της ανάπτυξης και εξέλιξης του μωρού.
Αν η εγκυμοσύνη είναι αρκετά προχωρημένη ώστε να επιτρέπει την ανίχνευση των παλμών της καρδιάς του μωρού και η γυναίκα παρουσιάζει αιμορραγία, ένα υπερηχογράφημα που δείχνει ότι το μωρό είναι ζωντανό είναι στις περισσότερες περιπτώσεις (85%) ενδεικτικό του ότι η εγκυμοσύνη παρ’ όλα αυτά θα συνεχιστεί ομαλά. Ωστόσο, μέχρι και για το 15% των γυναικών, ακόμα και αν το υπερηχογράφημα έδειξε ότι το μωρό τους ήταν ζωντανό, απέβαλαν σε κάποιο στάδιο. Θα μπορούσε να σας φανεί χρήσιμη η ανάγνωση της σελίδας για τις αποβολές.
Εξωμήτρια κύηση
Εξωμήτρια (ή έκτοπη) κύηση προκύπτει όταν το ωάριο της γυναίκας γονιμοποιείται, αλλά εμφυτεύεται πριν φτάσει στη μήτρα της. Οι περισσότερες περιπτώσεις εξωμήτριας εγκυμοσύνης είναι περιπτώσεις στις οποίες το μωρό εμφυτεύεται στις ωαγωγούς σάλπιγγες (περίπου 98%), σε μερικές όμως περιπτώσεις το μωρό εμφυτεύεται έξω από τη μήτρα της γυναίκας, στην ωοθήκη της ή στην κοιλιακή κοιλότητά της. Εκτιμάται ότι περίπου το 1% των κυήσεων είναι εξωμήτριες.
Αν ο γυναικολόγος σας υποπτεύεται εξωμήτρια κύηση, συνήθως ζητά υπερηχογράφημα για να δει πού είναι το μωρό (καθώς και εξέταση αίματος για τις ορμόνες της εγκυμοσύνης). Το υπερηχογράφημα συχνά συμπεριλαμβάνει και κολπικό υπερηχογράφημα, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στον ειδικό στη χρήση υπερήχων ιατρό να ελέγξει πιο λεπτομερώς τη μήτρα και τις ωαγωγούς σάλπιγγες για να εντοπίσει το μωρό. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στη σελίδα για την εξωμήτρια εγκυμοσύνη.
«Χρονολόγηση» της εγκυμοσύνης
Η «χρονολόγηση» της εγκυμοσύνης (ή ο καθορισμός της ηλικίας κυήσεως του μωρού και συνεπώς και της ημέρας που πρόκειται να γεννηθεί) συνήθως βασίζεται στην πρώτη μέρα του τελευταίου έμμηνου κύκλου της γυναίκας. Ωστόσο, μια εξέταση «χρονολόγησης» μπορεί να ζητηθεί αν η γυναίκα:
* Είχε ασταθείς κύκλους, ή ο έμμηνος κύκλος της διακόπηκε επειδή σταμάτησε πρόσφατα ορμονική αντισύλληψη, ή θηλάζει, ή πρόσφατα της συνέβη αποβολή. (Αυτά αναλύονται σε βάθος στη σελίδα για τους διάφορους τρόπους σύλληψης.)
* Δεν γνωρίζει πότε ήταν η πρώτη μέρα της τελευταίας της περιόδου και/ή την πιθανή ημερομηνία σύλληψης του μωρού της.
* Παρουσιάζει ελαφρά «κολπική αιμόρροια», η οποία ενδέχεται να δημιουργεί σύγχυση ως προς την ημερομηνία της τελευταίας περιόδου της.
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται στον υπολογισμό της ημερομηνίας γέννησης του μωρού σας.
Τα υπερηχογραφήματα μπορούν να βοηθήσουν πολύ στο να καθοριστεί πόσο προχωρημένη είναι η εγκυμοσύνη μιας γυναίκας, ειδικά αν δεν γνωρίζει η ίδια. Ωστόσο, τα υπερηχογραφήματα δεν είναι πάντα ακριβή στον καθορισμό της ηλικίας κυήσεως ενός μωρού, γιατί βασίζονται στη μέτρηση του φυσικού του μεγέθους. (Κατά το αρχικό διάστημα της κύησης χρησιμοποιείται το μήκος του από την κορυφή του κρανίου ως τον κόκκυγα, ενώ αργότερα, καθώς το μωρό μεγαλώνει, χρησιμοποιείται το μήκος του μηριαίου οστού και το μέγεθος του κεφαλιού.) Οι εκτιμήσεις της ημερομηνίας γέννησης βασίζονται στον «μέσο όρο» μεγέθους των μωρών, αλλά το κάθε μωρό διαφέρει σε μέγεθος ανάλογα με τη γενετική του σύσταση (κάτι που ισχύει για όλα τα ανθρώπινα όντα). Κατά συνέπεια, οι εκτιμήσεις δεν είναι πάντοτε ακριβείς. Γενικά:
…όσο νωρίτερα γίνεται το υπερηχογράφημα, τόσο πιο ακριβές μπορεί να είναι στην εκτίμηση της αναμενόμενης ημερομηνίας γέννησης του μωρού.
