Οι ειδικοί συμφωνούν: όταν το παιδί σας παρακολουθεί ένα ποιοτικό προπαρασκευαστικό πρόγραμμα, προσθετει ένα ακόμη λιθαράκι για την εύκολη μετάβαση του αρχικά στο νηπιαγωγείο και έπειτα στις υπόλοιπες σχολικές βαθμίδες.
1. Ποια είναι η διαφορά του βρεφονηπιακού σταθμού από το προνήπιο;
Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί αποτελούν συνήθως λύση για τους εργαζόμενους γονείς που χρειάζονται κάποιον να φροντίσει το παιδί τους. Οι σταθμοί αυτοί δέχονται από μωρά έως παιδιά 4 ετών περίπου. Τα ωράρια τους ποικίλουν και υπάρχουν δύο κατηγορίες: αυτοί που μένουν ανοικτοί όσους μήνες το χρόνο μένουν και τα σχολεία και αυτοί που κλείνουν μόνο τον Αύγουστο.
Το προνήπιο είναι ένα είδος προσχολικής εκπαίδευσης για παιδιά 3 και 4 ετών. Κάποια σχολεία προνηπιακής αγωγής δεν προσφέρουν ολοήμερο πρόγραμμα (πχ δέχονται μόνο τις μισές ώρες της ημέρας για 2 έως 5 μέρες την εβδομάδα) ή προσφέρουν φύλαξη για όλη την ημέρα, αλλά μόνο κατά το διάστημα Σεπτεμβρίου-Μαϊου. Παρ' όλα αυτά, οι παραπάνω όροι μπορούν να ισχύουν και εναλλάξ. Ένας βρεφονηπιακός σταθμός με έμπειρο και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, που περιλαμβάνει στο καθημερινό του πρόγραμμα ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, παρέχει στα παιδιά παρόμοια οφέλη με εκείνη ενός σχολείου προνηπιακής αγωγής.
2. Πόσο σημαντικό είναι το νήπιο;
"Αποδεικνύεται διαρκώς ότι τα παιδιά επωφελούνται τα μέγιστα όταν εγγράφονται στο προνήπιο" εξηγεί η σύμβουλος του περιοδικού Parents Kathleen McCartney, πρύτανης του Κολεγίου του Harvard στο Κειμπριτζ της Μασαχουσέτης. Εκεί μαθαίνουν αριθμούς, γράμματα του αλφαβήτου και σχήματα. Και το πιο σημαντικό, μαθαίνουν πως να συναναστρέφονται και να έχουν καλές σχέσεις με τα άλλα παιδιά, να μοιράζονται πράγματα και να συνεισφέρουν με όποιον τρόπο μπορούν την ώρα που όλοι κάθονται σε κύκλο και παίζουν παιχνίδια ή κάνουν άλλες δραστηριότητες. Στην Αμερική, η πλειοψηφία των παιδιών παρακολουθεί για τουλάχιστον ένα χρόνο κάποιο σχολείο προνηπιακής αγωγής. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο για την Προσχολική Ανάπτυξη και Εκπαίδευση, πάνω από τα 2/3 των παιδιών ηλικίας 4 ετών και πάνω από το 40% των παιδιών ηλικίας 3 ετών εγγράφηκαν σε κάποιο προνήπιο το 2008. "Τα παιδιά που έχουν εγγραφεί και παρακολουθούν ένα ποιοτικό πρόγραμμα προνηπιακής αγωγής συνεχίζουν στο νηπιαγωγείο με αναπτυγμένη προαναγνωστική ικανότητα, έχουν πλουσιότερο λεξιλόγιο και πιο γερές μαθηματικές βάσεις σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν το έχουν κάνει" υποστηρίζει ο διευθυντής του Αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου για την Προσχολική Ανάπτυξη και Εκπαίδευση W. Steven Barnett.
"Κάθε παιδί χρειάζεται να έχει αποκτήσει κάποιου είδους ομαδική εμπειρία πριν μεταβεί στο νηπιαγωγείο" υποστηρίζει η Amy Elynn, διευθύντρια του Κέντρου για την Οικογένεια New York City Bank Street. Τα μαθήματα μουσικής και γυμναστικής είναι υπέροχα, αλλά η προσφορά του προνήπιου σε σχέση με τις άλλες "ανεπίσημες" τάξεις αγωγής είναι ότι διδάσκει τα παιδιά πως να είναι μαθητές. Το παιδί σας θα μάθει να σηκώνει το χέρι του, να περιμένει τη σειρά του και να μοιράζεται με τους συμμαθητές του την προσοχή του δασκάλου. Επίσης, θα μάθει να αποχωρίζεται τη μαμά του πιο εύκολα. Όλα τα παραπάνω κάνουν τη μετάβαση στο νηπιαγωγείο πιο ομαλή.
