Το μικρό παιδί (18 μηνών έως 3 ετών)
Ενδιαφέρον για τους άλλους.
Ενδιαφέρον για τους άλλους.
- Δείχνει να συνειδητοποιεί ότι το βλέπουν και το αξιολογούν οι ενήλικες.
- Βλέπει τους άλλους ως εμπόδιο στην άμεση ικανοποίηση του.
- Αρχίζει να καταλαβαίνει ότι οι άλλοι έχουν προνόμια και δικαιώματα.
- Χαίρεται το παιχνίδι με τους συνομηλίκους και την από κοινού εξερεύνηση.
- Αρχίζει να καταλαβαίνει τα οφέλη της συνεργασίας.
- Ταυτίζεται με παιδιά της ίδιας ηλικίας ή φύλου.
- Συνειδητοποιεί περισσότερο τα συναισθήματα των άλλων.
- Επιδεικνύει περισσότερο αυτοέλεγχο στη σχέση του με τους άλλους.
- Απολαμβάνει τις ομαδικές δραστηριότητες.
- Φανερώνει ισχυρή αίσθηση της ατομικότητας του, αντιτιθέμενο στις επιταγές του ενήλικα με το "όχι".
- Βιώνει τον "εαυτό" του ως ένα ισχυρό δημιουργικό ον που έχει δυνατότητες. Εξερευνά τα πάντα.
- Αρχίζει να αιτιολογεί τον εαυτό του και να χρησιμοποιεί έννοιες όπως: καλός/κακός, όμορφος/άσχημος.
- Προσπαθεί να έχει αυτοέλεγχο.
- Χρησιμοποιεί τόσο το όνομα του, όσο και τα ονόματα των άλλων.
- Αναγνωρίζει έξι ή και περισσότερα μέρη του σώματος.
Κινητικότητα και συντονισμός χεριού-ματιού.
- Κάνει γραμμές με το μαρκαδόρο ή τις ξυλομπογιές.
- Ανεβοκατεβαίνει τα σκαλιά. Μπορεί να παραλείψει ένα σκαλοπάτι.
- Κλοτσάει μια μπάλα.
- Στέκεται στο ένα πόδι.
- Περνάει χάντρες σε μια κλωστή.
- Ζωγραφίζει έναν κύκλο.
- Στέκεται και περπατάει στην άκρη των δαχτύλων.
- Ανεβαίνει ένα ένα τα σκαλιά εναλλάξ.
- Μεταχειρίζεται το ψαλίδι.
- Μπορεί να τραβήξει μια ευθεία γραμμή με τις ξυλομπογιές του.
Γλωσσική ανάπτυξη/ Επικοινωνία.
- Συνδυάζει λέξεις.
- Παρακολουθεί μια ιστορία ή ένα παραμύθι για λίγη ώρα.
- Χρησιμοποιεί ένα λεξιλόγιο που μπορεί να φτάσει τις 200 λέξεις.
- Έχει φαντασία στη γλώσσα. Αρχίζει να παίζει συμβολικά παιχνίδια.
- Γνωρίζει τη χρήση πολλών συσκευών στο σπίτι.
- Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις.
- Χρησιμοποιεί επίθετα και επιρρήματα. Διηγείται τα γεγονότα της ημέρας.
Χωρο-τεχνική συνείδηση.
- Αναγνωρίζει ένα γνωστό αντικείμενο με την αφή, ακόμα και όταν είναι μέσα σε μια τσάντα μαζί με δύο άλλα αντικείμενα.
- Χρησιμοποιεί τις λέξεις: αύριο, χτες.
- Βρίσκει ποια παιδιά λείπουν από την τάξη, κοιτάζοντας απλώς τα παιδιά που είναι παρόντα.
- Διεκδικεί την ανεξαρτησία του: "Θα το κάνω εγώ".
- Βάζει μόνο του απλά ρούχα, όπως καπέλο ή παντόφλες.
Δραστηριότητες που έχουν κάποια σκοπιμότητα και χρήση εργαλείων.
- Όταν περνάει κρίκους σε ένα ξύλο, αγνοεί τα αντικείμενα που δεν έχουν τρύπες και χρησιμοποιεί μόνο κρίκους ή άλλα αντικείμενα με τρύπες που μπορούν να περαστούν στο ξύλο.
- Ταξινομεί και ονομάζει τα αντικείμενα (σκληρά-μαλακά, μεγάλα-μικρά).
- Βοηθάει στο ντύσιμο και το ξεντύσιμο.
Έκφραση συναισθημάτων.
- Συχνά παρουσιάζει επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές.
- Παρουσιάζει εναλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά (πεισματάρης-υπάκουος).
- Παρουσιάζει περισσότερες φοβίες (σκοτάδι, τέρατα κλπ).
- Εκφράζει συναισθήματα που μπορεί να τα ελέγχει όλο και περισσότερο.
- Συνειδητοποιεί τα δικά του συναισθήματα και αυτά των άλλων.
- Νιώθει υπερήφανο, όταν δημιουργεί και παράγει.
- Εκφράζει τα συναισθήματα του πιο συχνά. Εκφράζει τα συναισθήματα του μέσα από το συμβολικό παιχνίδι.
- Δείχνει έγνοια και στοργή για τους άλλους.
Πηγή: Καινοτομίες στην προσχολική εκπαίδευση: Αναπτυξιακά κατάλληλες πρακτικές στα προσχολικά προγράμματα.
Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα.
Η ανάπτυξη στα τρία πρώτα χρόνια της ζωής (6ο μέρος)