Σαν οδηγός:
Τα υπερηχογραφήματα που γίνονται τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης (κατά προτίμηση μεταξύ της 8ης και της 12ης εβδομάδας) γενικά παρουσιάζουν ακρίβεια 3-5 ημερών. Αυτό συμβαίνει γιατί το μωρό μεγαλώνει εξαιρετικά γρήγορα, και υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε ένα αγέννητο μωρό 7, 8 ή 9 εβδομάδων. Μερικοί γυναικολόγοι θα προτείνουν να γίνει νωρίς ένα υπερηχογράφημα, το οποίο θα βοηθήσει στον υπολογισμό της ημερομηνίας τοκετού της γυναίκας (ωστόσο, αν είστε σίγουρη για τις μέρες σας, τότε ένα υπερηχογράφημα χρονολόγησης δεν είναι απαραίτητο). Αν κάνετε ένα υπερηχογράφημα πριν την 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης και εκτιμηθεί πως η ηλικία του μωρού σας είναι μεγαλύτερη κατά +/- 7 μέρες πριν την αρχικώς προβλεπόμενη ημερομηνία γέννησης, ο γυναικολόγος πιθανότατα θα υπολογίσει εκ νέου πότε θα γεννηθεί το μωρό σας.
Καθώς το μωρό μεγαλώνει, οι διαφορές στα στάδια ανάπτυξής του από εβδομάδα σε εβδομάδα γίνονται λιγότερο εμφανείς, αντικατοπτρίζοντας την ατομικότητα του μωρού κάθε γυναίκας. Υπερηχογραφήματα που γίνονται από την 12η ως την 20η εβδομάδα θεωρείται ότι μπορεί να έχουν ακρίβεια 10 ημερών (ή έως 10 ημερών νωρίτερα ή αργότερα από την προϋπολογισμένη ημερομηνία). Αν κάνετε υπερηχογράφημα αυτή την περίοδο και εκτιμηθεί ότι η ηλικία του μωρού σας είναι περισσότερο από +/- 10 μέρες από την αρχικά προβλεπόμενη ημερομηνία, ο γυναικολόγος πιθανότατα θα υπολογίσει εκ νέου πότε θα γεννηθεί το μωρό σας.
Υπερηχογραφήματα που γίνονται μετά την 22η εβδομάδα μπορεί να πέσουν έξω κατά 2 έως 3 εβδομάδες και κανονικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της ακριβούς ημερομηνίας γέννησης του μωρού σας (εκτός αν δεν έχετε τίποτα άλλο στο οποίο να βασιστείτε για να την υπολογίσετε). Αν κάνετε περισσότερα από ένα υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας, τα οποία σας δίνουν "πολλαπλές ημερομηνίες", τότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί η εκτίμηση του παλαιότερου υπερηχογραφήματος.
Άλλες παράμετροι που μπορούν να επηρεάσουν τον ακριβή υπολογισμό της ηλικίας του μωρού είναι:
* Τα προσόντα του ειδικού στην χρήση των υπερήχων ιατρού, η επιδεξιότητά του και η εμπειρία του στη διενέργεια και την ερμηνεία υπερηχογραφημάτων εγκυμοσύνης.
* Η μέτρηση του μεγέθους του «θύλακα κυοφορίας» (‘gestational sac’) κατά τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης (πριν την 6η με 7η εβδομάδα), η οποία είναι λιγότερο ακριβής από τη μέτρηση του μήκους του μωρού από την κορυφή του κρανίου ως τον κόκκυγα.
* Ο χρόνος που καταναλώθηκε για τη πραγματοποίηση της εξέτασης. Οι πιο γρήγορες εξετάσεις τείνουν να είναι λιγότερο ακριβείς απ’ ό,τι στην περίπτωση που ο ειδικός στην χρήση υπερήχων ιατρός καταναλώνει περισσότερο χρόνο για να εξασφαλίσει ακριβείς μετρήσεις.
* Ο τύπος του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται (οι ψηφιακοί μηχανισμοί είναι καλύτεροι από τους αναλογικούς) καθώς και από το λογισμικό που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση των στατιστικών στοιχείων χρονολόγησης της ηλικίας της κύησης.
Γενετικές εξετάσεις
Οι γενετικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για να ανιχνευθούν συγκεκριμένες κληρονομικές διαταραχές στα αγέννητα μωρά. Πολλές από τις διαθέσιμες γενετικές εξετάσεις περιλαμβάνουν τη χρήση υπέρηχων. Αυτές ενδέχεται να συμπεριλαμβάνουν τις παρακάτω:
* Αυχενική Διαφάνεια (ΝΤ). Κατά την εξέταση «Αυχενικής Διαφάνειας» χρησιμοποιούνται υπέρηχοι για την απεικόνιση και μέτρηση ενός θύλακα γεμάτου από υγρό στον αυχένα του μωρού κατά τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης. Η ΝΤ συνήθως γίνεται ανάμεσα στο διάστημα των 11 εβδομάδων +3 ημερών και των 13 εβδομάδων +6 ημερών για να εκτιμηθεί το αν το μωρό διατρέχει αυξημένο κίνδυνο ύπαρξης κάποιας χρωμοσωμικής ανωμαλίας όπως το σύνδρομο Down (το οποίο λέγεται και «τρισωμία 21»). Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται στην αυχενική διαφάνεια.