3. Τι θα μάθει το παιδί μου;
Εκτός από το γεγονός ότι το προνήπιο ενισχύει τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού σας, του μαθαίνει να συμβιβάζεται, να αποδίδει σεβασμό στους γύρω του και να επιλύει προβλήματα, ενώ αποτελεί επίσης ένα μέρος όπου το παιδί σας μπορεί να αποκτήσει αίσθηση της ατομικότητας του, να εξερευνήσει, να παίξει με συνομηλίκους και να "χτίσει" την αυτοπεποίθηση του.
"Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι έχουν την ικανότητα να κάνουν πράγματα από μόνα τους, από τα πιο απλά, όπως να ρίχνουν το χυμό στο ποτήρι και να βοηθήσουν να στρωθεί το τραπέζι, μέχρι πιο πολύπλοκα, όπως το να παίρνουν αποφάσεις για το πως θα περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους" υποστηρίζει η Angela Capone, διευθύντρια του Ινστιτούτου για την Παιδική Ανάπτυξη με έδρα το Φοίνιξ των ΗΠΑ. Συν τοις άλλοις, τα παιδιά 4 και 5 ετών έχουν ήδη αρχίσει σε αυτή την ηλικία να απευθύνουν κάποιες καταπληκτικές ερωτήσεις για τον κόσμο γύρω τους. "Τι συμβαίνει στο νερό μετά τη βροχή; Παίζουν τα πουλιά;" Μια ποιοτική προνηπιακή αγωγή βοηθά τα παιδιά να σκέφτονται μόνα τους και να βρίσκουν απαντήσεις μέσα από την έρευνα, τον πειραματισμό και τη συζήτηση.
4. Και το αλφάβητο;
"Και βέβαια μπορούν να μάθουν γράμματα και αριθμούς τα μικρά παιδιά. Αλλά αν τα βάλετε σε θρανίο για να τους διδάξετε όλα αυτά, τότε μάλλον έχετε επιλέξει λάθος δρόμο" υποστηρίζει η Smith. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από δραστηριότητες που βρίσκουν ενδιαφέρουσες, όπως μέσα από παραμύθια, μιλώντας με τους δασκάλους για τα αστέρια, παίζοντας με κυβάκια. Για να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν τη γλώσσα και να ενισχύσουν τις προ-αναγνωστικές του δεξιότητες, οι δάσκαλοι μπορούν, για παράδειγμα, να παίξουν παιχνίδια με ομοιοκαταληξία και να αφήσουν τα παιδιά να αφηγηθούν ιστοριούλες. Έχετε υπόψη σας ότι όσον αφορά τα πολύ μικρά παιδιά, σχολείο σημαίνει να περνούν όμορφα και να καλλιεργούν κοινωνικές δεξιότητες, όχι να στοχεύουν σε γνωστικά επιτεύγματα.
5. Τι ηλικία πρέπει να έχει το παιδί μου όταν ξεκινήσει προνήπιο;
Στην πλειοψηφία τους τα σχολεία προνηπιακής αγωγής δέχονται παιδιά 3, 4 και 5 ετών, αλλά πολλά παιδιά ξεκινούν από την ηλικία των 4 ετών (κάποια δέχονται και από την ηλικία των 2,5 ετών αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί σας θα είναι έτοιμο όταν συμπληρώσει την ηλικία αυτή). Μπορείτε να επιλέξετε ένα πρόγραμμα μερικής ή πλήρους παρακολουθήσης. Η επιλογή σας θα εξαρτηθεί από την οικογενειακή σας κατάσταση (οι εργαζόμενες μαμάδες μπορεί να προτιμούν 5 μέρες την εβδομάδα) και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού σας. Ξεκινήστε την απαραίτητη έρευνα για το κατάλληλο προνήπιο περίπου 1 χρόνο πριν. Όμως, αν μένετε σε μεγαλούπολη όπου υπάρχει σκληρός ανταγωνισμός για μια θέση στο προνήπιο, θα σας συνιστούσαμε να ξεκινήσετε να κάνετε αίτηση νωρίτερα και μάλιστα σε παραπάνω από ένα σχολεία.
