Πόση ζάχαρη τρώει στ' αλήθεια;

Ξέρετε πόση ζάχαρη τρώει το παιδί σας; Συνήθως πολύ περισσότερη από ό,τι νομίζετε. Μάθετε, λοιπόν εκτός από τις προφανείς, ποιες ακόμη τροφές κρύβουν ζάχαρη, αλλά και τους τρόπους για να την ελαττώσετε στο καθημερινό διαιτολόγιο του παιδιού.



Τα παιδιά λατρεύουν τις γλυκές γεύσεις. Ακόμη και τα νεογέννητα προτιμούν το ζαχαρόνερο από το σκέτο νερό. Η ζάχαρη, μέχρι ενός σημείου, είναι απαραίτητη στον παιδικό οργανισμό γιατί αποτελεί σημαντική πηγή ενέργειας και τονώνει τη μυϊκή και σωματική δύναμη. Ωστόσο, η ημερήσια κατανάλωση στα παιδιά δεν πρέπει να ξεπερνά τα 60 γραμμάρια (περίπου 5 κουταλιές) συνολικά από όλα τα τρόφιμα. Πόσο εύκολο είναι όμως αυτό όταν η ζάχαρη δεν είναι παρούσα μόνο στα γλυκά, αλλά βρίσκει τον τρόπο να "τρυπώνει" σχεδόν σε όλες τις τροφές και, κυρίως, τις τυποποιημένες.

Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αντώνης Καφάτος, "δεν υπάρχει επεξεργασμένη και βιομηχανικά παρασκευασμένη τροφή που να μην περιέχει και μια ποσότητα ζάχαρης ή άλλου γλυκαντικού, ακόμη κι όταν η γεύση τους δεν είναι γλυκιά, όπως συμβαίνει λ.χ. με τη μαγιονέζα, το άσπρο ψωμί, τα κορνφλεϊκς κλπ. Ζάχαρη επίσης υπάρχει στα αναψυκτικά και σε όλα τα έτοιμα φαγητά (fast food) και σνακ (κρουασάν, πατατάκια, γαριδάκια), που ίσως προμηθεύεται και καταναλώνει το παιδί σας από το κυλικείο του σχολείου καθημερινά. Επίσημα στοιχεία του ΙΝΚΑ δείχνουν ότι οι μαθητές αγοράζουν σνακ σε ποσοστό 49-56%, αλλά ζαχαρούχα προϊόντα σε ποσοστό 36-65% και τυποποιημένους χυμούς με προσθήκη ζάχαρης (τύπου νέκταρ) σε ποσοστό 53-57%. Γενικά, το 81% των παιδιών προμηθεύεται για κολατσιό από το σχολείο είδη τροφής τα οποία, αν εφαρμοζόταν ο νόμος που έχει ψηφιστεί εδώ και καιρό, δεν θα έπρεπε να διατίθενται στα σχολικά κυλικεία. Δίνετε λοιπόν στο παιδί σας κολατσιό από το σπίτι και μάθετε να διαβάζετε τις ετικέτες για να διαπιστώσετε την ποσότητα σακχαρόζης ή sucrose, όπως αναγράφεται σε πολλά προϊόντα η γνωστή μας ζάχαρη".



Ποιο είναι το πρόβλημα;