* «Λήψη χοριακών λαχνών» (ή CVS). Κατά την CVS λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα κυττάρων από τον πλακούντα του μωρού και εξετάζεται ώστε να «χαρτογραφηθούν» τα γονίδια ή τα χρωμοσώματα του μωρού με σκοπό την αναγνώριση της παρουσίας μιας γενετικής διαταραχής (όπως το σύνδρομο Down). Οι υπέρηχοι οδηγούν τον γυναικολόγο ώστε να τοποθετήσει τη βελόνα στο σωστό σημείο και να αποφύγει το μωρό. Η CVS συνήθως γίνεται μεταξύ της 10ης και 12ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στη σελίδα που αναφέρεται στην CVS.
* Αμνιοκέντηση (ή Αμνιοπαρακέντηση). Κατά την αμνιοκέντηση λαμβάνεται ένα δείγμα από το αμνιακό υγρό μέσα στο οποίο βρίσκεται το μωρό στη μήτρα της μητέρας για να αποκομιστούν κύτταρα που αποβάλλονται φυσικά από το μωρό καθώς «κολυμπάει» μέσα στο υγρό. Όπως και η CVS, η αμνιοκέντηση έχει σκοπό την αναγνώριση της παρουσίας μιας γενετικής διαταραχής (όπως το σύνδρομο Down). Οι υπέρηχοι οδηγούν τον γυναικολόγο ώστε να τοποθετήσει τη βελόνα στο σωστό σημείο και να αποφύγει το μωρό. Η αμνιοκέντηση συνήθως γίνεται κατά την 15η εβδομάδα της εγκυμοσύνης περίπου, αλλά μπορεί να γίνει μέχρι και την 18η εβδομάδα ή και ακόμα αργότερα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται στην αμνιοκέντηση.
* Ομφαλιδιοπαρακέντηση («Cordocentesis»). Κατά την ομφαλιδιοπαρακέντηση λαμβάνεται ένα δείγμα αίματος από ένα από τα αιμοφόρα αγγεία του ομφάλιου λώρου του μωρού πριν τη γέννηση, για να εξεταστεί άμεσα το αίμα του μωρού για την ύπαρξη γενετικών διαταραχών. Ο γιατρός χρησιμοποιεί υπερηχητικές εικόνες για να κατευθύνει την είσοδο μιας μακριάς, λεπτής βελόνας μέσω της κοιλιάς και της μήτρας της γυναίκας μέσα στον ομφάλιο λώρο. Έπειτα λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα αίματος και η βελόνα απομακρύνεται. Η ομφαλιδιοπαρακέντηση μπορεί να γίνει μόνο σε προχωρημένο στάδιο της εγκυμοσύνης, από την 18η ως την 24η εβδομάδα περίπου, όταν ο ομφάλιος λώρος έχει αναπτυχθεί αρκετά. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται στην ομφαλιδιοπαρακέντηση.
Ανίχνευση διδύμων ή πολυδύμων
Αν ο γυναικολόγος σας (ή εσείς) υποπτεύεται ότι ενδέχεται να κυοφορείτε περισσότερα από ένα μωρά, πιθανότατα θα ζητήσει ένα υπερηχογράφημα για να διαπιστώσει αν είναι αλήθεια. Τα υπερηχογραφήματα μπορούν επίσης να γίνουν συχνότερα κατά τη διάρκεια μιας πολύδυμης εγκυμοσύνης για να ελεγχθεί το πώς αναπτύσσονται τα μωρά και σε ποια θέση βρίσκονται έτσι ώστε να γίνει κάποιος σχεδιασμός για την γέννηση. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στη σελίδα που αναφέρεται στην δίδυμη ή πολύδυμη εγκυμοσύνη.
Ανίχνευση ανωμαλιών
Το πιο συνηθισμένο υπερηχογράφημα ρουτίνας συνήθως προγραμματίζεται περί την 18η με 20ή εβδομάδα εγκυμοσύνης και έχει ως πρωταρχικό σκοπό την ανίχνευση εμφανών φυσικών ανωμαλιών στο μωρό. Ο ιατρικός όρος που έχει αποδοθεί σε αυτό το υπερηχογράφημα είναι «υπερηχογράφημα β΄-επιπέδου» και θεωρείται γενικά ως το πιο αναλυτικό υπερηχογράφημα που μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα υπερηχογραφήματα δεν μπορούν να δείξουν τη γενετική σύσταση του μωρού (αυτή μπορεί να προκύψει μόνο από γενετικές εξετάσεις). Ωστόσο, μέχρι και το 40 ως 50% των μωρών με γενετικές διαταραχές θα ανιχνευθούν από μία εξέταση υπερήχων. Ακόμα κι έτσι είναι σημαντικό να θυμάστε…
…τα υπερηχογραφήματα δεν μπορούν να αποκλείσουν όλα τα πιθανά προβλήματα σε ένα αγέννητο μωρό ενώ επίσης δεν είναι δυνατή η ανίχνευση όλων των γενετικών ελαττωμάτων από ένα υπερηχογράφημα.