6. Πως θα επιλέξω το σωστό;
Μα, φυσικά, ψάχνοντας. Πρώτα από όλα θα αποφασίσετε την περιοχή (κοντά στη δουλειά ή στο σπίτι;) και τις ώρες που σας βολεύουν (για μισή μέρα, 2 ή 3 μέρες την εβδομάδα, κάθε μέρα;) Καλέστε κάθε σχολείο που θεωρείτε καλό και ρωτήστε για τα δίδακτρα, τους όρους εγγραφής και το πρόγραμμα. Από τη στιγμή που περιορίσετε τις επιλογές σας, κανονίστε επισκέψεις. Επίσης, κανονίστε μια συνάντηση με το διευθυντή και περάστε κάποιο χρόνο στη σχολική αίθουσα για να παρατηρήσετε τους εκπαιδευτικούς. Επισκεφθείτε το χώρο με το παιδί σας και δείτε πως ανταποκρίνεται στο μάθημα, τους δασκάλους και τις δραστηριότητες.
7. Τι να ελέγξω κατά τη διάρκεια της επίσκεψης;
Είναι καθαρές και ασφαλείς οι εγκαταστάσεις; Υπάρχουν ανιχνευτές καπνού και κουτί πρώτων βοηθειών; Είναι σε καλή κατάσταση το προαύλιο; Υπάρουν υλικά για χειροτεχνίες, παιχνίδια κατάλληλα για κάθε ηλικία και βιβλία; Είναι η ατμόσφαιρα φιλική και διασκεδαστική; Τα έργα των παιδιών θα πρέπει να κρέμονται στους διαδρόμους και γύρω γύρω στους τοίχους της τάξης, σε σημείο που να μπορούν εύκολα να τα πιάσουν. "Λέω συνέχεια σε γονείς να προσέχουν ιδιαίτερα τα έργα που κρέμονται στους τοίχους" εξηγεί ο Dr Barnett. Θα μπορέσετε να ξεχωρίσετε το έργο του παιδιού σας; Αν όλα μοιάζουν ίδια, τότε το παιδί σας θα μάθει να ζωγραφίζει ένα λαγουδάκι με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν όλα τα άλλα, και σίγουρα θέλετε κάτι καλύτερο για εκείνο. Η αίθουσα πρέπει να έχει διάφορους χώρους για τις ποικίλες δραστηριότητες, για παράδειγμα χώρο για ανάγνωση, για ζωγραφική (με τα υλικά σε σημείο εύκολης πρόσβασης από τα παιδιά), για κατασκευές με τουβλάκια, χώρο για παζλ και μέρος για να κοιμηθούν. Δεν θα πρέπει τα παιδιά να κάνουν όλα μαζί την ίδια δραστηριότητα. Όμως όλα θα πρέπει να βρίσκονται υπό διαρκεή επιτήρηση. Και, τέλος, νιώθετε άνετα; "Πρέπει να είστε 100% σίγουρες ότι με το που θα αφήσετε το παιδί σας στο προνήπιο θα το φροντίσουν" υποστηρίζει ο Mark Ginsberg, διευθυντής του Εθνικού Οργανισμού των ΗΠΑ για την Εκπαίδευση των Μικρών Παιδιών.
Πάρτε μαζί σας αυτή τη λίστα.
Όταν συναντήσετε το διευθυντή του σχολείου, κάντε τις παρακάτω ερωτήσεις:
- Χρειάζεται να εκπαιδεύσω το παιδί μου να πηγαίνει τουαλέτα; Πολλοί παιδικοί σταθμοί θέτουν ως προϋπόθεση το παιδί να μην φοράει πάνα.
- Πως εμπλέκονται ενεργά οι γονείς στο σχολείο; Η ενεργή συνεργασία γονέων, οι οποίοι σχεδιάζουν προγράμματα όπως οικογενειακά πικνικ, πάρτι και συγκεντρώσεις γονέων θεωρείται καλό σημάδι. Ίσως θελήσετε να έρθετε σε επαφή και με άλλους γονείς, οπότε το σχολείο θα μπορούσε να σας δώσει κάποια ονόματα.
- Πως θα με κρατά ενήμερο ο δάσκαλος για την πρόοδο του παιδιού μου; Οι γονείς μπορούν να ενημερώνονται μέσα από κάποια σχολική εφημεριδούλα, με e-mails και συχνές συναντήσεις γονέων-δασκάλων.
- Τι κάνετε όταν δύο παιδιά τσακώνονται; Είναι πολύ σημαντικό να συμφωνείτε με το πειθαρχικό σύστημα του σχολείου.
- Ποιο είναι το καθημερινό πρόγραμμα του σχολείου; Είναι καλό το παιδί σας να ξέρει από πριν τη διαδοχή των δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια της ημέρας, για παράδειγμα πότε είναι η ώρα του παιχνιδιού, του σνακ ή της ανάγνωσης. Αυτό κάνει τη μέρα του πιο προβλέψιμη και δημιουργεί μεγαλύτερη οικειότητα με το περιβάλλον.
Προσχολική αγωγή: Γιατί είναι τόσο σημαντική;