"Το κακό ξεκινά από το γεγονός ότι τα σάκχαρα που περιέχει η ζάχαρη διασπώνται πολύ πιο γρήγορα από αυτά του αμύλου για παράδειγμα, και για το λόγο αυτό απορροφώνται τάχιστα από το αίμα" λέει χαρακτιριστικά ο Α. Καφάτος. "Έτσι, αν και η ζάχαρη αποτελεί ένα σημαντικό "καύσιμο" για το σώμα, η υπεκατανάλωση της ευνοεί την τερηδόνα, καθώς παράγει οξέα που καταστρέφουν τα δόντια. Επίσης, επειδή αποθηκεύεται στον οργανισμό ως λίπος αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα παχυσαρκίας και όλων των ασθενειών που συνδέονται με αυτή (διαβήτης, καρδιαγγειακά προβλήματα)". Τα παιδιά, εκτός όλων των άλλων γαστρονομικών προκλήσεων που έχουν να αντιμετωπίσουν, διατρέχουν κίνδυνο παχυσαρκίας και από τα αναψυκτικά και τους τυποποιημένους χυμούς φρούτων, όπως αποκαλύπτει μια νέα έρευνα. Όσο μάλιστα περισσότερα τέτοιου είδους ροφήματα πίνουν, τόσο μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν να συσσωρεύσουν κιλά. Η έρευνα έγινε από το αυστραλιανό πανεπιστήμοιο Deakin University και έδειξε ότι τα παιδιά με την υψηλότερη κατανάλωση αναψυκτικών είχαν 60% περισσότερες πιθανότητες να αυξήσουν το σωματικό τους βάρος, ενώ αυτά με την υψηλότερη κατανάλωση fast food είχαν πιθανότητα 20%. Ωστόσο, αν και οι περισσότεροι γονείς δίνουν χωρίς δεύτερη σκέψη στο παιδί να πιει έναν χυμό, στην πλειονότητα τους αγνοούν ότι και οι χυμοί φρούτων κάνουν επίσης κακό στην υγεία των παιδιών τους διότι προσθέτουν επιπλέον ζάχαρη στο καθημερινό τους διαιτολόγιο, υποστηρίζουν οι ερευνητές. Στα αναψυκτικά και τους χυμούς η ζάχαρη απαντάται με τη μορφή σιροπιού από καλαμπόκι με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Το σιρόπι αυτό άρχισε να εμφανίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες γύρω στο 1970 και έκτοτε χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία σε αναψυκτικά, χυμούς φρούτων, γλυκίσματα και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Υπολογίζεται πως ένας μέσος άνθρωπος καταναλώνει περί τα 68 κιλά γλυκαντικών ουσιών το χρόνο, γεγονός το οποίο μεταφράζεται σε μια ημερήσια πρόσληψη 500 επιπλέον θερμίδων.



Τι είδους ζάχαρη;

Το δίλημμα τι είδος ζάχαρης πρέπει να καταναλώνει το παιδί απασχολεί πολλούς γονείς τα τελευταία χρόνια, αφού η βιομηχανία της υγιεινής διατροφής έχει διαφημίσει το μέλι, τη μελάσα , την καστανή και της μαύρη (ακατέργαστη) ζάχαρη ως καλύτερα της λευκής, επειδή τα είδη αυτά περιέχουν ιχνοστοιχεία. Η αλήθεια είναι ότι η γνωστή λευκή ζάχαρη (που συνήθως προέρχεται από ζαχαροκάλαμα ή ζαχαρότευτλα) υφίσταται μεγάλη χημική επεξεργασία κατά την οποία χάνει τα μεταλλικά άλατα και τις βιταμίνες της. Ίσως λοιπόν ως προς τα θρεπτικά συστατικά να πλεονεκτούν τα συγκεκριμένα γλυκαντικά (μέλι, μελάσα, καστανή και μαύρη ζάχαρη). Όμως, όσον αφορά την τερηδόνα, τίποτα δεν αλλάζει καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι όλες οι γλυκαντικές ουσίες είναι βλαβερές για τα δόντια. Η κοινή ζάχαρη προκαλεί περισσότερη τερηδόνα από τις άλλες μορφές ζάχαρης απλώς και μόνο γιατί τα παιδιά την τρώνε πολύ συχνά. "Δείξτε την  προτίμηση σας σε τροφές που περιέχουν φυσικά σάκχαρα όπως είναι τα φρούτα. Τρεις μερίδες των 100 με 200 γραμμαρίων καθημερινά είναι αρκετές" συμβουλεύει ο υπεύθυνος Ιατρείου Διαβήτη και Παχυσαρκίας στο Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. Ιωνίας "Αγία Όλγα", Ιωάννης Ιωαννίδης. "Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, όπως της καστανής ζάχαρης ή του μελιού, το μόνο που πετυχαίνετε είναι να καθυστερήσετε για λίγο την απορρόφηση των σακχάρων από το αίμα".



Ναι στα γλυκά, αλλά με μέτρο.