Το μωρό πρέπει να είναι ηλικίας τουλάχιστον 18 εβδομάδων για να μπορεί ο ειδικός στην χρήση υπερήχων ιατρός να εξετάσει επαρκώς όλο το σώμα του μωρού για να ανιχνευθούν ανωμαλίες. Ωστόσο, κάποιες ανωμαλίες γίνονται περισσότερο εμφανείς καθώς το μωρό μεγαλώνει και αναπτύσσεται. Για παράδειγμα, η καρδιά του μωρού είναι ευκολότερο να εξετασθεί διεξοδικά περί την 22η εβδομάδα. Αν ο ειδικός ιατρός υποψιάζεται πιθανό πρόβλημα, τότε ένα λεπτομερέστερο υπερηχογράφημα του μωρού προγραμματίζεται για αργότερα, ώστε να εξεταστεί το μωρό ειδικά για την εν λόγω ανωμαλία.
Ο συνηθισμένος χρόνος των 18 με 20 εβδομάδων προέκυψε γιατί οι γυναικολόγοι ήθελαν να πετύχουν να ανιχνεύουν όσο περισσότερες ανωμαλίες όσο πιο σύντομα είναι δυνατό ώστε να αφήνουν στους γονείς μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής, ειδικά όσον αφορά το αν επιθυμούν να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη αν ανιχνευτεί μια ανωμαλία. Ίσως επιθυμείτε να διαβάσετε την σελίδα σχετικά με την εμφάνιση ανωμαλίας σε ένα αγέννητο μωρό.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσέξτε ότι τα υπερηχογραφήματα ενδέχεται να έχουν ψευδή θετικά αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι το υπερηχογράφημα ενδέχεται να δείξει ότι το μωρό έχει κάποιο πρόβλημα, ενώ στην πραγματικότητα είναι απόλυτα υγιές. Ανάλογα με την κατάσταση που θα «αναγνωρισθεί», την εμπειρία των ειδικών στην χρήση υπερήχων ιατρών και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε, έως και 1:10 έγκυοι γυναίκες (10%) ενδέχεται να πληροφορηθούν ότι το μωρό τους έχει συγγενή βλάβη, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχει. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται σε θέματα που προξενούν ανησυχία.
Ως περίληψη, στη διάρκεια μιας εξέτασης για ανωμαλίες ο ιατρός που διενεργεί την υπερηχογραφική εξέταση ελέγχει:
* Την μήτρα, τον τράχηλο και την θέση του πλακούντα, σε σχέση με το έσω στόμιο του τραχήλου ώστε να διαπιστώσει αν ο πλακούντας έχει χαμηλή πρόσφυση.
* Την ποσότητα αμνιακού υγρού που περιβάλλει το μωρό για να εκτιμήσει αν είναι στα κανονικά όρια. Η μεγάλη ποσότητα υγρού είναι γνωστή ως «πολυϋδράμνιο», ενώ η μικρή ποσότητα είναι γνωστή ως «ολιγοϋδράμνιο».
* Τα δύο άκρα του ομφάλιου λώρου του μωρού και μετρά τα αιμοφόρα αγγεία σε αυτόν. Πρέπει να υπάρχουν 3 αγγεία (2 αρτηρίες και 1 φλέβα). Μερικές φορές υπάρχουν 2 αγγεία (1 αρτηρία και 1 φλέβα).
* Τη θέση στην οποία βρίσκεται το παιδί στη μήτρα (γνωστή ως «προβολή»), για παράδειγμα κάθετη («όρθια»), εγκάρσια ή με το κεφάλι κάτω (καλούμενη «κεφαλική»).
* Τον σκελετό, τα χέρια, τα πόδια, τις παλάμες και τα πέλματα του μωρού. Ελέγχει για να βεβαιωθεί ότι τα πέλματα του μωρού δεν είναι κορυνοειδή («clubbed»). Ο ιατρός που διενεργεί την υπερηχογραφική εξέταση θα προσέξει επίσης αν το μωρό κινείται κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
* Τα γεννητικά όργανα του μωρού (αν είναι εμφανή). Ίσως είναι σε θέση να σας πει το φύλο του μωρού σας, αν αυτό μπορεί να αναγνωριστεί (και αν θέλετε να το μάθετε).
* Το πρόσωπο, τα μάτια, τη μύτη, τη γλώσσα και το στόμα του μωρού (για να ελέγξει για λυκόστομα).
* Το στομάχι, την ουροδόχο κύστη, το διάφραγμα και τα νεφρά του μωρού, ειδικά το μέρος του νεφρού που συλλέγει τα ούρα για μεταφορά στην ουροδόχο κύστη (το οποίο ονομάζεται «νεφρική πύελος»). Η νεφρική πύελος μετρείται (αν είναι αρκετά εμφανής) και αν είναι υπερβολικά διογκωμένη αυτό ενδέχεται να υποδηλώνει πιθανά μελλοντικά νεφρικά προβλήματα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στη σελίδα για την διογκωμένη νεφρική πύελο.
* Το μήκος του μηριαίου οστού του μωρού, το οποίο και μετρά, όπως και την κοιλιακή περιφέρεια, την αμφιβρεγματική διάμετρο του κεφαλιού (πλάτος του κεφαλιού) και την περίμετρο του κεφαλιού (μέτρηση γύρω από το κεφάλι). Αυτά ίσως χρειαστεί να μετρηθούν 2 ως 3 φορές, ανάλογα με το πόσο καθαρά μπορούν να φανούν οι περιοχές. Όλες οι μετρήσεις μεταφέρονται σε πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή για να εκτιμηθεί η ηλικία του μωρού.
* Ο σκελετός και η σπονδυλική του μωρού εξετάζονται προσεκτικά για βλάβες του νευρικού σωλήνα και ο εγκέφαλός του εξετάζεται και μετρείται. Το υπερηχογράφημα ενδέχεται να δείξει την παρουσία πιθανών κυστών στο χοριοειδές πλέγμα.
* Εξετάζονται το κοιλιακό τοίχωμα και τα έντερα του μωρού.
* Εξετάζεται η καρδιά του μωρού, ειδικά οι 4 κοιλότητες της καρδιάς και τα διαφράγματα μεταξύ των κοιλοτήτων για την ανίχνευση τρύπας στην καρδιά. Ελέγχονται οι βαλβίδες της καρδιάς και η κατεύθυνση της ροής του αίματος διαμέσου των κύριων αιμοφόρων αγγείων (αορτή και πνευμονική αρτηρία). Επίσης μετρείται και ο σφυγμός της καρδιάς.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσέξτε ότι η θέση του μωρού σας ενδέχεται να μειώσει την ικανότητα του ειδικού ιατρού να επιτύχει όλες τις επιθυμητές εικόνες του μωρού σας. Ίσως προτείνει να επαναλάβετε το υπερηχογράφημα 30 λεπτά ή μία ώρα αργότερα (ή μια άλλη μέρα), για να δει αν το μωρό έχει γυρίσει σε πιο ευνοϊκή θέση ώστε να ελέγξει τα σημεία που χρειάζεται για την εξέταση.
Αιμορραγία κατά την προχωρημένη εγκυμοσύνη
Αν παρουσιάζετε κολπική αιμορραγία μετά την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, ο γυναικολόγος σας πιθανότατα θα ζητήσει ένα υπερηχογράφημα για να προσπαθήσει να ανακαλύψει την αιτία της αιμορραγίας. Οι ανησυχίες προκύπτουν από το ότι ο πλακούντας ενδέχεται να είναι πολύ χαμηλά (κατάσταση που ονομάζεται «προδρομικός πλακούντας», όταν καλύπτεται το έσω στόμιο του τραχήλου, ή «χαμηλή πρόσφυση», όταν υπάρχει απλή εγγύτητα) ή ενδέχεται να υπάρχει αιμορραγία πίσω από τον πλακούντα (κατάσταση που ονομάζεται «αποκόλληση πλακούντα»). Μερικές φορές το υπερηχογράφημα δεν μπορεί ξεκάθαρα να αναγνωρίσει κάποια αιτία για την αιμορραγία. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στην σελίδα που αναφέρεται στην αιμορραγία κατά την προχωρημένη εγκυμοσύνη.
«Μικρά» μωρά
Ενίοτε ο γυναικολόγος θα υποψιαστεί ότι ένα μωρό δεν αναπτύσσεται όσο θα έπρεπε, (συνήθως ανάμεσα στην 24η και 36η εβδομάδα της εγκυμοσύνης). Σε αυτή την περίπτωση το μωρό καλείται «μικρό για την ηλικία κυήσεως» (ή SGA). Αν συμβαίνει αυτό ο γυναικολόγος μπορεί να ζητήσει μερικά υπερηχογραφήματα σε τακτά χρονικά διαστήματα μιας περιόδου εβδομάδων ή μηνών, για να εκτιμήσει την εξελισσόμενη ανάπτυξη και καλή κατάσταση του μωρού καθώς προχωρεί η εγκυμοσύνη.
Σημεία τα οποία μπορεί να ελέγξει ο ειδικός στην χρήση υπερήχων ιατρός συμπεριλαμβάνουν:
* Την προοδευτική ανάπτυξη του μωρού. Μετρούνται οι διαστάσεις του κεφαλιού, της κοιλιακής χώρας και του μηριαίου οστού για να εκτιμηθεί το μέγεθος του μωρού. Η μέτρηση του μεγέθους του μωρού έχει αξία μόνο όταν τα υπερηχογραφήματα γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν ένα μοντέλο ανάπτυξης. Ένα και μόνο υπερηχογράφημα έχει περιορισμένη αξία στο να διαπιστωθεί αν ένα μωρό δεν αναπτύσσεται κανονικά.