Οι οδηγίες των ειδικών είναι ξεκάθαρες. Οι γονείς πρέπει να αποτρέπουν τα παιδιά τους από το να τρώνε καραμέλες, μπισκότα και να πίνουν αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι ένα παιδί δεν μπορεί να τρώει και μερικά γλυκά. Σύμφωνα με τον Α. Καφάτο, "αν ένα παιδί έχει μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή και το βάρος του είναι φυσιολογικό, μπορεί να τρώει ακόμη και κάθε μέρα ένα μικρό γλυκό, κατά προτίμηση ως απογευματινό σνακ, όχι όμως αντικαθιστώντας το κανονικό του γεύμα". Επίσης, όπως τονίζουν οι ειδικοί από το Τμήμα Παχυσαρκίας της Α΄ Προπαιδευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Λαϊκό Νοσοκομείο), "αν ένα παιδί έχει περιττά κιλά και πάλι δεν μπορείτε να αποκλείσετε τα γλυκά από τη διατροφή του, κυρίως επειδή στα παιδιά οι τροφές που απαγορεύονται γίνονται ακόμη πιο επιθυμητές. Καθώς λοιπόν θα ήταν άδικο να στερήσετε ακόμη και από ένα παχουλό παιδί το γλυκό ή τη σοκολάτα, θα μπορούσατε να τους επιτρέπετε να τα τρώει όχι καθημερινά, αλλά δύο φορές την εβδομάδα".

Ακόμη και οι παιδίατροι και οι διατροφολόγοι συμβουλεύουν:

• Να αρχίσετε να δίνετε γλυκά στα παιδιά μετά τα 2 ή τα 3 χρόνια τους


• Να αγοράζετε τις σοκολάτες, τα παγωτά και τα γλυκά σε μικρές συσκευασίες ή να τους δίνετε μικρές μερίδες.


• Να προτιμάτε για το παιδί τα σπιτικά μπισκότα και κουλουράκια ή τα απλά "παραδοσιακά" μπισκότα του εμπορίου, αντί για τα πολύ παχυντικά όπως αυτά με επικάλυψη σοκολάτας ή με γέμιση κρέμας ή σοκολάτας (τύπου cookies). Τα δεύτερα είναι πιο επιβαρυμένα από πλευράς θερμίδων, λίπους, τρανς λιπαρών κλπ.

Ζαχαρούχες τροφές και τερηδόνα.

Όπως επισημαίνει ο Ανδρέας Αγουρόπουλος DDS, MSc, Παιδοδοντίατρος, "η τερηδόνα οφείλεται σε συγκεκριμένα μικρόβια τα οποία μεταβολίζοντας ζάχαρη (υδατάνθρακες) παράγουν οξέα που αφαλατώνουν την αδαμαντίνη (σμάλτο) και στη συνέχεια την οδοντίνη". Ωστόσο, για την τερηδόνα δεν ευθύνεται μόνο η ποσότητα των γλυκών αλλά και η συχνότητα με την οποία καταναλώνονται. Η συχνή κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα οξέων στο στόμα, που τελικά θα τερηδονίσουν τα δόντια. Αν λοιπόν στα ενδιάμεσα των γευμάτων συνηθίζει το παιδί σας να καταναλώνει σοκολάτες, μπισκότα, αναψυκτικά κλπ, τότε κινδυνεύει πολύ περισσότερο από τερηδόνα από το αν έτρωγε ακόμη και μια ολόκληρη τούρτα και βούρτσιζε τα δόντια του αμέσως. Βέβαια, λένε οι ειδικοί, οι μαλακές και ιδιαίτερα κολλώδεις τροφές (σταφίδες, αποξηραμένα φρούτα, πατατάκια) είναι οι πιο επικίνδυνες, επειδή προσκολλώνται ευκολότερα, εναποτίθενται ανάμεσα στα δόντια και προσφέρουν θετικό υπόβαθρο για τα βακτήρια. Αυτός άλλωστε είναι και ο κυριότερος λόος που το βούρτσισμα των δοντιών πρέπει να ξεκινάει στο παιδί από πολύ νωρίς, να γίνεται τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα και πάντα το βράδυ πριν πέσει για ύπνο.



Οι τροφές που βλάπτουν περισσότερο τα δόντια:

• Καραμέλες


• Μέλι


• Σταφίδες


• Μαρμελάδα


• Σοκολάτες


• Μπισκότα


• Αναψυκτικά


• Παγωτά


• Γλυκά


• Πατάτες τηγανιτές


• Ψωμί άσπρο


• Κέικ με γλάσο


• Κρεμώδη τυριά


• Βούτυρο


• Μπανάνες


• Ζαχαρωμένα φρούτα


• Ντόνατς


• Φρουτοχυμοί με ζάχαρη


• Γάλα σοκολατούχο

Μια γρήγορη ματιά στα είδη ζάχαρης.