* Πιθανές ενδείξεις εμφάνισης ‘head sparing effect’ (υψηλής αναλογίας μεγέθους του κεφαλιού ως προς το υπόλοιπο σώμα). Αν το μωρό δεν λαμβάνει αρκετό αίμα μέσω του πλακούντα, αυτόματα κατευθύνει τα περισσότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στον εγκέφαλο, σε βάρος του υπόλοιπου σώματος. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλι του μωρού αναπτύσσεται κανονικά, το σώμα όμως αναπτύσσεται με αργότερο ρυθμό (το οποίο ονομάζεται «εμβρυϊκή ανακατανομή της αρτηριακής αιματικής ροής»). Ο ιατρός που διενεργεί την υπερηχογραφική εξέταση μετρά την περιφέρεια του κεφαλιού του μωρού, καθώς και την περιφέρεια της κοιλιάς του, και τις αναπαριστά σε ένα γράφημα. Αν το γράφημα δείχνει ότι το μωρό έχει μεγάλο κεφάλι για την ηλικία του, σε σύγκριση με το μέγεθος του σώματός του, τότε αυτό αποτελεί επαρκώς ακριβή ένδειξη ότι το μωρό είναι «μικρό για την ηλικία κυήσεώς του».
* Το βάρος του μωρού. Ένα υπερηχογράφημα μπορεί μερικές φορές να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση του βάρους του μωρού, όμως δεν αποτελεί πολύ ακριβές μέσο. Οι εκτιμήσεις ενδέχεται να είναι λανθασμένες κατά 10 ως 15% ή +/- 500 ως 700 γραμμάρια και συστήνεται γενικά να μην βασίζεστε σε τέτοιες εκτιμήσεις.
* Η ποσότητα του υγρού που περιβάλλει το μωρό μπορεί να εκτιμηθεί με την χρήση υπερήχων. Το αμνιακό υγρό παράγεται κυρίως από τη μεμβράνη του πλακούντα και καταπίνεται και περνά μέσα από τα νεφρά του μωρού σαν ένα είδος ούρων. Αν ο πλακούντας δεν λειτουργεί άριστα, η ποσότητα αμνιακού υγρού μπορεί να μειωθεί (κατάσταση που ονομάζεται «ολιγοϋδράμνιο»). Είναι επίσης πιθανό τα νεφρά του μωρού να δέχονται μικρότερη ροή αίματος και να παράγουν λιγότερα ούρα.
* Μέτρηση της ροής του αίματος μέσω του ομφάλιου λώρου. Αυτό ονομάζεται «εξέταση Doppler» και σκοπό έχει να εκτιμήσει το αν διατρέχει αρκετό αίμα τον ομφάλιο λώρο.
* Ανίχνευση πιθανών προβλημάτων του πλακούντα. Μερικά από αυτά είναι: η θέση του πλακούντα (π.χ. προδρομικός πλακούντας), ύπαρξη θρόμβου αίματος πίσω από τον πλακούντα εξαιτίας κάποιας αιμορραγίας, ή ανίχνευση περιοχών του πλακούντα που δεν δέχονται καθόλου ροή αίματος.
* Ανίχνευση πιθανών ανωμαλιών στο μωρό που ενδέχεται να εμποδίζουν την ανάπτυξή του. (Τα υπερηχογραφήματα δεν μπορούν να ανιχνεύσουν όλες τις ανωμαλίες ή γενετικές διαταραχές, αλλά ίσως να μπορέσουν να ανιχνεύσουν κάποιες από αυτές).
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Είναι πλέον επαρκώς αποδεδειγμένο ότι η διενέργεια υπερηχογραφημάτων ρουτίνας σε κάθε γυναίκα για την ανίχνευση μωρών που δεν αναπτύσσονται σωστά δεν δικαιολογείται, αφού τα χέρια μιας έμπειρης μαίας ή ενός γιατρού που εξετάζουν την κοιλιά μιας εγκύου και μετρούν το ύψος του πυθμένα της μήτρας, μπορούν με την ίδια ακρίβεια να ανιχνεύσουν τα μικρά μωρά. Έχει διαπιστωθεί πως η χρήση των υπερήχων για την ανίχνευση των αφύσικα μικρών μωρών έχει υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικών εκτιμήσεων (άνω του 50%). Αυτό σημαίνει ότι θα υποτεθεί για πολλά απολύτως υγιή μωρά ότι δεν είναι καλά, το οποίο θα δημιουργήσει επιπλέον άγχος στους γονείς, και θα αυξήσει τις μη απαραίτητες παρεμβάσεις. [Σημ. Μετ.: Με χρήση των υπερήχων η ανίχνευση μικρών μωρών είναι πάντως εφικτή αρκετά νωρίτερα]
«Μεγάλα» μωρά
Μερικές φορές ο γυναικολόγος θα υποψιαστεί ότι ένα μωρό είναι αφύσικα μεγάλο (συνήθως μετά την 36η εβδομάδα της εγκυμοσύνης). Σε αυτή την περίπτωση το μωρό καλείται «μεγάλο για την ηλικία κυήσεως» (ή LGA). Ο γυναικολόγος ενδέχεται να ζητήσει υπερηχογράφημα για να εκτιμήσει το μέγεθος του μωρού. Ωστόσο, έχει αποδειχτεί ότι αυτή η μέθοδος φέρνει λανθασμένα αποτελέσματα κατά 10 ως 15% ή +/- 500 ως 700 γραμμάρια, ακόμα και όταν διενεργείται από πολύ έμπειρο ειδικό ιατρό. Συνεπώς συστήνεται γενικά να μη βασίζεστε σε τέτοιες εκτιμήσεις.