Άσπρη: Πρόκειται για τη γνωστή ζάχαρη (ραφινέ) που κατέχει την τιμητική θέση στη διατροφή μας. Παράγεται βιομηχανικά από το ζαχαροκάλαμο και το ζαχαρότευτλο. Η άσπρη ζάχαρη είναι η πλέον επεξεργασμένη, της έχει δηλαδή αφαιρεθεί κάθε ίχνος ανόργανων στοιχείων.



Ακατέργαστη: Παράγεται από ζαχαροκάλαμο (ζαχαρόζη). Αυτή η μορφή ζάχαρης έχει υποστεί λιγότερη βιομηχανική επεξεργασία σε σύγκριση με την άσπρη ζάχαρη, για αυτό περιέχει μικρές ποσότηες ανόργανων στοιχείων (κάλιο, ασβέστιο, νάτριο, σίδηρο, μαγνήσιο).



Μαύρη: Πρόκειται για μίξη άσπρης ζάχαρης και μελάσας. Παράγεται από ζαχαροκάλαμο και περιέχει, όπως και η ακατέργαστη, μικρές ποσότηες ανόργανων στοιχείων.



Μελάσα: Προέρχεται από ζαχαροκάλαμο και είναι παχύρευστη σαν μέλι. Η μελάσα περιέχει κάλιο, νάτριο, σίδηρο, ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, θείο, ψευδάργυρο, χρώμιο και βιταμίνες Β2, Β3 και Β6.



Φρουκτόζη: Προέρχεται από την επεξεργασία φρούτων και είναι το πιο γλυκό σάκχαρο. Για αυτό άλλωστε μπαίνει σε μικρότερη ποσότητα από ότι η ζάχαρη. Η φρουκτόζη είναι λευκή σε μορφή κρυστάλλων και συνήθως χρησιμοποιείται για την παρασκευσή γλυκών που χαρακτηρίζονται "λαιτ" ή "για διαβητικούς".



Σιρόπι καλαμποκιού: Πρόκειται για τη λεγόμενη γλυκόζη, ένα υγρό παχύρρευστο και διαυγές που προέρχεται από την επεξεργασία καλαμποκιού. Συνήθως χρησιμοποιείται στα γλυκά του κουταλιού και στις κονσέρβες φρούτων, λαχανικών ή και στα ντρέσινγκ.



Άλλα υποκατάστατα: Υπάρχουν επίσης τεχνητές γλυκαντικές ύλες με γλυκαντική ικανότητα πολλαπλάσια της ζάχαρης (όπως η ασπαρτάμη, η ζαχαρίνη κλπ), δεν έχουν όμως τη γλυκιά απαλή γεύση και τις ιδιότητες της ζάχαρης που είναι:

• Να δίνει μάζα και όγκο στα διάφορα παρασκευάσματα


• Να ενισχύει και να προβάλλει το άρωμα των τροφών


• Να προφυλάσσει από προσβολή μικροοργανισμών σε μαρμελάδες, γλυκίσματα κλπ.

Έξυπνα τεχνάσματα για λιγότερη ζάχαρη.

• Χρησιμοποιείτε τα 2/3 έως τα 3/4 της ζάχαρης που έχουν οι διάφορες συνταγές.


• Δίνετε στο παιδί φυσικούς χυμούς φρούτων αντί για αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη ή χυμούς νέκταρ.


• Χρησιμοποιείτε πουρέ φρέσκων φρούτων ή ψιλοκομμένα φρούτα για να γλυκάνετε τα δημητριακά, το γάλα και το γιαούρτι του.


• Στα κεικ αντικαταστήστε το κακάο με χαρουπάλευρο και ελαττώστε τη ζάχαρη κατά 25%.


• Με αρωματικά όπως κανέλα, βανίλια, μοσχοκάρυδο, πορτοκάλι κλπ, τα κέικ, οι κρέπες, τα δημητριακά αποκτούν γλυκύτερη γεύση.

Η θεωρία που είχε επικρατήσει για πολλά χρόνια ότι η ζάχαρη κάνει τα παιδιά υπερκινητικά ανατράπηκε πρόσφατα με ανακοινώσεις των ειδικών στο διεθνή τύπο, που επισημαίνουν πως δεν υπάρχει σχέση μεταξύ της υπερκατανάλωσης ζάχαρης και της συμπεριφοράς.



Πηγή: περιοδικό Parents

Posted in γονείς, διατροφή, ζάχαρη, παιδιά