Έλεγχος της θέσης του πλακούντα
Κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου ρουτίνας μεταξύ της 18ης και 20ης εβδομάδας, ο ιατρός που διενεργεί το υπερηχογράφημα ελέγχει τη θέση του πλακούντα και αναφέρει το πού βρίσκεται. Στις περισσότερες περιπτώσεις ομαλής εγκυμοσύνης, ο πλακούντας εμφυτεύεται ψηλά στο επάνω μέρος της μήτρας (γνωστό ως «άνω μέρος» ή «πυθμένας»), είτε λίγο προς τα πίσω (οπίσθια θέση), είτε λίγο προς τα εμπρός (εμπρόσθια θέση) ή λίγο προς τα δεξιά ή αριστερά (πλευρική θέση). Ενίοτε το υπερηχογράφημα θα δείξει ότι ο πλακούντας έχει «χαμηλή θέση», το οποίο σημαίνει ότι ο πλακούντας βρίσκεται ακόμα χαμηλότερα, κοντά στον τράχηλο της μήτρας της γυναίκας.
Το να βρίσκεται ένας πλακούντας χαμηλά σε αυτό το πρώιμο στάδιο μιας εγκυμοσύνης δεν είναι κάτι αφύσικο και φαίνεται σε περίπου 5% των υπερηχογραφημάτων. Αυτό συμβαίνει διότι το κατώτερο μέρος της μήτρας δεν σχηματίζεται μέχρι την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης περίπου και παίρνει την τελική του μορφή μέχρι την 36η εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η μήτρα τεντώνεται αργά προς τα επάνω, σχηματίζοντας το πιο παχύ άνω μέρος της μήτρας και αφήνοντας ένα λεπτότερο μυϊκό στρώμα από κάτω, γνωστό ως το «κατώτερο τμήμα» (lower segment) της μήτρας, πριν φτάσει στον τράχηλο της μήτρας της γυναίκας. Το κατώτερο τμήμα είναι το μέρος της μήτρας που απορροφά τον τράχηλο καθώς διογκώνεται κατά τη διάρκεια του τοκετού.
* Η εικόνα 1-05 εγκυμοσύνης 16 εβδομάδων δείχνει τον πλακούντα να βρίσκεται στον πυθμένα της μήτρας κατά την 16η ως 18η εβδομάδα.
* Η εικόνα 4-40 δείχνει τον πλακούντα να βρίσκεται χαμηλά κατά την 16η ως 18η εβδομάδα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις (περίπου 90%) ο πλακούντας που αρχικά βρισκόταν χαμηλά ανεβαίνει προς το άνω μέρος καθώς η μήτρα μεγαλώνει, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι κατά την 34η ως 36η εβδομάδα δεν βρίσκεται πλέον χαμηλά. Σε σπάνιες περιπτώσεις (0,5%), ο πλακούντας παραμένει στο κατώτερο τμήμα της μήτρας ή μεγαλώνει σε τέτοιο βαθμό που καλύπτει τον τράχηλο. Αυτή κατάσταση είναι γνωστή ως «προδρομικός πλακούντας», το οποίο σημαίνει «πρώτα ο πλακούντας».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα υπερηχογραφήματα δεν είναι 100% ακριβή και μερικές φορές ενδέχεται να είναι δύσκολο να διαπιστωθεί αν ο πλακούντας βρίσκεται στην πραγματικότητα χαμηλά ή όχι. Δηλαδή, ένα υπερηχογράφημα μπορεί να καταλήξει ότι ένας πλακούντας βρίσκεται χαμηλά, ακόμα κι αν είναι κανονικά τοποθετημένος. Με άλλα λόγια, το υπερηχογράφημα δεν μπορεί να συμπεράνει με απόλυτο τρόπο ότι ο πλακούντας βρίσκεται χαμηλά. Τα υπερηχογραφήματα που γίνονται από την κοιλιακή σας χώρα γενικά θεωρούνται λιγότερο ακριβή στη διάγνωση του προδρομικού πλακούντα, γιατί ο τράχηλος βρίσκεται πολύ χαμηλά στη λεκάνη της γυναίκας. Τα υπερηχογραφήματα που γίνονται με αισθητήρα μέσα στον κόλπο της γυναίκας συστήνονται ως πιο ακριβή για τη διάγνωση του προδρομικού πλακούντα.
Ανίχνευση της στάσης του μωρού
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά από την 24η εβδομάδα περίπου, ένας έμπειρος γυναικολόγος μπορεί να ανιχνεύσει τη στάση ενός μωρού μέσα στη μήτρα. Το κάνουν αυτό ακουμπώντας την κοιλιά για να βρουν το κεφάλι του μωρού (η διαδικασία αυτή καλείται «ψηλάφηση»). Ωστόσο, ακόμα και οι πιο έμπειροι γυναικολόγοι ενδέχεται μερικές φορές να δυσκολευτούν στον προσδιορισμό της στάσης του μωρού. Κατά τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης (πριν αρχίσουν οι πόνοι) είναι σημαντικό να είναι γνωστή η στάση του μωρού. Τα περισσότερα μωρά θα είναι σε στάση με το κεφάλι προς τα κάτω (η οποία καλείται «κεφαλική»), αλλά αν ο γυναικολόγος σας υποψιάζεται πως το μωρό είναι σε κάθετη στάση (ή οποιαδήποτε άλλη ασυνήθιστη στάση όπως η εγκάρσια), πιθανότατα θα ζητήσει υπερηχογράφημα για να επιβεβαιώσει τη στάση του μωρού.
Τα υπερηχογραφήματα επίσης χρησιμοποιούνται από τους γυναικολόγους για να τους βοηθήσουν όταν προσπαθούν να γυρίσουν ένα μωρό που βρίσκεται σε κάθετη στάση σε στάση με το κεφάλι προς τα κάτω. Αυτό ονομάζεται “ECV” (external cephalic version – εξωτερική κεφαλική αναστροφή) και γίνεται συνήθως μεταξύ της 35ης και 37ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης.
Η καλή κατάσταση του μωρού όταν είναι υπερώριμο (ή παρατασικό – δηλαδή όταν ο τεκετός καθυστερεί πέραν της προβλεπόμενης ημερομηνίας)
Τα τελευταία χρόνια τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούνται για να ελεγχθεί η καλή κατάσταση των αγέννητων μωρών όταν η γυναίκα έχει περάσει κατά πολύ την ημέρα που είχε προβλεφθεί ότι θα γεννήσει (συνήθως 7 ή 10 μέρες παραπάνω).
Οι εξετάσεις ενδέχεται να συμπεριλαμβάνουν:
* Μέτρηση του αμνιακού υγρού που περιβάλλει το μωρό, που ονομάζεται και AFI (Amniotic Fluid Index – Δείκτης Αμνιακού Υγρού). Ωστόσο, αυτή η πρακτική χαρακτηρίζεται ως αμφιλεγόμενη από κάποιους γυναικολόγους. Η μετρήσεις του υγρού ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με τον ιατρό που διενεργεί την υπερηχογραφική εξέταση και τη μέθοδο μέτρησης. Επίσης, το αμνιακό υγρό κανονικά μειώνεται από την 3η εβδομάδα και μετά και παράγοντες όπως η ενυδάτωση της γυναίκας μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ποσότητα του αμνιακού υγρού. Αν η μητέρα είναι αφυδατωμένη μπορεί η ποσότητά του να είναι μικρότερη (επομένως πίνετε πολύ νερό 24 ώρες πριν από την εξέταση!)
* Ένα «Βιοφυσικό Προφίλ» (ή ΒΡΡ). Αυτό είναι συνδυασμός του CTG (καρδιοτοκογραφήματος) και του υπερηχογραφήματος για να μετρηθεί το αμνιακό υγρό που περιβάλλει το μωρό και να εκτιμηθεί η ροή αίματος μέσα στον ομφάλιο λώρο του και ίσως και η ροή αίματος μεταξύ της μήτρας και του πλακούντα (το οποίο ονομάζεται «υπερηχογράφημα Doppler»). Τα τρία αυτά στοιχεία λαμβάνονται υπόψιν όταν εκτιμάται η υγεία του μωρού.
* Σε μερικά νοσοκομεία εξετάζονται οι αναπνευστικές κινήσεις του μωρού και το ύφος της στάσης και των κινήσεών του. Ωστόσο, πολύ λίγες αποδείξεις υπάρχουν για την αποτελεσματικότητα αυτών των μετρήσεων.
* Μια άλλη τεχνική που ονομάζεται «βαθμολόγηση του πλακούντα» εξετάζει την υφή του πλακούντα με χρήση υπερήχων. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αυτή η τεχνική μπορεί να αποτελεί πιο ακριβές εργαλείο, όμως δεν προσφέρει οριστικά συμπεράσματα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όλες οι προαναφερθείσες εξετάσεις λειτουργούν μόνο ως οδηγός και δεν εγγυώνται την υγεία του μωρού σας. Υπάρχουν μερικές γυναίκες που έχουν καλό Δείκτη Αμνιακού Υγρού (AFI) ή Βιοφυσικό Προφίλ (BPP), και παρ’ όλα αυτά το μωρό τους δεν είναι καλά, και άλλες που έχουν χαμηλό Δείκτη Αμνιακού Υγρού ή κακό βιοφυσικό προφίλ και το μωρό τους στην πραγματικότητα είναι καλά. Αυτή τη στιγμή δεν διαθέτουμε ακριβείς, αξιόπιστες εξετάσεις που να μπορούν να μας πληροφορήσουν ποια είναι η πραγματική κατάσταση του μωρού μέσα στη μήτρα.
Πηγή: mamma.forumotion.com
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